Na drodze do dobrej współpracy

Nad tym, jakie są dotychczasowe doświadczenia w relacjach naukowców i przedsiębiorców oraz co zrobić, aby były one coraz lepsze, zastanawiali się uczestnicy poznańskiego śniadania z „Rzeczpospolitą" pt. „Nauka a biznes".

Nie najlepsze doświadczenia

Jak przyznał Adam Góral, prezes Asseco Poland, relacje przedsiębiorców i naukowców pozostawiają sporo do życzenia, choć od niedawna zmierzają we właściwym kierunku. – Po rozpoczęciu transformacji gospodarczej uczelnie zajęły się sobą, a my, przedsiębiorcy, sobą. Stworzyliśmy odrębne silosy gospodarki i nie potrafimy się dobrze komunikować, ale widać już oznaki zmiany podejścia z obu stron – mówił szef największej firmy IT w Polsce.

Zdaniem prof. Tomasza Łodygowskiego, rektora Politechniki Poznańskiej, ocena współpracy nauki i biznesu na pewno nie powinna być skrajna. – Obie strony są odpowiedzialne za edukację i błędem jest jedynie wytykanie drugiej stronie, że coś robi źle – tłumaczył Łodygowski. Podał też dwa przykłady udanej współpracy swej uczelni z firmami Volkswagen Poznań i Phoenix Contact, które potrzebując specjalistów od automatyki i robotyki, ale też chcąc skrócić okres ich adaptacji do realiów przemysłowych, oferują studentom trzymiesięczne płatne praktyki. – Dziś musimy kształcić tak, aby dać absolwentom szanse na rynku pracy. Jest to możliwe, bo tylko ?2 proc. naszych absolwentów nie ma zatrudnienia – podkreślał rektor.

– Nie do końca zgadzam się z tym, że nie możemy sobie wytykać błędów, bo jestem ostatecznym „użytkownikiem" pracy uczelni i mnie jako twórcę oprogramowania krytyka dotyka codziennie i muszę z tym żyć – mówił Góral. Jego zdaniem uczelnie muszą się zastanowić nad profilem wychowanków, choć jak zaznaczył, biznes służy pomocą. Przyznał też, że być może ton dyskusji między sferami nauki i biznesu jest wciąż niewłaściwy. – Może jest tak, że my jesteśmy nierozumiani, a uczelnie się przed nami bronią – mówił.

Zdaniem Iwony Wendel, wiceminister infrastruktury i rozwoju, warto rozpowszechniać model współpracy obrany przez Politechniką Poznańską, bo bezpośrednie kształcenie pracowników już na uczelni przez firmę, która ich zatrudni, wydaje się nawet lepszym rozwiązaniem od kierunków zamawianych. – To, co mnie jednak szczególnie martwi, to separowanie na uczelniach pracowników naukowych, którzy rozpoczęli współpracę z biznesem. Zamyka się im drogę powrotu do badań na uczelni. To poważny problem – mówiła Wendel.

Według Jolanty Kokosińskiej, partnera w PwC, sedno tego problemu tkwi w systemie oceny kadry naukowej. – Wielu pracowników naukowych mówi, że nie opłaca się im angażować w komercjalizację wyników badań, bo ich status i wynagrodzenie na uczelni zależą od jakości i liczby publikacji, a nie od komercjalizacji.

Zdaniem rektora Politechniki Poznańskiej uczelnia może co najwyżej w 20 proc. odpowiadać za komercjalizację, przygotowując prototypy, ale ryzyko finansowe i rynkowe procesu komercjalizacji leży już po stronie firm. – My tego nie możemy robić. Pytanie, ile firm jest na to gotowych. Czy małe firmy, które stanowią zdecydowaną większość przedsiębiorstw w naszym kraju, stać na wdrażanie innowacji? – pytał Łodygowski. Wendel potwierdziła, że liderem procesu komercjalizacji musi być firma. – Liderem projektu musi być przedsiębiorca, bo na końcu trzeba znaleźć tych, którym nowe rozwiązania się przydadzą. Zdajemy sobie sprawę, że etap B+R jest ryzykowny i dlatego interweniujemy środkami publicznymi, zmniejszając ryzyko nauki, ale i biznesu. Natomiast samo wdrożenie to już domena firm – podkreślała wiceminister.

Aktywna rola samorządu

Jak wskazał Mirosław Kruszyński, wiceprezydent Poznania, dobre relacje nauki i biznesu oraz wsparcie ich współpracy powinny też być jednym z celów samorządu lokalnego. – Tak jest u nas. Mamy w Poznaniu 100 tys. firm i chcemy, aby technologie do nich trafiały. Staramy się to robić na różne sposoby – podkreślał Kruszyński. Co konkretnie robi poznański samorząd? – Zbudowaliśmy park naukowo-technologiczny. Miasto finansuje ze swych środków międzyuczelnianą sieć promotorów przedsiębiorczości akademickiej. Mamy też Wielkopolską Platformę Innowacyjną – portal internetowy, na którym można się zapoznać z pomysłami naukowców, które mogą być transferowane do biznesu. Organizujemy też wizyty naukowców w firmach oraz staże pracowników naukowych w przedsiębiorstwach – wyliczał Kruszyński i dodał, że działania samorządu Poznania nie są wymuszone, choć nie wynikają wprost z zadań samorządu. Wiadomo jednak, że ma to wpływ na rozwój miasta i warunki przyciągania biznesu.

Nieodzowna współpraca

Zdaniem Górala po stronie państwa ani samorządów nie ma już barier do owocnej współpracy firm i uczelni oraz jednostek naukowych. – To raczej element ludzki i kwestia braku pomysłów. Nie mamy zbyt wielu produktów. Na skutek odejścia w nauczaniu od matematyki kształcimy głównie sprzedawców obcych produktów – uważa Góral. ?– Brakuje też dialogu – dodała Kokosińska.

– Transformacja z gospodarki produktowej, trochę odtwórczej, jest już za nami i teraz chodzi o tworzenie klimatu dla powstawania innowacji. Po stronie administracji nie trzeba nikogo do tego przekonywać  – podkreślała Wendel. Pytanie: jak to zrobić? – Jako firma doradcza przebadaliśmy 300 projektów dotowanych z programu „Innowacyjna gospodarka", mających na celu komercjalizację produktów. W naszej ocenie tylko 10 proc. z nich ma duży potencjał, ale co ważne, wspólnym mianownikiem najlepszych projektów jest to, że zespoły badawcze z uczelni miały bardzo bliski kontakt z biznesem – mówiła Kokosińska. – Ich członkowie byli w stanie odpowiedzieć, jaki konkretny problem biznesu ma rozwiązać ich wynalazek. Współpraca z biznesem gwarantuje, że myśl naukowa pójdzie w kierunku, w którym biznes będzie chciał wykorzystać produkt – dodała.