Wyjaśnienia MPiPS z 23 marca 2012 r. w sprawie prawidłowego rozliczania składek z tytułu urlopu wychowawczego

W związku z wystąpieniem dotyczącym rozliczania składek za osoby przebywające na urlopach wychowawczych, Departament Ubezpieczeń Społecznych MPiPS informuje, że w odpowiedzi liczne pytania płatników składek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przygotował szerokie wyjaśnienia dla płatników, które w najbliższym czasie zostaną opublikowane na stronie internetowej ZUS.

Jednocześnie odnosząc się do pytań zawartych w wystąpieniu, Departament wyjaśnia:

Biorąc pod uwagę treść art. 18 ust. 5b i ust. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, z którego wynika, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby przebywającej na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60 proc. przeciętnego

miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, jednakże nie więcej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone tej osobie za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy, Departament stoi na stanowisku, że przy ustalaniu przeciętnego wynagrodzenia za okres 12 miesięcy kalendarzowych uwzględnia się wszystkie składniki przychodu

uzyskiwane ze stosunku pracy, które nie zostały wyłączone z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe pracownika, w myśl art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych lub § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 z późn. zm.). Zatem przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie należy wyłączać, w szczególności:

- nagród uznaniowych,

- dodatków stażowych,

- dodatków służbowych i funkcyjnych,

- składników wynagrodzenia, nieuzależnionych bezpośrednio od indywidualnego wkładu pracy pracownika, ale od wyników grupy pracowników lub całego zakładu pracy.

Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym.

Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy kwartalne wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w wysokości 1/12 kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym rozpoczął się urlop wychowawczy. Natomiast jeśli przysługują za okresy roczne uwzględnia się je w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym rozpoczął się urlop wychowawczy. Zasady te stosuje się odpowiednio do składników wynagrodzenia wypłacanych za inne okresy.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, jako stanowiące podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego, w kwocie faktycznej, bez uzupełniania.

Do ustalenia tego wynagrodzenia należy przyjmować również wynagrodzenie z tytułu umów zleceń, które były wykonywane w okresie przyjmowanym do ustalenia podstawy wymiaru składek.

Dodatkowo w przypadku zmiany wymiaru czasu pracy nie należy stosować zasady wynikającej z art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tzn. należy przyjmować wynagrodzenie zarówno z okresu przed, jak i po zmianie wymiaru czasu pracy.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte. W przypadku, gdy ubezpieczony w okresie 12-miesięcy poprzedzających przejście na urlop wychowawczy otrzymywał wynagrodzenie za krótszy okres np. z powodu pobierania zasiłku chorobowego (macierzyńskiego) należy uwzględniać pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia uzyskane u danego płatnika. Jeżeli pracownik przed przejściem na urlop wychowawczy w okresie ostatnich 12 miesięcy nie otrzymał wynagrodzenia za żaden pełny miesiąc, przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na tym urlopie należy przyjąć:

1) wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości,

2) wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby przepracował pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne.

Wynagrodzenie określone w stawce godzinowej traktuje się jak wynagrodzenie stałe.

Jeżeli w okresie, za który wynagrodzenie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym pracownik nie osiągnął pełnego wynagrodzenia wskutek nieprzepracowania części miesiąca z przyczyn usprawiedliwionych:

-     wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował  mniej niż połowę obowiązującego go w danym miesiącu czasu pracy,

-     przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w danym miesiącu czasu pracy.

Na równi z dniami, w których pracownik świadczył pracę, traktuje się dni urlopu wypoczynkowego i inne dni nieobecności w pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.