10 lutego odbyło się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim. Przyjęcie tego projektu będzie jednoznaczne z uchyleniem ustawy z 9 października 2015 roku o związkach metropolitalnych.
Specyfika regionu
Aglomeracja śląska stanowi szczególny przykład obszaru metropolitalnego w Polsce. Zamieszkiwany jest on bowiem przez dwa miliony ludzi w 13 największych miastach Śląska i Zagłębia na terenie blisko 1,2 tys. km2. Z perspektywy zarządzania publicznego obszar ten charakteryzuje się zatem zupełnie innymi rozwiązaniami niż w przypadku metropolii z dominującym miastem centralnym. Specyfika ta powoduje, że często wskazywano na konieczność odrębnych uregulowań dla aglomeracji śląskiej. Dobrowolne porozumienie jednostek samorządowych – Górnośląski Związek Metropolitalny – z racji liczby partnerów samorządowych okazało się bowiem w praktyce niefunkcjonalne. Do tej pory można wskazać co najmniej na kilka projektów ustaw metropolitalnych dla Śląska. Należały do nich projekt zespołu powołanego przez wojewodę śląskiego w 2008 roku, czy projekt posłów Platformy Obywatelskiej z 2011 roku. Oba z nich zakończyły się fiaskiem. Sytuacji nie poprawiło przyjęcie przez Sejm 9 października 2015 roku ustawy z o związkach metropolitalnych (dalej ustawa z 2015 roku), podpisanej przez prezydenta RP Andrzeja Dudę, gdyż rząd nie wydał dotychczas rozporządzeń wykonawczych na podstawie których powoływane są związki metropolitalne.
Kolejny rządowy projekt
Z inicjatywy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji przygotowano w maju 2016 roku projekt ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim, który przekazano do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych. Podobnie jak w przypadku związków metropolitalnych, które miały funkcjonować na podstawie wyżej wspomnianej ustawy z 2015 roku – śląski związek metropolitalny ma posiadać osobowość prawną oraz samodzielność podlegającą ochronie sądowej. O ustroju związku metropolitalnego stanowić ma statut, którego treść podlegać będzie uzgodnieniu z prezesem Rady Ministrów za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
Zasadniczą różnicą pomiędzy planowanymi związkami metropolitalnymi jest zakres zrzeszonych w nim podmiotów. W ustawie z 2015 roku są to gminy i powiaty. Natomiast w projekcie ustawy związek metropolitalny dla Śląska obejmować ma wyłącznie gminy.
Projekt przewiduje, że Rada Ministrów będzie tworzyła związek i ustalała jego granice w drodze rozporządzenia jednak na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej (). Zachowano przy tym definicję obszaru związku przyjętą w ustawie z 2015 roku jako spójnego pod względem przestrzennym obszaru oddziaływania miasta na prawach powiatu Katowice, charakteryzującego się istnieniem silnych powiązań funkcjonalnych oraz zaawansowaniem procesów urbanizacyjnych, zamieszkałego przez co najmniej 2 mln mieszkańców. Rozporządzenie ustalać będzie nazwę oraz siedzibę władz związku. Do takiego związku będą mogły przystępować kolejne gminy z terenu województwa śląskiego jednak bez możliwości wystąpienia.
