Nawet jeśli na mocy decyzji UE Polska będzie musiała przyjąć 12 tys. uchodźców, nie oznacza to wcale, że zostaną oni w Polsce. Szacunki? Zostanie kilka–kilkanaście procent, reszta wyjedzie na Zachód. Decyduje twarda ekonomia: chłonny rynek pracy, mieszkania socjalne i diaspora, których w Polsce nie ma – twierdzą eksperci.
Od stycznia do 10 września tego roku wnioski o nadanie statusu uchodźcy złożyło w Polsce 245 obywateli Syrii (w sumie złożono 153 wnioski), z czego 160 osób to ci sprowadzeni pod koniec czerwca przy pomocy rządu przez Fundację Estera (dla porównania – w tym samym czasie Rosjanie, głównie Czeczeni, i Ukraińcy takich wniosków złożyli ponad 5 tys.). Z najświeższych danych, które poznaliśmy, wynika, że ponad połowa Syryjczyków sprowadzonych przez fundację – 86 osób – zaraz po otrzymaniu statusu uchodźcy wyjechała z Polski na Zachód.
Wiele wskazuje na to, że podobnie postąpi większość uchodźców, którzy mają trafić do naszego kraju.
– Polska jest dla migrantów jedynie krajem tranzytowym, Syryjczycy nie są tu wyjątkiem – mówi „Rzeczpospolitej" dr Paweł Dąbrowski, przewodniczący Rady ds. Uchodźców przy Premierze, która rozpatruje odwołania od decyzji i zażalenia na postanowienia szefa Urzędu ds. Cudzoziemców w sprawach o nadanie statusu uchodźcy. Dodaje też, że Polskę opuszczają także Czeczeni, którzy otrzymali nad Wisłą status uchodźcy.
– To zjawisko trwałe, które obserwujemy od lat. Generalnie cechą migracji do Polski jest jej tranzytowość – przyznaje dr Dąbrowski.
Choć na mocy konwencji dublińskiej uchodźcy mogą się starać o azyl polityczny wyłącznie w jednym kraju, w którym złożyli wniosek, to cudzoziemiec ze statusem uchodźcy otrzymuje paszport genewski uprawniający go do swobodnego przemieszczania się.
– Uchodźca staje się legalnym beneficjentem swobody przepływu osób w krajach UE, nikt i nic na siłę nie może go zatrzymać w danym kraju – dodaje szef Rady.
Jak podkreśla, Polska ratyfikowała konwencję praw człowieka, która również uchodźcy daje prawo swobodnego przemieszczania się. Dlatego szacuje się, że w Polsce zostanie kilka, góra kilkanaście procent sprowadzonych uchodźców.
– Skala będzie zależała od polityki międzynarodowej wobec migrantów, dziś nic nie da się powiedzieć z całą pewnością – podkreśla dr Dąbrowski.
Poradnik specjalny: Polski Ład - jak rozliczyć się z fiskusem
Zdaniem ekspertów o celu emigracji decyduje element ekonomiczny – warunki pobytu i środki, które dla imigrantów są wyższe w Szwecji czy Niemczech niż w Polsce, ale także chłonny rynek pracy i diaspory, których w Polsce nie ma.
Urząd ds. Cudzoziemców przygotowuje ulotki po arabsku informujące o zasadach przyznawania statusu, warunkach i środkach finansowych, na jakie mogą liczyć uchodźcy w Polsce, a także o tym, jak długo trwa pomoc państwa.
– Chcemy uświadomić ludziom, na co mogą liczyć, by nie czuli się rozczarowani – mówi Ewa Piechota, rzeczniczka Urzędu ds. Cudzoziemców.
Kamil Kamiński z organizacji pozarządowej Przestrzeń Wspólna zajmującej się pomocą dla uchodźców przyznaje, że jeśli w Polsce nie zmienią się warunki dla azylantów, zdecydowana większość Syryjczyków sprowadzonych z obozów nie zostanie u nas. Wskazuje, że ośrodki dla azylantów znajdują się na uboczu, poza dużymi miastami, co nie wpływa dobrze na integrację czy poszukiwanie pracy przez cudzoziemców.
– Oni nie zostają nie dlatego, że są leniwi i chcą bogatego, zachodniego „socjalu", ale wyemigrują, by polepszyć swój byt materialny. Dokładnie tak jak tysiące Polaków, którzy wyjechali do Anglii czy Niemiec – wskazuje Kamiński.
Za imigrantów ma zapłacić UE
W Polsce żyje dziś niespełna 800 Syryjczyków na karcie pobytu (na ponad 111 tys. cudzoziemców), z czego tylko 211 to uchodźcy. Reszta ma pobyt czasowy (to np. studenci) lub są to rezydenci UE – 52 Syryjczyków. Według informacji MSW po przyjeździe do Polski uchodźcy mają być objęci najpierw programami reintegracyjnymi w obozach, a później programem integracyjnym.
Osoby te zostaną też objęte opieką medyczną, kursami informacyjnymi, ułatwiającymi proces adaptacji, nauką języka polskiego, a także szkoleniami zawodowymi. Wysokość pomocy socjalnej i kwestię opieki medycznej dla cudzoziemców reguluje ustawa z 2003 roku o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP. Według danych resortu spraw wewnętrznych średnio jest to około 1380 zł miesięcznie na uchodźcę.
Zapewnienie schronienia uchodźcom w Polsce będzie finansowane ze środków Unii Europejskiej w oparciu o środki Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (FAMI). Łączna wartość środków przyznanych Polsce w ramach FAMI na lata 2014–2020 wynosi 63 410 477 euro. UE zwróci Polsce po 10 tys. euro na każdego uchodźcę przyjętego z Bliskiego Wschodu i 6 tys. euro na uchodźcę przebywającego w obozach na terenie UE – w Grecji i na terenie Włoch.
—tk
