To, co inne, napawa nas lękiem

Rozmawia Anna Kilian

Wisielczy humor obecny w „Misji kadrowego" wciąż panu towarzyszy. Kiedy umawialiśmy się na rozmowę, wracał pan z pogrzebu bardzo rozbawiony...

Eran Riklis:

Wujek był już bardzo stary, umarł, mając 98 lat. Ja od dziecka nie utrzymywałem z nim kontaktów. Poza tym w Izraelu wszyscy jesteśmy za pan brat ze śmiercią – u nas polityka i przemoc wypływają jedno z drugiego.

I, jak w wielu krajach, śmierć oswaja się śmiechem. A w moich filmach elementy tragiczne i komiczne idą w parze.

Zatem z którymi swoimi bohaterami bardziej się pan utożsamia?

Uważam, że reżyser jest zawsze wszystkimi postaciami, które stworzył na ekranie. Mogę się rozpoznać w każdym bohaterze obojga płci, również w Julii czy babci. A propos, moja własna także, jak wujek, dożyła słusznego wieku – umarła, mając 105 lat. Jako Rosjanka miała wykształcony silny instynkt przetrwania.

A jaki pan ma sposób na życie w Izraelu?

Brać je takim, jakie jest, i nadawać wszystkiemu odpowiednie proporcje.

Dlaczego dla ginącej w zamachu Julii, której ciało kadrowy wiezie do jej ojczyzny, wybrał pan narodowość rumuńską?

W Izraelu jest wielu – obok m.in. Tajów, Afrykańczyków, Kolumbijczyków – imigrantów zarobkowych z Rumunii. Część z nich jest nielegalna, choć nie Julia, która była zatrudniona w największej jerozolimskiej piekarni. Rumunia była dla mnie po prostu ciekawa do pokazania na ekranie, bo to ani Wschód, ani Zachód. Tkwi jeszcze w przeszłości, a jednocześnie wyrywa się do przodu. Mieszkańcy są barwni i mili.

Zatem dlaczego u pana wypadła tak negatywnie? Pejzaże są ponure, a ludzie nieopanowani.

Może i krajobraz – szczególnie przemysłowego miasta – jest ponury, ale jest w nim też sporo energii. Wieś jest inna. Ta, którą pokazaliśmy – położona niedaleko transylwańskiego Klużu – była co prawda akurat zaśnieżona, ale jest świetnym kontrastem z nasłonecznioną Jerozolimą.

Wszystkie postaci „Misji..." są samotne. A przypadek Julii potwierdza, że nie można naprawdę poznać drugiej osoby.

To film o potrzebie kontaktu z innymi. Wszystkie postaci tkwią w nielubianych przez siebie miejscach. Julia pracowała w Izraelu, choć wolała być z synem w Rumunii. Kadrowy jedzie tam z jej ciałem na polecenie szefowej, ale chciałby być z córką, której miał towarzyszyć na szkolnej wycieczce. Ta eskapada przynajmniej coś zmienia w jego życiu, choć nie wiem, czy w jej wyniku będzie lepszym ojcem, czy lepszym kadrowym. Dzięki niemu zachodzi pozytywna zmiana w synu Julii. By spróbować go poznać, kadrowy poświęcił swój czas i energię. Bez tego nikt nie zbliży się do innych.

Dlaczego w Izraelu jest tak niewielu Polaków? Czy z powodu antypolskich nastrojów i wizerunku Polaka antysemity?

Izraelczycy są specyficzni – pełni finezji, ale i brutalni. Wszystko u nas odnosi się do Holocaustu. Młodzież szkolna odbywa obowiązkowe wycieczki do Auschwitz. To ważne, by znać historię, ale trzeba pamiętać, że wszystko się zmienia, idzie dalej. Wiele podróżuję, dorastałem w Brazylii i USA, studiowałem w Londynie i nigdzie nie spotkałem się z antysemityzmem. Może mam szczęście... Każdy ma jakieś uprzedzenia wynikające z lęku przed tym, co inne. To instynkt zwierzęcy – nieznane jest zagrożeniem. Ale w żydowskiej kulturze i tradycji, i jest to zapisane w Biblii, powinniśmy akceptować „przybyszów z innej ziemi".