Możemy efektywniej zarządzać stanem pacjentów

W tej edycji udział wzięło 296 szpitali: 132 powiatowe, 88 wojewódzkie, 31 ministerialnych, 24 uniwersyteckie i 21 gminnych. Ocenie zostały poddane wskaźniki takie jak: efektywność aktywów, rentowność sprzedaży netto i dynamika przychodu z NFZ. Analizując zestawienie, można zauważyć kontynuację pozytywnego trendu we wzroście przychodów szpitali, który wynosi 9 proc. w skali roku, oraz wzrost średniej przychodowości aktywów o3 proc. r./r.

To, co niestety martwi, to ciągłe pogorszenie się rentowności szpitali, obecnie o 3 proc. r./r. To pochodna m.in. utrwalania się niekorzystnej struktury udzielania świadczeń w systemie, tj. leczeniu pacjentów przede wszystkim w szpitalach, a nie w trybie ambulatoryjnym.

Służba zdrowia w erze Covid-19

Pandemia koronawirusa była i nadal jest wyzwaniem nie tylko dla polskiej służby zdrowia, ale dla wszystkich systemów ochrony zdrowia na świecie. Przebieg pandemii w Europie dobrze przestawia raport BFF, zlecony Fundacji Farmafactoring – „Budowanie przyszłości europejskich systemów opieki zdrowotnej – kompleksowa analiza doświadczeń 9 krajów UE w stawianiu czoła wyzwaniom pandemii Covid-19 i zarządzaniu nimi". Raport koncentruje się na tym, jak Włochy, Chorwacja, Czechy, Francja, Grecja, Polska, Portugalia, Słowacja i Hiszpania stawiały czoła wirusowi. Analizuje restrykcje, wydatki rządowe, testy i szczepienia. Opracowanie pokazuje także skalę wyzwań, z którymi będziemy musieli się zmierzyć po zakończeniu pandemii.

Ekonomiczne i społeczne koszty pandemii

Według OECD zobowiązania finansowe rządów na rzecz systemów opieki zdrowotnej w celu zwalczania Covid-19 wahały się od 20 do 450 EUR na osobę (przy 220 EUR w Hiszpanii, 214 EUR w Czechach, 108 EUR we Francji, 101 EUR we Włoszech i 80 EUR w Polsce skorygowanych według parytetu siły nabywczej). Dodatkowe środki przeznaczano na zakup sprzętu, środków ochrony, testów czy zatrudnienie personelu. W kontekście tego ostatniego jednym z najtrudniejszych wyzwań związanych z pandemią była zdolność do uwydatnienia w szczególności braku personelu medycznego. Widać to było zwłaszcza w Polsce.

Coraz częściej podnoszonym skutkiem Covid-19 jest też problem „utraconej opieki" – wirus miał wpływ na korzystanie z usług zdrowotnych zarówno po stronie podaży, jak i popytu. W czasie pandemii ludzie unikali kontaktu z lekarzami w obawie przed zakażeniem. Z drugiej strony z uwagi na obciążenie medyków osoby z nagłymi przypadkami miały problem w uzyskaniu odpowiedniej pomocy na czas. Inną konsekwencją tego zjawiska jest późne rozpoznanie chorób przewlekłych oraz diagnostyki i leczenia nowotworów.

Ponadto pandemia doprowadziła do pogorszenia się stanu zdrowia psychicznego ludności.

Wyzwania dla polskiej ochrony zdrowia

Wśród najpilniejszych wyzwań, z którymi mierzy się Polska służba zdrowia, eksperci wskazują duży nacisk na usługi szpitalne i niewystarczające zasoby dedykowane na prewencję i opiekę długoterminową, co skutkuje m.in. coraz większym zadłużeniem placówek szpitalnych. Co więcej, w Polsce pobyt pacjentów w szpitalach jest dłuższy niż w pozostałych krajach UE.

Według OECD europejska średnia w 2018 r. wynosiła 3,4, podczas gdy w Polsce było to 3,8 dnia. Sądząc po liczbie możliwych do uniknięcia przypadkach hospitalizacji w innych krajach UE, istnieje duży potencjał do wzrostu efektywności zarządzania stanem pacjentów.

Dobrym przykładem może być tutaj Portugalia, która w 2005 r. rozpoczęła gruntowną reformę służby zdrowia. Opierała się ona na promowaniu decentralizacji, autonomii i mechanizmów zorientowanych na wyniki. Kamieniem milowym było uruchomienie „jednostek zdrowia rodzinnego" – nowej struktury organizacyjnej dla koordynacji i świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej. Dodatkowo jednostki POZ również rozszerzyły swoją rolę o opiekę stomatologiczną lub psychiatryczną. Planuje się także świadczenie tam usług takich jak: położnictwo, pediatria, okulistyka czy rehabilitacja ruchowa.

Uruchomiono również program „Hospitalizacji domowej", którego celem jest leczenie pacjentów w ich domach. Do 2020 r. 32 różne szpitale posiadały takie usługi. W okresie od stycznia do września 2020 r. liczba pacjentów hospitalizowanych w ten sposób wzrosła o prawie 800 proc. r./r. Wstępne szacunki wskazują, że obniżyło to koszty leczenia w tym okresie nawet o 45 proc.