Pochodzą z epoki lodowej, powstały w okresie 34–32 tysiące lat temu. Zostały wyryte na ścianach dwóch skalnych schronisk – płytkich jaskiń – nad rzeką Vezere w departamencie Dordogne.
Pierwsze schronisko skalne nosi nazwę Abri Blanchard, znajduje się w dolince niewielkiego strumienia wpadającego do Vezere. Wykopaliska prowadzi tam zespół archeologów z uniwersytetów w Nowym Jorku i Tuluzie. Pracami w jaskini, w latach 2009–2014 kierował prof. Raphaelle Bourrillon. Na skale badacze odkryli wizerunek tura. Artysta uwiecznił kształt zwierzęcia za pomocą małych punktów.
Odkrywcy podkreślają jako ciekawostkę, że puentylizm lub pointylizm (z fr. pointiller – kropkować, punktować) to neoimpresjonistyczna technika budowania kompozycji gęsto rozmieszczonymi, różnobarwnymi punktami i kreskami kładzionymi na płótno czubkiem pędzla. Te punkty i kreski, oglądane z odpowiedniego oddalenia, zlewają się w jedno, tworząc obraz. Twórcą puentylizmu był w XIX wieku Georges Seurat (obraz Niedzielne popołudnie na wyspie Grande Jatte).
– Strop jaskini zawalony jest od dawna, ale pod gruzowiskiem, jakie powstało po tym zawaleniu, znaleźliśmy fragment skały z rytem pośród innych zabytków z epoki. Znajdowały się tam resztki posiłków, narzędzia krzemienne i kościane, odpady po produkcji narzędzi – wyjaśnia prof. Bourrillon.
Udany powrót
Po drobiazgowej analizie tych pozostałości badacze ustalili, że jaskinia była wielokrotnie opuszczana i zamieszkiwana. Trudno ustalić, jak długo trwały te okresy, ponieważ dla tak odległych czasów analiza wieku metodą węgla radioaktywnego C14 dokonywana jest z dokładnością do około tysiąca lat.
Wykopaliska w drugiej jaskini – Abri Cellier – prowadzone były już w latach 20. XX wieku, wydobyto wówczas z tego miejsca 15 fragmentów skalnych z wizerunkami mamutów wykonanych taką właśnie punktową, kropkową techniką.
Badacze z uniwersytetów w Nowym Jorku i Tuluzie powrócili na to stanowisko dwa lata temu. Zespołem kierował prof. Randall White. Szczęście im dopisało, odkopali kolejnych 16 bloków skalnych z wizerunkami zwierząt. Jeden z nich, pęknięty na dwie części, udało się wydatować na okres 34–32 tysiące lat temu. Wizerunki są bardzo podobne do tych odkopanych przed II wojną, dlatego badacze uznali, że pochodzą z tego samego okresu. Wiadomość o tych nowych wykopaliskach zamieszcza pismo „Quaternary International".
– Wizerunki turów i mamutów z Abri Blanchard i Abri Cellier mogą pretendować do miana najstarszej sztuki na świecie. Mimo tego zwraca uwagę precyzja, z jaką prowadzone są linie kropek. Poza tym dużo mniejsze rysunki wykonane tą samą techniką widnieją na kościach zwierzęcych znajdowanych w wielu jaskiniach w warstwach z tego okresu. Używając współczesnego języka, wskazuje to na coś w rodzaju obsesji jaskiniowców na punkcie tego stylu, a to z kolei dowodzi jednorodnego w tamtym okresie sposobu myślenia, postrzegania świata – podkreśla prof. Bourrillon.
Grota Chauveta we Francji w departamencie Ardeche stanowi „konkurencję" dla jaskiń nad Vezere. Znajdują się w niej malowidła z epoki lodowcowej, przedstawiające 447 zwierząt. Ta galeria jest starsza o 10 tys. lat niż dotąd uważano. Stwierdzili to naukowcy z Institut Francais d'Archeologie Orientale w Kairze.
Stare jak świat
Naukowcy przeanalizowali ponad 250 dat radiowęglowych uzyskanych w ciągu ostatnich 15 lat z małych kawałków węgli drzewnych znajdowanych na podłodze jaskini oraz z próbek pobranych z malowideł i kości zwierzęcych znalezionych w tym obiekcie.
Nie odkryto szczątków ludzkich, co dowodzi, że ludzie nie zamieszkiwali jaskini, odwiedzali ją jedynie okazjonalnie, stanowiła coś w rodzaju sanktuarium.
Analiza dat radiowęglowych wskazała na dwa okresy wykorzystywania jaskini. Pierwszy rozpoczął się 37 tys. lat temu, byli to już przedstawiciele gatunku Homo sapiens, który do Europy przybył około 40 tys. lat temu. Okres ten zakończył się 33 500 lat temu. Tysiąc lat wcześniej osuwisko ziemi częściowo zamknęło wejście do jaskini. Drugi okres używania groty rozpoczął się 31 tys., a zakończył 29 400 lat temu. Nastąpiło wtedy ponowne osunięcie ziemi, które całkowicie odcięło dostęp do jaskini.
Jaskinia Chauveta w Pont d'Arc w departamencie Ardeche na południu kraju została odkryta w 1994 roku. W 2014 roku trafiła na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Od dwóch lat dostępna do zwiedzania jest jedynie replika jaskini.
