Komisja Europejska wszczęła postępowanie przeciwko pięciu państwom członkowskim, zarzucając im uchybienia przepisom o zamówieniach publicznych w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa. 25 stycznia skierowała do Portugalii, Danii, Holandii, Włoch i Polski wezwania do usunięcia naruszeń dyrektywy 2009/81/WE w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.

Celem dyrektywy jest zapewnienie równego i niedyskryminacyjnego traktowania wykonawców oraz przejrzystej procedury udzielania zamówień, których przedmiotem są dostawy wyposażenia wojskowego, newralgicznego lub roboty budowlane, dostawy lub usługi bezpośrednio związane z takim wyposażeniem. Ma to prowadzić do stworzenia europejskiego rynku wyposażenia obronnego oraz rozwoju konkurencyjnej bazy przemysłowej i technologicznej sektora obronnego.

Dyrektywa wprowadza mechanizmy służące realizacji tych zadań. W świetle jej art. 25 instytucje zamawiające muszą stosować procedury udzielania zamówień, tj. ograniczonej lub negocjacyjnej z publikacją ogłoszenia o zamówieniu. Przy szczególnie złożonych zamówieniach mogą skorzystać z procedury dialogu konkurencyjnego, kierując się wyłącznie kryterium najkorzystniejszej oferty. W ramach postępowania zamawiający musi publikować ogłoszenia w bazie danych Tender Electronic Daily (TED), poza przypadkami, w których dyrektywa zwalnia z tego obowiązku.

Te zasady mogą podlegać wyłączeniu na podstawie przepisów traktatu o funkcjonowaniu UE. Szczególnie ważny jest art. 346 ust. 1 TFUE. Na jego podstawie państwo członkowskie nie musi udzielać informacji, których ujawnienie uznaje za sprzeczne z podstawowymi interesami swojego bezpieczeństwa. Ponadto może podjąć środki, które uzna za konieczne w celu ochrony tych interesów. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku zamówień o wyjątkowo surowych wymogach bezpieczeństwa dostaw lub gdy ze względu na ich tajny charakter lub wagę dla suwerenności narodowej przepisy dyrektywy okażą się niewystarczające dla zabezpieczenia istotnych interesów bezpieczeństwa.

Komisja Europejska stoi na stanowisku, że to wyłączenie wolno stosować w ściśle określonych przypadkach, po spełnieniu wszystkich przesłanek z art. 346 TFUE.

W komunikacie prasowym Komisja zarzuca Polsce udzielenie szeregu zamówień wyłącznie dostawcom krajowym z naruszeniem zasad określonych przez dyrektywę w sprawie zamówień publicznych w dziedzinie obronności. Polska powinna udzielić odpowiedzi na te zarzuty w ciągu dwóch miesięcy od dnia wezwania do usunięcia naruszeń.

Autorka jest radcą prawnym w Praktyce Infrastruktury i Energetyki Domański Zakrzewski Palinka