Prezent dla przestępcy

Zatrzymanie 60-letniego dzisiaj Bogdana Z., podejrzanego o udział w zbiorowym gwałcie ze szczególnym okrucieństwem, było sukcesem policji. Z. to rekordzista – ukrywał się przez 23 lata, zanim w czerwcu tego roku wpadł na Słowacji, gdzie żył pod zmienioną tożsamością.

Jednak Z. nie stanie przed sądem i niebawem wyjdzie z aresztu. Skorzystał na pięcioletnim skróceniu – z dziesięciu do pięciu lat – okresu przedawnienia czynów, które weszło w życie po lipcowej nowelizacji kodeksu karnego.

– Prokuratury w kraju musiały dotąd umorzyć z tego powodu kilkaset spraw – mówi Mateusz Martyniuk, rzecznik Prokuratury Generalnej.

Kumulacja korzyści

Z. uciekł z Polski w latach 90., zanim prokuratorzy zdążyli ogłosić mu zarzuty. Pozostali trzej sprawcy gwałtu dokonanego w 1992 r. zostali zatrzymani, a potem skazani.

Dwa tygodnie po tym, gdy w końcu go złapano, w życie weszła wspomniana nowelizacja kodeksu karnego. – Musimy sprawę Bogdana Z. umorzyć. Formalna decyzja jeszcze nie zapadła, ale jest przesądzona – mówi nam Joanna Garus-Ryba, szefowa Prokuratury Rejonowej Warszawa Praga-Południe. Dodaje, że gdyby nie zmiana przepisów, zarzuty przedawniłyby się w 2017 r.

Z. jak nikt inny skorzystał na majstrowaniu przy prawie. Już po tym, gdy zniknął, znowelizowano kodeks karny (w 1997 r.) i gwałt stał się występkiem, który szybciej się przedawnia. Po kolejnej zmianie znów stał się zbrodnią, ale śledczy – zgodnie ze sztuką – muszą zastosować wobec Z. przepis dla niego korzystniejszy. – Czyli liczyć przedawnienie jak przy popełnieniu występku – mówi Garus-Ryba.

2017 rok? Nie zdążymy

Beneficjentów zmian w prawie jest więcej. Z danych zebranych przez „Rzeczpospolitą" wynika, że tylko w jednostkach podległych Prokuraturze Okręgowej w Warszawie przez skrócenie okresu przedawnienia już umorzono 60 spraw. W Sądzie Okręgowym w stolicy i podległych mu rejonowych – ok. 80 (w całości lub w części).

– Część postanowień o umorzeniu zapadła m.in. w sprawach, w których zastosowano europejski nakaz aresztowania, co wiązało się z koniecznością jego uchylenia. Dotyczyło to głównie przestępstw przeciwko mieniu – mówi Ewa Leszczyńska-Furtak, rzeczniczka Sądu Okręgowego w Warszawie.

Na skróceniu przedawnienia skorzystał Ryszard B., który odsiaduje 25 lat więzienia za zabójstwo bossa gangu pruszkowskiego – „Pershinga". Przed katowickim Sądem Okręgowym toczył się inny jego proces, w którym B. był oskarżony o milionowe oszustwa i wyłudzenia kredytów. Miał dopuścić się ich w 1992 r. na Śląsku, na szkodę osób i banków.

– Umorzono postępowanie w zakresie sześciu zarzutów – przyznaje sędzia Marian Krzysztof Zawała, rzecznik katowickiego sądu.

Osądzony nie zostanie też Wojciech W. ze Śląska, podejrzany o udział w gangu, który z Holandii do Polski przemycał wielkie ilości narkotyków: 96 kg marihuany i 4 tys. tabletek ecstasy. Działo się to w 1998 r., członkom gangu zarzuty postawiono cztery lata później. Jednak W. przepadł.

– Wystawiono za nim europejski nakaz aresztowania, był też poszukiwany międzynarodowym listem gończym. Bez powodzenia, dlatego sprawa była zawieszona. Teraz, ze względu na skrócenie okresu przedawnienia, musieliśmy ją umorzyć – mówi Marta Zawada-Dybek, rzeczniczka Prokuratury Okręgowej w Katowicach.

Niektóre zarzuty przedawnią się członkom mafii paliwowej, ściganym przez śledczych z Krakowa. – To kilka głośnych spraw, w tym jedna dotycząca działania na szkodę rafinerii. Procesy się toczą, ale w części z nich członków grupy nie zdąży się osądzić – potwierdza Piotr Kosmaty, rzecznik Prokuratury Apelacyjnej w Krakowie.