- NIAiU ma szeroki zakres działalności. Z jego statutu wynika wiele naszych zadań, poczynając od badań, dokumentacji, cyfryzacji, archiwizacji dorobku polskich architektów i urbanistów – mówi „Rzeczpospolitej” Izabela Pastuszko, historyk sztuki, zastępca dyrektora Instytutu. - Dotyczą też one nauki o architekturze i urbanistyce, współpracy z architektami, organizacjami pozarządowymi, działań edukacyjnych w postaci warsztatów, konferencji i seminariów. Obejmują również wystawiennictwo i wydawnictwa, promujące polską architekturę i urbanistykę.
- Przede wszystkim naszym głównym celem ma być edukacja i popularyzacja świadomości przestrzennej wśród Polaków. – tłumaczy. Dlatego przyjęliśmy więc hasło „Przestrzeń wspólna jest wartością”. Chcemy stworzyć ogólnokrajową platformę, gdzie wszystkie dyskusje i badania będą mogły się spotkać.
Zgodnie ze zgłaszanymi propozycjami przedstawicieli różnych grup, Instytut zajmuje się architekturą i urbanistyką w kraju, jak i działalnością polskich architektów poza granicami.
Jednym z pierwszych projektów edukacyjnych NIAiU jest Urban Summer School: Open form, czyli Letnie Studium Miasta: Forma otwarta. Projekt realizowany jest we współpracy z Lwowskim Centrum Miast Europy Środkowo-Wschodniej. Tematem edycji podjętej na przełomie sierpnia i września w Polsce będzie teoria Formy Otwartej Zofii i Oskara Hansenów. Już zgłosiło się 280 osób z wszystkich kontynentów, oprócz Australii, gotowych w nim uczestniczyć: młodzi naukowcy, studenci, aktywiści miejscy, projektanci. Do Polski przyjedzie kilkanaście wybranych spośród nich osób.
W planach jest też wystawa, dotycząca 100 lat polskiej architektury na przykładzie pięciu miast, w których ekspozycja będzie prezentowana.
NIAiU powstał w listopadzie 2017 r. na mocy decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego. Siedziba Instytutu mieści się w północnej oficynie Pałacu Zamoyskich przy Foksal 4, obok SARP-u.