Brak maksymalnego czasu tymczasowego aresztowania nie narusza Konstytucji - wyrok TK

Sędziowie TK uważają, że brak maksymalnego czasu tymczasowego aresztowania nie narusza Konstytucji.

Aktualizacja: 10.07.2019 19:16 Publikacja: 10.07.2019 18:52

Brak maksymalnego czasu tymczasowego aresztowania nie narusza Konstytucji - wyrok TK

Foto: Fotorzepa, Rafał Guz

Rosnąca liczba długich tymczasowych aresztowań niepokoi karnistów. W środę Trybunał stwierdził jednak, że zgodny z konstytucją jest brak określenia w kodeksie karnym maksymalnego okresu aresztowania po skazującym wyroku pierwszej instancji.

Czytaj także: Maksymalny okresu tymczasowego aresztowania - wniosek RPO do TK

Jak uzasadniał sędzia Leon Kieres, po wyroku pierwszej instancji osoba aresztowana ma mniej gwarancji niż na etapie śledztwa, co nie może być powodem dyskwalifikacji odpowiedniego przepisu. Bardziej realna jest możliwość prawomocnego jej skazania niż osoby podejrzanej.

Sędzia Leon Kieres dodał, że odpowiednich gwarancji należy upatrywać nie w sztywnych okresach aresztowania, lecz w odpowiedniej ocenie przesłanek decydujących o jego niezbędności.

W pozostałym zakresie sprawę umorzono z powodów formalnych. Powodem było między innymi to, że w wyroku z 20 listopada 2012 r. Trybunał uznał już, że art. 263 § 7 kodeksu postępowania karnego w zakresie, w jakim nie określa jednoznacznie przesłanek przedłużenia tymczasowego aresztowania po wyroku pierwszej instancji w sprawie, jest niezgodny z konstytucją.

W środę Trybunał Konstytucyjny postanowił także zasygnalizować ustawodawcy realny problem spowodowany brakiem określenia maksymalnego okresu aresztowania.

– Konkretny termin powinien się pojawić w procedurze – uważa Trybunał.

W obronie obywateli

Rzecznik praw obywatelskich złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności art. 258 § 2 i art. 263 § 7 kodeksu postępowania karnego z konstytucją.

Problem pojawił się w konkretnej sprawie. Chodzi o Macieja Dobrowolskiego, który dopiero po czterdziestu miesiącach, dzięki m. in. interwencji Adama Bodnara został zwolniony z aresztu tymczasowego.

– Tymczasowe aresztowanie należy do katalogu środków zapobiegawczych przewidzianych przez kodeks postępowania karnego. Jest ono najbardziej kontrowersyjnym środkiem zapobiegawczym, a zarazem środkiem przymusu. Kontrowersyjność tymczasowego aresztowania ma swoje źródło w konsekwencjach dla praw i wolności człowieka, jakie wywołuje – wyjaśnia Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.

Największe wątpliwości rzecznika budzi możliwość stosowania tymczasowego aresztowania tylko na podstawie grożącej podejrzanemu surowej kary. Oznacza to, że można stosować ten środek zapobiegawczy także wtedy, gdy nie ma żadnego ryzyka, że podejrzany będzie utrudniał postępowanie.

Wątpliwości budzi także art. 263 § 7 kodeksu postępowania karnego, który wprowadza możliwość przedłużania tymczasowego aresztowania po zapadnięciu wyroku w pierwszej instancji bez zakreślenia górnej granicy.

Niewinny do wyroku

Dopóki wina oskarżonego nie zostanie udowodniona, dopóty należy uważać go za niewinnego, a więc do tego momentu nie można przyjąć, że dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary. Tym samym, przed udowodnieniem winy niedopuszczalne jest stosowanie pozbawienia wolności, które jest tymczasowym aresztowaniem tylko formalnie, zaś materialnie jest karą.

Ponadto, w odniesieniu do 263 § 7 kodeksu postępowania karnego należy zauważyć, że wprowadzenie możliwości przedłużania tymczasowego aresztowania bez jakiegokolwiek zakreślenia górnej granicy, po której przekroczeniu nie można by było przedłużyć tymczasowego aresztowania na kolejny okres, narusza nie tylko zasadę zaufania obywatela do państwa, ale także zasadę dostatecznej określoności przepisów.

Brak granic tymczasowego aresztowania, albo przynajmniej przesłanek umożliwiających zainteresowanemu prognozowanie okresu pozbawienia wolności, narusza istotę zasad wynikających z zasady demokratycznego państwa prawnego. Tymczasowe aresztowanie nie może być receptą na problemy wymiaru sprawiedliwości.

Zdanie odrębne złożyli sędziowie Piotr Pszczółkowski, Piotr Tuleja oraz Małgorzata Pyziak-Szafnicka.

Sygnatura akt: K 3/18

Rosnąca liczba długich tymczasowych aresztowań niepokoi karnistów. W środę Trybunał stwierdził jednak, że zgodny z konstytucją jest brak określenia w kodeksie karnym maksymalnego okresu aresztowania po skazującym wyroku pierwszej instancji.

Czytaj także: Maksymalny okresu tymczasowego aresztowania - wniosek RPO do TK

Pozostało 92% artykułu
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami