Pierzaste szybowce toną

Albatrosy są liczącą 22 gatunki rodziną ptaków ściśle związanych ze środowiskiem oceanicznym. Ich majestatyczna sylwetka i zdolność spędzania długich miesięcy nad wzburzonymi falami uczyniła z nich ważny element kultury marynistycznej. Stały się inspiracją dla wielu artystów, w tym tak wybitnych poetów jak Charles Baudelaire czy Pablo Neruda.

[srodtytul]Władca oceanów[/srodtytul]

Choć to orła przyjęło się uważać za króla świata ptaków, na morzach i oceanach półkuli południowej władza z całą pewnością należy do albatrosów. Skrzydła największego z nich, albatrosa wędrownego, osiągają rozpiętość do 3,7 m – żaden inny przedstawiciel ptasiego świata nie może się pochwalić równie imponującym wynikiem. Ich kształt stanowi znakomite przystosowanie do szybowania nad falami i wykorzystywania w tym celu morskich wiatrów. Jednocześnie tak potężne skrzydła sprawiają, że albatrosy potrzebują długiego rozbiegu przed oderwaniem się od ziemi.

Bardzo interesujące jest życie rodzinne tych pierzastych szybowców. W sezonie rozrodczym para składa jedno jajo, a wyklute z niego pisklę pozostaje w gnieździe bardzo długo, bo nawet dziewięć miesięcy. Ptaki mogą sobie pozwolić na tak późne opuszczanie gniazda, ponieważ są wyjątkowo długowieczne – dzięki indywidualnemu znakowaniu metalowymi obrączkami wiadomo, że mogą dożywać nawet 50 lat, a gotowość do rozrodu osiągają w wieku 9 – 11 lat. Po znalezieniu partnera pozostają mu wierne do śmierci, która niestety spotyka je coraz wcześniej, podobnie jak inne ptaki morskie.

[srodtytul]Haki na ptaki[/srodtytul]

W latach 80. XX w. gwałtownie wzrosło zainteresowanie ekskluzywnych restauracji rzadkimi i bardzo przez to cennymi gatunkami ryb, takimi jak tuńczyk południowy czy żyjący w antarktycznych wodach antar patagoński. Do ich chwytania używa się bardzo długich sznurów (po połączeniu mogą się ciągnąć za statkiem na długość 130 km), do których przymocowywane są tysiące haków. Za przynętę służą głównie fragmenty ryb i głowonogów (np. ośmiornic). Poza drapieżnymi rybami ich widok przyciąga także ptaki.

Nurkując i chwytając taką ofiarę, nadziewają się na hak, przez co nie mają możliwości wydostania się na powierzchnię. Ornitolodzy szacują, że w wyniku utonięcia każdego roku ginie ponad 300 tys. ptaków morskich – poza albatrosami są to głównie petrele i burzyki. Wśród 22 żyjących na świecie gatunków albatrosów aż 17 jest zagrożonych wymarciem. Podobny los mogą podzielić ryby chwytane za pomocą sznurów hakowych – populacja tuńczyka południowego, wskutek intensywnego odławiania, skurczyła się od lat 50. XX w. o 92 procent.

[srodtytul]Międzynarodowe porozumienia[/srodtytul]

Skala zjawiska przyłowu ptaków morskich jest porażająca, ale jednocześnie istnieje szereg prostych i coraz częściej stosowanych metod umożliwiających jej znaczne zmniejszenie. Należy do nich m.in. umieszczanie na sznurach plastikowych elementów powiewających na wietrze i odstraszających w ten sposób ptaki; montowanie na sznurach dużej liczby ciężarków pozwalających na szybsze zanurzenie haków na głębokość, na której przynęta będzie niewidoczna dla albatrosów; farbowanie przynęty na niebiesko czy stawianie sieci w nocy, kiedy ptaki nie żerują. Co więcej, istnieją międzynarodowe porozumienia nakładające na państwa sygnatariuszy obowiązek stosowania działań minimalizujących przyłów na należących do nich jednostkach pływających. Jednym z takich dokumentów jest podpisana w 1980 r. konwencja o ochronie żywych zasobów Antarktyki ratyfikowana również przez Polskę.

Międzynarodowa federacja BirdLife International od kilku lat prowadzi międzynarodową kampanię pod hasłem „Save the Albatross!” (Uratuj albatrosa!), w ramach której powołano specjalny zespół zajmujący się nie tylko monitoringiem zagrożeń, ale i namawianiem rybaków do stosowania metod zmniejszających przyłów. Poważnym zmartwieniem dla obrońców zarówno ptaków, jak i ryb są tzw. jednostki pirackie pływające pod tanimi banderami. Ich właściciele rejestrują statki w krajach oferujących niskie koszty obsługi (np. w Gwinei Równikowej czy Panamie), co zwalnia z wielu opłat (m.in. związanych z ubezpieczeniem załogi). Państwa oferujące taką możliwość przeważnie nie są stronami międzynarodowych konwencji o ochronie fauny, dlatego nie ma możliwości zmuszenia ich do stosowania przyjętych limitów połowów czy zmniejszania przyłowu. Szacuje się, że pod tanimi banderami pływa obecnie około 1000 jednostek.

[srodtytul]Jak można pomóc[/srodtytul]