Teraz, w połowie marca, gdy wysyłamy ten dodatek do druku, żyjemy już w zupełnie innej, dużo bardziej niepewnej rzeczywistości. W takich czasach odpowiedzialność jest kluczowa. Zarówno odpowiedzialność firm, które nie powinny śrubować cen za niezbędne artykuły (w tym konieczne do powstrzymania pandemii środki higieniczne), jak i odpowiedzialność polityków i każdego z nas – by nie wykorzystywać kwarantanny do załatwiania zaległych spraw w urzędach. W przeciwnym razie jedynym rozwiązaniem będzie coraz silniejsze dokręcanie regulacyjnej śruby. Kolejne zakazy i nakazy będą wprawdzie utrudniać życie, lecz przy rosnącym poczuciu zagrożenia i tak spotkają się z poparciem większości. To poczucie zagrożenia – teraz związane z obawami przed koronawirusem, a długoterminowo z lękiem o skutki zmian klimatycznych i degradacji środowiska – zwiększa naszą otwartość na regulacje i kontrole. Być może niedługo rola CSR zostanie wchłonięta przez compliance, czyli pilnowanie zgodności działań firmy z przepisami prawa, które zostawiają biznesowi coraz mniejsze pole manewru. Tym bardziej, że w tym samym czasie narasta, widoczna też w badaniach rynkowych, presja ze strony konsumentów i pracowników. Częściej niż w poprzednich latach zwracali na nią uwagę eksperci i menedżerowie uczestniczący teraz w naszych debatach, którzy podkreślali też rolę odpowiedzialnego przywództwa. Tym bardziej że prawdziwi liderzy biznesu są bardzo potrzebni w niepewnych, czasach, gdy słabnie zaufanie do liderów politycznych.

To od liderów biznesu zależy, czy i jak bardzo ich firmy skorzystają z 20-letniego już dorobku polskich organizacji, ekspertów i działaczy związanych z CSR. Pod względem rozwiązań, praktycznych narzędzi, jakości ekspertów uczestniczących w międzynarodowych gremiach nie musimy mieć kompleksów wobec rozwiniętych państw Zachodu. Gorzej jest z podejściem do zrównoważonego rozwoju, do CSR, który przez sporą część firm traktowany jest jako dodatek do normalnego biznesu. Przekłada się to na podejście do raportowania niefinansowego (którego jakość po pierwszym udanym roku specjalnie się nie poprawiła) oraz podejście firm do nowych wymagań. Dlatego warto zwrócić uwagę na to, co i jak robią liderzy globalnych korporacji. A oni zgodnie z anglosaskim powiedzeniem, że jeśli nie możesz tego pokonać, przyłącz się, starają się być w awangardzie prośrodowiskowych i proklimatycznych inicjatyw. I szukają w nich sposobu na zdobycie przewagi konkurencyjnej swoich firm.