Klan Szynaków: od kołodzieja do biznesmena

Tym, co łączy kapitalistę Jana Szynakę z rzemieślnikiem Janem Szynaką i kołodziejem Janem Szynaką, jest nie tylko imię przechodzące w tym rodzie z ojca na syna, ale i stosunek do pracowników.

– Sukces rynkowy zależy od tego, czy pracownicy identyfikują się z firmą i są z niej dumni. Ci przedsiębiorcy, którzy chcieli się szybko dorobić kosztem ludzi, musieli wypaść z rynku. Opinia o pracodawcy szybko rozchodzi się w środowisku. Ja chcę, by ludzie nie łączyli kapitalizmu z rygoryzmem i zanikiem kontaktów międzyludzkich. Pracownicy mają odczuwać przyjemność z wykonywania pracy – mówi Jan Szynaka, przeglądając scenariusz weekendowego letniego festynu, który tradycyjnie dla załogi urządza w Lubawie.

Lubawa to miasto na styku kultur i państwowości. Przez stulecia za miedzą zaczynały się Prusy. Kraina porządku, czystych obejść i gospodarnych ludzi. Lubawianom nie wypadało być gorszymi od sąsiadów. Podglądali, po polsku zazdrościli, ale i nauczyli się tej niemieckiej gospodarności. Widać ją tu do dziś.

Miasto liczy niecałe 10 tysięcy ludzi. Bezrobocie tu zawsze było najniższe na Warmii i Mazurach, a prężnych firm dostatek. Jest wśród nich giełdowa Lubawa SA, zakłady Ikei (Swedwood-Polska), duża mleczarnia, kilka zakładów stolarskich i fabryk mebli robiących tak oryginalne wyroby, jak meble ze szkła czy luster.

Największe jest jednak imperium Szynaków, rodem z pobliskiego Złotowa, którym za początek biznesu służył rzemieślniczy warsztat. Dziś Grupa Kapitałowa Szynaka Meble to ok. 200 mln zł przychodów ze sprzedaży (70 proc. na eksport), sześć salonów firmowych w Polsce i ponad 2 tys. pracowników fabryk w Lubawie, Olsztynie, Nowym Mieście Lubawskim, Wolsztynie i Iławie.

Najnowsza – szósta – została otwarta w lipcu, także w Nowym Mieście Lubawskim. Wybudowany kosztem 21 mln zł zakład zatrudnia 400 osób i produkować będzie dla szwedzkiej Ikei, której Szynaka Meble są jednym z kilku strategicznych polskich partnerów.

Pytany o średnią płacę na produkcji Jan Szynaka mówi, że to 2,5 – 2,8 tys. zł netto, ale kto chce, może zarobić więcej. Nie tylko jednak poziom zarobków musi tu odpowiadać rodzinnej filozofii rodu Szynaków. Terminowość wypłat to rzecz święta. Pracownicy korzystają z opieki socjalnej (zapomogi, nieoprocentowane pożyczki), otrzymują upominki i paczki dla dzieci. Właściciel organizuje zabawy, festyny, wspólne turnieje sportowe. Pomieszczenia są klimatyzowane, coraz mniej jest barier architektonicznych dla pracujących inwalidów.

Takie podejście do pracowników kształtowało się w tej rodzinie przez wieki. Dokładnie od XVI wieku, kiedy w historycznych kronikach zapisano, że sołtysem wsi Złotowo był kmieć o nazwisku Szynaka.

– Moja rodzina ze Złotowa się wywodzi, więc ten sołtys sprzed 500 lat to pewnie był nasz przodek – śmieje się Jan Szynaka. Do dziś w radzie sołeckiej wioski ród Szynaków reprezentuje ziomek Stanisław.Dziadek Jana, także Jan, był w Złotowie kołodziejem. Naprawiał koła chłopskich wozów, robił całe wozy, meble do chłopskich chat. Kołodziej Szynaka wraz z żoną Jadwigą dochowali się sześciorga dzieci, z których imię Jan dostał najmłodszy syn, urodzony w 1920 r.

– Zanim wybuchła wojna, ojciec nauczył się stolarskiego fachu. Pomagał w warsztacie dziadka od małego i do armii Andersa trafił już jako czeladnik stolarski – opowiada syn. Do Polski żołnierz Andersa Jan Szynaka wrócił w 1947 roku. Zawsze miał pociąg do pracy na swoim, więc musiał jakoś znaleźć się w nakazowo-rozdzielczym socjalizmie. Przystąpił do jedynej wtedy kasty gwarantującej pewną swobodę gospodarczą – zdał egzamin mistrzowski i został rzemieślnikiem.

Największym bólem głowy polskiego rzemiosła był wtedy dostęp do surowców, a raczej jego brak. Państwo trzymało łapę na każdej desce i gwoździu, a każdy indywidualizm był podejrzany. Jan Szynaka wiedział, jak sobie z tym poradzić. Namówił innych stolarzy i razem założyli Spółdzielnię Pracy Jedność. Jako kolektyw mieli prawo do asygnat i nadziałów na drewno, kleje, narzędzia. – Spółdzielnia upadła 15 lat temu. Kupił ją Swedwood należący do Ikei. To dla mnie symbol – Ikea, której jestem strategicznym dostawcą, kupuje zakład zakładany przez mojego ojca – śmieje się Jan Szynaka.

Szynaka senior odszedł z kolektywu przy pierwszym głębszym oddechu wolności – w 1957 r. Od tego czasu pracował w swoim warsztacie stolarskim. Najpierw u teściów w podlubawskim Fijewie, potem w Lubawie w kupionym do spółki z kolegą domu. Pracowała cała rodzina – żona Czesława, dzieci – Henryk (przez wiele lat szef produkcji fabryk mebli w Obornikach Wielkopolskich), Helena (emerytowana nauczycielka), Barbara (fryzjerka), Józef (pedagog, wicedyrektor domu dziecka w Olsztynie), Teresa (gł. księgowa z Szynaka Meble). Najmłodszy Jan urodził się w 1961 r.

– Od kiedy pamiętam, każde wakacje spędzaliśmy, pracując w zakładzie ojca. Tam nauczyłem się heblować, strugać, przycinać, robić meble. Ojciec trzymał nas krótko, uczył konsekwencji w dążeniu do celu – mówi prezes Szynaka.

Siostra Teresa Szczypska także pamięta pracę w warsztacie: – Nie lubiłam wakacji, bo nie kojarzyły mi się z zabawą i odpoczynkiem – przyznaje.

Tamta wakacyjna praca daje jednak efekty do dziś. Teresa Szczypska od 17 lat pracuje z bratem i jako główna księgowa twardą ręką trzyma finanse grupy. Jej mąż Ireneusz kieruje wolsztyńskimi fabrykami grupy Szynaka.

– Pamiętam, gdy zdecydowaliśmy się kupić obiekty po betoniarni, by wybudować tu fabrykę mebli. Był rok 1991, zapłaciliśmy gotówką, a na inwestycję potrzebowaliśmy kredytu. Przyjechały panie z jakiegoś banku i oceniły, że w tym miejscu fabryka nie ma racji bytu, a my, nawet jeżeli ją wybudujemy, to nie będziemy w stanie spłacić. Myślę, że tego banku już dawno nie ma, a Szynaka Meble stała się znaną marką – śmieje się główna księgowa.

Zanim w krajobrazie zdewastowanych hal, zrujnowanego biurowca i zagraconego, brudnego podwórza wyrósł nowoczesny zakład, rodzina Szynaków wyprzedała majątek, by uciec z pułapki kredytowej 1989 r. Dramatyczną decyzję poprzedziło kilka innych, które oddają dobrze kolejną cechę rodzinnego charakteru: odwagę w podejmowaniu decyzji.

– Najstarszy brat skończył technikum drzewno-meblarskie w Słupsku, ja poszedłem jego śladem. Nie był to wybór świadomy, raczej intuicyjne pójście za czymś, co znałem od dzieciństwa. Teraz wiem, że jeżeli biznesmen zaprzepaści czy zapomni o swoich początkowych doświadczeniach, to w którymś momencie przestaje się rozwijać – mówi Szynaka.

W 1985 r. zmarł Szynaka senior i najmłodszy syn przejął po nim stolarnię. Był już wtedy żonaty z Aliną, ekonomistką poznaną w Słupsku, która dziś jest wiceprezesem firmy.

– Pomagałam mężowi w zakładzie, bo było coraz więcej klientów. Nauczyłam się obrabiać i przycinać deski. Dzieci przewijałam między dostawami – wspomina Alina Szynaka, urodziwa, spokojna, o lekko skośnych, hipnotyzujących oczach, które odziedziczyła po niej najstarsza córka Anna.

– To był okres zmiany pokoleniowej w polskim rzemiośle – ocenia Jan. – Tacy młodzi jak ja chcieli się szybciej rozwijać, a miałem zakładzik wielkości tego gabinetu.

Popyt na meble rósł w miarę uwalniania rynku, co zachęciło przedsiębiorcę do wzięcia kredytu inwestycyjnego, za który postawił pierwszą halę produkcyjną. Moment wybrał fatalny – rok 1989. Pułapka kredytowa wymusiła jak najszybszą spłatę lawinowo rosnących rat. Pochłonęła samochód, rodzinną biżuterię, działkę budowlaną i meble. Spłata ocaliła jednak firmę.

Marek Adamowicz, dyrektor Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Producentów Mebli, której Szynaka Meble są członkiem, ocenia, że ostatnie inwestycje firmy z Lubawy (kupno dwóch upadłych zakładów niemieckiej grupy Schieder), stawiają ją w grupie największych polskich firm meblarskich.

– Przy takim tempie inwestowania będzie to niebawem jedna z czołowych grup kapitałowych w branży. Kupno Schiedera dało im wejście na rynek niemiecki. Tym, co wyróżnia Szynaków, jest ich aktywność, odważne inwestowanie i sięganie po unijne fundusze, ale też włączanie się w życie lokalnej społeczności. To procentuje zaufaniem i prestiżem – dodaje Adamowicz.

Tegoroczne tygodniowe wakacje Szynakowie spędzili całą rodziną w Turcji. Alina przyznaje, że „mąż nie jest typem, który traciłby czas i pieniądze na leżenie na plaży na Bahamach“. Dom mają ten sam od dziesięciu lat i już prosi się o remont; Alina jeździ sześcioletnim volvo przejętym po mężu, gdy ten przesiadł się do limuzyny marki BMW. Rodzina nie ubiera się w Paryżu, bo w Lubawie jest dość ładnych i wygodnych ciuchów.

Najstarszy syn Michał (25 lat) studiuje zaocznie logistykę i pracuje w firmie. Anna sposobi się do rodzinnego biznesu. Ma 22 lata, studiuje ekonomię w Poznaniu, ale chce rozpocząć drugi fakultet – technologię drewna. 20-letnia Gabriela rozpoczęła studia na psychologii w Warszawie.– Bardzo przyda się nam psycholog w zakładzie, bo spraw ludzkich do rozwiązania tutaj sporo – mówi Teresa Szczypska. Najmłodsza, 16-letnia Aleksandra idzie od tego roku do liceum w Poznaniu. Zamieszka z siostrą.

Alina Szynaka nie potrafi powiedzieć, kiedy skończy się dla niej i męża biznes, a zacznie korzystanie z życia. – Nie można stać w miejscu – mówi. – Trzeba się rozwijać, więc pewnie na sześciu zakładach się nie skończy. Dla kogo to robimy? Myślę, że nawet jeżeli dzieci pójdą jednak swoją drogą, to firmę przejmą nasze wnuki.