Kapituła pod przewodnictwem prof. Andrzeja Rottermunda doceniła biskupa Pytla za ponad trzydziestoletni wysiłek na rzecz ocalenia, rewitalizacji i przywrócenia świetności kwartałowi luterańskiemu wraz z Kościołem Pokoju w Świdnicy. Dzięki niezwykłej determinacji ks. bp. Waldemara Pytla Świdnica jest dzisiaj żywym miejscem dialogu między kulturami i narodami.
Gdy ks. Waldemar Pytel przybył w drugiej połowie lat 80. do Kościoła Pokoju w Świdnicy jako młody wikariusz, to unikatowe zabytkowe miejsce było poważnie zagrożone. Razem ze społecznością parafii ewangelicko-augsburskiej pospieszył mu na ratunek, pozyskując środki na jego renowację i prowadząc ją wytrwale od początku lat 90
- Mam świadomość, że przyjmując tę nagrodę, odbieram ją w imieniu wielu osób i instytucji, bez których wsparcia nie udałoby się przywrócić świetności Kościołowi Pokoju w Świdnicy - mówił ks. bp. Waldemar Pytel, odbierając nagrodę na Zamku Królewskim w Warszawie.
Powstanie świątyni związane jest z zakończeniem wojny trzydziestoletniej, kiedy to na mocy tzw. pokoju westfalskiego świdniccy ewangelicy otrzymali zezwolenie na budowę kościoła poza obrębem murów miejskich. Naciskany przez protestancką Szwecję katolicki cesarz Ferdynand III Habsburg przyznał w połowie XVII-wieku śląskim luteranom prawo do wybudowania trzech świątyń na podległych mu terytoriach , chociaż obwarował ich budowę wieloma ograniczeniami. I tak powstały świątynie w Jaworze, Świdnicy i Głogowie, z których przetrwały do naszych czasów dwie pierwsze. W 2001 roku obie zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO .
Kościół Pokoju w Świdnicy powstały w wyniku konfliktów religijnych w XVII-wiecznej Europie, a stał się symbolem pojednania: w 1989 roku premier Tadeusz Mazowiecki i kanclerz Niemiec Helmut Kohl w drodze do Krzyżowej modlili się w nim o pokój. W 2016 roku odbyło się w nim nabożeństwo ekumeniczne z udziałem Dalajlamy XIV. To otwarte miejsce spotkań ekumenicznych przedstawicieli całego świata , a także wydarzeń kulturalnych.
Obecnie prowadzona jest jeszcze konserwacja wnętrz kościoła w Świdnicy. Jej koszt wyniesie 60 mln zl. - Ten etap prac w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko, sfinalizujemy pod koniec 2020 roku – mówi „Rzeczpospolitej” ks. bp. Waldemar Pytel.
I tłumaczy, że wnętrze Kościoła Pokoju w Świdnicy jest barokowo bogate, w czym nie przypomina zupełnie luterańskiej świątyni. - Kościoły ewangelickie mają zwykle bardzo skromne wyposażenie - mówi, bo przychodzący do niego człowiek ma koncentrować na słowie, a nie na tym co go otacza. W Świdnicy ewangelicy w XVII wieku z konieczności, poszli w innym kierunku, ale elementy jego wyposażenia mają głęboko teologiczne osadzenie. A poza tym Świdnica była w tym czasie zamożnym miastem, więc cechy rzemiosł i bogaci mieszczanie wykupywali sobie w kościele miejsca i loże, co także miało wpływ na jego wystrój.
Biskup przypomina jeszcze , że kiedy w XIX wieku Kościół Pokoju odwiedził John Quincy Adams - ówczesny ambasador w Berlinie (późniejszy prezydent USA), to był pod wielim wrażeniem i w dziennikach podróży zanotował, że widział w śląskim miasteczku ewangelicki drewniany kościół o niesłychanym wyposażeniu. – I to oczarowanie pozostaje w nas do dzisiaj – podsumowuje ks. bp. Pytel.
Nagroda im. prof. Aleksandra Gieysztora jest prestiżowym wyróżnieniem przyznawanym przez Fundację Kronenberga przy Citi Handlowy za szczególne osiągnięcia w dziedzinie ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego. W tym roku to jubileuszowa, już dwudziesta edycja. Jej wcześniejszymi laureatami byli m.in. Norman Davies, Andrzej Wajda i Krystyna Zachwatowicz- Wajda, Elżbieta i Krzysztof Pendereccy, Anda Rottenberg, Leon Tarasewicz.
