Nowe regulacje zawarto w ustawie z 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności (dalej nowelizacja), która weszła w życie 1 stycznia 2018 r. Uchylono nią przepisy przewidujące zniesienie obowiązku meldunkowego, co miało nastąpić od początku tego roku. W uzasadnieniu nowelizacji uzasadniono to tym, że gromadzenie danych o miejscu zamieszkania ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej realizacji konstytucyjnych i ustawowych zadań oraz obowiązków administracji wobec obywatela. Przewidziano jednak wprowadzenie uproszczeń przy wykonywaniu obowiązku meldunkowego, przez umożliwienie dokonywania wszystkich czynności z tego zakresu w formie elektronicznej. W nowych przepisach zawarto także zasadę nadawania PESEL cudzoziemcom dokonującym zameldowania na pobyt stały lub czasowy na terytorium Polski, co wiąże się z likwidację rejestrów zamieszkania cudzoziemców.

Zameldowanie drogą elektroniczną

Nowe przepisy przewidują możliwość dopełnienia obowiązku meldunkowego w formie dokumentu elektronicznego. Dotychczas w takiej formie można było dokonać tylko wymeldowania się z miejsca pobytu stałego lub czasowego bądź zgłoszenia wyjazdu poza granice Polski i powrotu z wyjazdu zagranicznego. Nowelizacją dopuszczono dokonanie zameldowania w formie elektronicznej.

Obywatel polski, dokonujący zameldowania, musi przedstawić potwierdzenie pobytu w lokalu dokonane przez właściciela lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu oraz – do wglądu – dokument potwierdzający tytuł prawny tego właściciela lub podmiotu. W sytuacji, gdy zameldowanie następuje w formie elektronicznej, do formularza dołącza się potrzebne dokumenty w postaci elektronicznej. W razie niemożności uzyskania wymaganego dokumentu (np. potwierdzającego tytuł prawny) w postaci elektronicznej, dopuszczono dołączenie odwzorowania cyfrowego (skanu) tego dokumentu. W przypadku uzasadnionych wątpliwości organu gminy (np. wobec słabej jakości skanu), może on zażądać okazania oryginału dokumentu. Wzory formularzy są określone w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych i administracji z 13 grudnia 2017 r. w sprawie określenia wzorów i sposobu wypełniania formularzy stosowanych przy wykonywaniu obowiązku meldunkowego (DzU z 2017 r. poz. 2411).

Obowiązki cudzoziemców

W odniesieniu do obywateli polskich przewidziano nadanie PESEL z urzędu w wyniku działania organu gminy przy złożeniu wniosku o wydanie dowodu osobistego, bez konieczności wnioskowania o PESEL. Wprowadzono także zasadę nadawania PESEL wszystkim cudzoziemcom dokonującym zameldowania na pobyt stały lub czasowy na terytorium Polski, z wyjątkiem tych, których pobyt w Polsce ma charakter krótkotrwały lub tranzytowy. Jednocześnie wydłużono dla cudzoziemców okres zwolnienia z obowiązku meldunkowego z dotychczasowych 14 dni do 30 dni. Dla obywateli UE obowiązek meldunkowy powstaje tak jak w stosunku do obywateli polskich, czyli w razie przebywania w danym miejscu w Polsce przez ponad 3 miesiące.

Zmiany te wiążą się z likwidacją dotychczasowych rejestrów zamieszkania cudzoziemców. W przepisach przejściowych przewidziano, że dane gromadzone w tych rejestrach podlegają archiwizacji. Organy gmin przekażą wskazane wyżej dane do właściwych archiwów państwowych po upływie 10 lat od dnia wejścia w życie nowelizacji. Dane te można jednak przekazać wcześniej, jeżeli wszystkie aktywne rekordy rejestru zamieszkania cudzoziemców zostaną zamknięte na skutek nadania PESEL, wymeldowania przed upływem terminu zameldowania lub upływu terminu zameldowania.

podstawa prawna: Ustawa z 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o ewidencji ludności (DzU z 2017 r. poz. 2286)