Formy współpracy ze specjalistami IT

Rynek pracy w branży IT w Polsce dynamicznie się rozwija. Zapotrzebowanie na specjalistów z tej dziedziny, szczególnie na wysoko wykwalifikowanych pracowników i doświadczonych programistów, nieustannie rośnie. Informatycy z Polski są coraz bardziej doceniani w świecie, przez co często otrzymują oferty pracy poza granicami kraju. W rezultacie, specjaliści IT mogą narzucać warunki pracodawcom, uzależniając swoją decyzję o współpracy nie tylko od odpowiedniego wynagrodzenia czy możliwości rozwoju, ale również od proponowanej przez firmę formy zatrudnienia.

Zarówno specjaliści z branży IT, jak też firmy korzystające z ich usług, zwracają uwagę na zgoła odmienne kwestie związane z formą zatrudnienia. W przypadku branży informatycznej, bez wątpienia mamy do czynienia z rynkiem pracownika. W konsekwencji nawiązanie współpracy z wysokiej klasy specjalistą może wymuszać na firmach gotowość na ustępstwa m.in. odnośnie wynagrodzenia, dodatkowych świadczeń i możliwości wyboru formy zatrudnienia. Doświadczeni eksperci coraz częściej wybierają współpracę w formie zlecenia na konkretny projekt, argumentując, że chcą mieć możliwość wyboru zleceniodawcy, czy pracować jednocześnie nad kilkoma zleceniami od różnych kontrahentów.

Etat i samozatrudnienie

W Polsce większość specjalistów IT to w dalszym ciągu osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Zmiana trendu dotyczącego formy współpracy występuje dopiero od pewnego czasu, dlatego proporcje wciąż nie są wyrównane. Pracą na etacie często nie są zainteresowani specjaliści IT z kilkuletnim doświadczeniem. Zwykle preferują oni samozatrudnienie bądź inne formy współpracy, zapewniające im większą niezależność. Co również istotne, wynagrodzenia dla informatyków pracujących na umowie o pracę, w związku z wysokimi kosztami zatrudnienia, bywają nawet o 25 – 30 proc. niższe od wynagrodzeń samozatrudnionych specjalistów.

Umowę o pracę preferują studenci ostatnich lat bądź absolwenci kierunków informatycznych, a więc osoby, które dopiero wkraczają na rynek pracy. Ta forma zatrudnienia jest bardziej atrakcyjna na początku kariery zawodowej, gdyż pozwala skupić się na rozwoju i podnoszeniu kwalifikacji bez obaw o pozyskiwanie nowych klientów bądź projektów oraz formalności związane z prowadzeniem działalności.

Pracodawca powinien zdawać sobie sprawę z konsekwencji wyboru określonej formy zatrudnienia. Istotną cechą stosunku pracy jest to, że pracownik zobowiązuje się do wykonania umówionych czynności sumiennie i z dołożeniem należytej staranności. Stosunek pracy jest zatem stosunkiem starannego działania, czego konsekwencją jest określony rozkład ryzyka, które obciąża pracodawcę. Co za tym idzie, to on, co do zasady, ponosi ujemne konsekwencje niezawinionych błędów pracowników i ma obowiązek wypłaty wynagrodzenia także w razie problemów technicznych bądź w przypadku nieosiągnięcia zamierzonego rezultatu ekonomicznego.

Kontrakty cywilne

Umowa zlecenia bądź umowa o świadczeniu usług również należą do umów starannego działania – przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi ponosi względem zlecającego odpowiedzialność za dołożenie należytej staranności podczas wykonywania umówionych czynności, nie zaś za osiągnięcie określonego rezultatu. Inaczej została natomiast ukształtowana odpowiedzialność wobec osób trzecich. Zgodnie z kodeksem cywilnym zleceniodawca jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez zleceniobiorcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie można mu zarzucić, że ponosi winę w wyborze albo wykonanie czynności powierzył kontrahentowi, który w zakresie swojej działalności zawodowej trudni się wykonywaniem takich czynności.

Warto również pamiętać, iż zgodnie z kodeksem pracy nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną. Oznacza to, że firma nie może zatrudnić pracownika na podstawie umowy cywilnoprawnej, jeżeli warunki wykonywania zlecenia bądź świadczenia usług będą tożsame z warunkami charakterystycznymi dla stosunku pracy, tj. wykonywanie pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.

Bez względu na to, jak nazwana zostanie umowa, o jej charakterze decyduje treść zawartego przez strony stosunku prawnego. Jeżeli przeważają w nim cechy charakterystyczne dla stosunku pracy określone w art. 22 § 1 k.p. istnieje ryzyko, że mamy do czynienia z etatowym zatrudnieniem. Samo ustalenie, że taka umowa spełnia warunki właściwe dla umowy o pracę jest najczęściej tylko początkiem do innych roszczeń, z którymi może wystąpić pracownik. Będzie on bowiem miał prawo np. do urlopu wypoczynkowego za okres, gdy pracował na podstawie umowy cywilnoprawnej, do ewentualnych roszczeń za pracę w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej czy do wyrównania wynagrodzenia, jeżeli zarabiał poniżej minimalnego wynagrodzenia.

Outsourcing

Outsourcing IT polega na przekazaniu do zewnętrznej, wyspecjalizowanej firmy zadań informatycznych takich jak np. zarządzanie i tworzenie baz danych, utrzymywanie i kreowanie sieci wewnętrznej, utrzymanie infrastruktury serwerowej, serwis sprzętowy i programistyczny itp.

Według dostępnych danych, korzystanie z outsourcingu usług IT deklaruje 45 proc. polskich przedsiębiorstw. Outsourcing umożliwia optymalizację czasu oraz kosztów pracy. Jednak to nie jedyne zalety tego rodzaju współpracy. Inną zachętą do korzystania z outsourcingu jest dostęp do nowoczesnych technologii, wiedzy eksperckiej, a w rezultacie – zwiększenie efektywności zarządzania firmą.

Podejmując decyzję o podjęciu współpracy w ramach outsourcingu, firmy kierują się również dążeniem do realizacji usług na najwyższym poziomie, specjalizacją pracy, czy dostępem do specjalistycznej wiedzy. Outsourcing pozwala na koncentrację sił na głównych celach działalności, środków i procesów. Inżynier IT skierowany do współpracy z przedsiębiorstwem korzysta z całego zasobu wiedzy zgromadzonej w firmie doradczej, z firmowych baz danych, wskazówek innych ekspertów. Organizacja osiąga lepsze wyniki i rośnie jej wartość rynkowa poprzez zapewnienie najwyższej jakości usług bazujących na doświadczeniu i kompetencji firmy z zewnątrz.

Specjalista ds. projektu

Jednym z modeli współpracy z ekspertami IT w ramach outsourcingu jest zawieranie kontraktów na czas trwania określonego projektu, tzw. body leasing. Polega on na tym, że specjalista IT z zewnątrz pracuje tylko wówczas, gdy jest rzeczywiście potrzebny, niekoniecznie w pełnym wymiarze godzin, co wiąże się z efektywnym wykorzystaniem czasu. Takie rozwiązanie pomaga ograniczyć koszty, jak też ryzyko związane z poszukiwaniem i zatrudnieniem własnych specjalistów.

Informatycy są zainteresowani tym rodzajem zatrudnienia, gdyż w ten sposób nie są związani z pracodawcą na stałe i mogą wybierać zlecenia, w które chcą się angażować. Pracodawca natomiast, znając koszty zatrudnienia specjalisty, jest w stanie zaplanować budżet na cały projekt lub dostosować do budżetu wybór konkretnego specjalisty.

Kolejną korzyścią dla firm korzystających z tej formy zatrudnienia jest wsparcie partnera – firmy outsourcingowej, wyspecjalizowanej w pozyskiwaniu i oddelegowywaniu pracowników na kontrakty. Taka firma zajmuje się m.in. dopasowaniem i zrekrutowaniem odpowiedniej osoby, załatwieniem wszelkich formalności administracyjnych i rozliczeń, a co najważniejsze, zapewnieniem natychmiastowego zastępstwa w przypadku choroby lub urlopu zakontraktowanej osoby.

Dla firmy specjalizującej się w oddelegowywaniu pracowników na kontrakty zwykle nie jest też problemem znalezienie zastępstwa, ponieważ dysponuje ona własną bazą freelancerów. Po zakończeniu projektu, specjalista kończy współpracę z danym zleceniodawcą, a firma nie ponosi kosztów związanych z zatrudnianiem osoby, dla której może nie mieć już więcej zleceń. Na czas trwania projektu ma natomiast do dyspozycji wysokiej klasy specjalistę z bogatym i różnorodnym doświadczeniem projektowym, które trudno byłoby zdobyć, pracując wyłącznie u jednego pracodawcy.

Usługi Managed services

Kolejnym modelem outsourcingu usług IT, który staje się coraz bardziej popularny, jest Managed services (usługi zarządzane). Ten rodzaj współpracy polega na kompleksowej obsłudze wydzielonego obszaru IT klienta. Usługodawca zapewnia zespół ekspertów i menedżerów, którzy przejmują zarządzanie obszarem wskazanym przez klienta, dzięki czemu mają większy niż w przypadku tradycyjnego outsourcingu wpływ na cały projekt oraz ponoszą przed kontrahentem pełną odpowiedzialność za jego realizację.

Korzystanie z usług w modelu Managed services sprawia, że firmy oszczędzają czas, fundusze oraz zasoby, które musiałyby przeznaczyć na realizację projektu w ramach własnej struktury organizacyjnej. Z takiego modelu współpracy korzyści czerpią również sami usługodawcy. Zleceniobiorcy zyskują swobodę działań i tym samym w większym stopniu wpływają na przebieg prac. Ponieważ wszystkie osoby zaangażowane w konkretny projekt należą do jednego zespołu i często pracują w tym samym miejscu, komunikacja pomiędzy menedżerami a zespołem informatyków jest płynna, co znacznie ułatwia realizację zadań.

—Magdalena Sudoł

—Aleksandra Trzcińska

Zdaniem autorek

Magdalena Sudoł, adwokat w Kancelarii CZUBLUN TRĘBICKI

W trakcie planowania i realizacji outsourcingu IT najważniejsza jest identyfikacja jego celów, analiza kosztów, korzyści i ryzyk, jak również dokładne określenie zakresu usług oraz odpowiednie skonstruowanie warunków umowy z firmą zewnętrzną.

Umowa, w zależności od zakresu outsourcingowanych usług, powinna gwarantować możliwość kontroli wykonania i odbioru prac, ochrony informacji i tajemnic przedsiębiorstwa oraz danych osobowych, szczegółowo określać zasady korzystania z udostępnionych pomieszczeń lub sprzętu, jak również uwzględniać warunki i tryb jej wypowiedzenia.