200 lat fotografii na Litwie

Najnowsza wystawa w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie prezentuje po raz pierwszy w Polsce tak przekrojową panoramę litewskiej fotografii.

Publikacja: 16.07.2023 10:52

Wystawa litewskiej fotografii w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie

Wystawa litewskiej fotografii w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie

Foto: Monika Kuc

Pokaz zatytułowany „Litwa. Dwa stulecia fotografii” wpisuje się w obchody 700-lecia Wilna, a zarazem w programową działalność MCK, skupiającą się na promowaniu sztuki i kultury Europy Środkowo-Wschodniej. 

„Fotografia litewska ma wymiar szczególny - to nie jedna, a wiele historii. Tworzy ja labirynt obrazów, osobowości i znaczeń.” - piszą w katalogu jej kuratorzy: Adam Mazur, Vilma Samulionytė, Natalia Żak. Wyjaśniają także, że jest różnorodna i twórcza, często oddziałuje na widza za pomocą silnych emocji. Fotografia litewska ma swój wyjątkowy styl, a zarazem swe miejsce w kanonie światowym.

Układ wystawy nie jest opowieścią chronologiczną, to wybór ważnych wątków i tematów, wzbogacony dialogiem współczesnych artystów z wybitnymi twórcami XIX i XX wieku, co sprawia, że pokaz jest żywy, zdominowany przez artystyczne indywidualności. Spotykamy tu przedstawicieli litewskiej szkoły fotografii, jak i twórców łączących kulturę litewską i polską, których prace mówią o wzajemnych inspiracjach i związkach. Wystawa sięga także do twórczości litewskich twórców emigracyjnej , np. Jonasa Mekasa, wybitnego filmowca, fotografa, poety, współtwórcy międzynarodowego ruchu artystycznego Fluxus.

Portret Mickiewicza i sztuczna inteligencja

Ekspozycja dzieli się na siedem części. „ Atelier” cofa nas w czasy dziewiętnastowiecznych pionierów fotografii, zafascynowanych nowym magicznym medium, przeniesionym na miejscowy grunt z Paryża. Tytuł tego działu nawiązuje do oryginalnego XIX-wiecznego atelier hrabiego Stanisława Kazimierza Kossakowskiego w Wojtuszkach.

A także do współczesnej instalacji Roberta Kuśmirowskiego – „Fotochirurgia”, stworzonej specjalnie na te wystawę. Kuśmirowski wykreował w niej własną galerię mieszkańców Litwy z końca XIX wieku, poddając archiwalne fotografie przetworzeniu z pomocą sztucznej inteligencji. W efekcie wzbogacił swą instalację m.in. niespotykanym portretem Adama Mickiewicza - wizerunkiem śmiejącego się wieszcza.

Ta część prezentacji z jednej strony przypomina o „rozrywkowym” podejściu do fotografii w jej początkach. Ale z drugiej strony pokazuje, że w tym medium bardzo szybko dostrzeżono też wiele innych znaczących możliwości, m.in. dokumentowania, prowadzenia społecznych obserwacji, opisywania otaczającej rzeczywistości, jak i natury.

Falujące krajobrazy

„Tydzień w Wilnie” koncentruje się na obrazach miasta, ludziach i architekturze, krajobrazach. Przywołuje przy tym słowa Tomasa Venclovy, który pisał „Nazwa miasta kojarzy się z litewskim słowem vilnis (fala), które jest wspólne dla Litwinów i Słowian. Rzeczywiście krajobraz tutaj faluje /…/. Przyroda upodabnia się do architektury.” I prezentuje różne spojrzenia fotografów na miasto, od monumentalizmu Jana Bułhaka na początku XX wieku przez humanizujące fotografie Antanasa Sutkusa z lat 60. i 70. do współczesnej rejestracji modernizacyjnych przemian w kadrach Andreja Vasilenki.

Antanas Sutkus, Maraton na ulicy Uniwersyteckiej, 1959

Antanas Sutkus, Maraton na ulicy Uniwersyteckiej, 1959

Antanas Sutkus

„Wędrówki fotografa” przenoszą nas poza Wilno, pokazując piękno Litwy, miejsca kultu i pamięci, jak choćby w fotografiach wzgórz i kurhanów Balysa Buračasa, czy wyrażając odczucia artystów, np. podziw dla ekspresji natury w cyklu „Księga chmur” Algimantasa Kunčiusa.

Różnorodna Litwa

„Autoportret” opowiada o specyficznym podejściu Litwinów do portretu, którzy preferują w nim kreatywność i inscenizację.

„Cisza” mówi o koncentracji i skupieniu w litewskiej eksperymentalnej fotografii. Tytuł tego działu pochodzi od fotografii Gytisa Skudinskasa, którego współczesne hipnotyzujące wielkoformatowe fotografie przypominają malarskie abstrakcyjne pejzaże, przecięte biegnącą w nieskończoność linią horyzontu.

„Osobiste pamięci” bazują na zbiorowych i indywidualnych traumach doświadczanych w czasach komunizmu.

A kończący wystawę rozdział „Różnorodna Litwa” poświęcony jest współczesnej Litwie i jej mieszkańcom. Mówi o potransformacyjnych społeczno-politycznych zmianach, jak i estetyce współczesnej litewskiej fotografii i jej powiązaniach z nurtami fotografii światowej.

Wystawa „Litwa. Dwa stulecia fotografii" w MCK przy Rynku Głównym 25 jest czynna do 24 września.

Partner wystawy: Lithuanian Photographers’ Association (Litewskie Stowarzyszenie Fotografów). Ekspozycję wsparły finansowo Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Gmina Miejsa Kraków oraz Lithuanian Council for Culture (Litewska Rada Kultury).

W Krakowie tego lata trwa „sezon litewski”. Polecamy też równoległą własną wystawę Muzeum Narodowego, zatytułowaną „Wilno, Vilnius, Vilne 1918-1948. Jedno miasto - wiele opowieści”, która przybliża życie artystyczne miasta - poprzez malarstwo i grafikę - w trudnym okresie jego zmiennej historii.

Pokaz zatytułowany „Litwa. Dwa stulecia fotografii” wpisuje się w obchody 700-lecia Wilna, a zarazem w programową działalność MCK, skupiającą się na promowaniu sztuki i kultury Europy Środkowo-Wschodniej. 

„Fotografia litewska ma wymiar szczególny - to nie jedna, a wiele historii. Tworzy ja labirynt obrazów, osobowości i znaczeń.” - piszą w katalogu jej kuratorzy: Adam Mazur, Vilma Samulionytė, Natalia Żak. Wyjaśniają także, że jest różnorodna i twórcza, często oddziałuje na widza za pomocą silnych emocji. Fotografia litewska ma swój wyjątkowy styl, a zarazem swe miejsce w kanonie światowym.

Pozostało 86% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Kultura
Kidult – moda czy lęk przed życiem
Materiał Promocyjny
Podróżuj ekologicznie! Program Fundusze Europejskie dla zrównoważonej mobilności
Kultura
Marianna Otmianowska nową dyrektor Łazienek Królewskich
Kultura
Inauguracja Muzeum Historii Polski
Kultura
„Obraz Złotego Wieku”: Świetność Jagiellonów na wystawie na Wawelu
Materiał Promocyjny
„Skoro wiemy, że damy radę, to zróbmy to”. Oto ludzie, którzy tworzą Izerę
Kultura
Lustro mistrza Janusza Stannego
Kultura
Europejskie Dni Dziedzictwa: żywe tradycje i zabytki