Od starej do nowej perspektywy

[b]Rz: Działalność funduszu dzieli się na tę w starej i nowej perspektywie finansowej. [/b]

[b]Bartłomiej Kirsten[/b]: Jeżeli chodzi o tzw. starą perspektywę, to obejmuje ona lata 2000 - 2006. W latach 2000-2003 projekty otrzymywały dofinansowanie w ramach ISPA, czyli instrumentu przedakcesyjnej polityki strukturalnej Unii dla państw niebędących jeszcze członkami UE, ale wobec których trwała już procedura negocjacji przystąpienia. W następnych latach, tj. 2004 - 2006, mamy już do czynienia z Funduszem Spójności. W sumie Komisja udzieliła dofinansowania 90 przedsięwzięciom, z czego dwa projekty to tzw. pomoc techniczna, czyli dofinansowanie instytucji krajowych i beneficjentów uczestniczących w przedsięwzięciach ISPA/FS. Reszta to projekty inwestycyjne. Spośród 88 projektów inwestycyjnych 79 dotyczy ochrony wód, 8 ochrony ziemi i 1 ochrony powietrza. Natomiast, jeśli chodzi o nową perspektywę, to obejmuje ona lata 2007-2013.

[b]Jaka jest skala wydatków na te inwestycje?[/b]

Łączna wartość wydatków kwalifikowanych dla tych 90 projektów, czyli wydatków podlegających refundacji z Komisji, to blisko 4 mld 300 mln euro. Przeciętny poziom refundacji tych wydatków kwalifikowanych dla wszystkich przedsięwzięć to 67 procent, czyli rzeczywiste dofinansowanie Unii w przypadku stuprocentowego wykonania, to jest 2 mld 850 mln euro. W zakresie ochrony wód, wydatki i koszty kwalifikowane to 4 mld 38 mln euro, z czego unijne dofinansowanie to 2 mld 677 mln euro. Nie należy zapominać, że w związku z akcesją Polski do Unii nastąpiły dość duże zmiany makroekonomiczne, wzrost cen materiałów, usług i brak siły roboczej, co spowodowało, że realizacja tych przedsięwzięć kosztować będzie znacznie więcej. Są to przekroczenia finansowe, które szacujemy na blisko 1 mld 200 mln euro.

[b]Czyli mówimy o dużych przedsięwzięciach obliczonych na bardzo duże efekty ekologiczne?[/b]

Tak. To ogromne przedsięwzięcia. Koniecznie trzeba zaznaczyć, że bardzo często jeden projekt obejmuje wiele kontraktów. W większości przypadków celem tych przedsięwzięć jest uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej w całym mieście. Czasem są to projekty tzw. grupowe, które obejmują inwestycje na terenie kilku, a w niektórych przypadkach, nawet kilkunastu gmin. Są też przypadki, że na terenie dużych aglomeracji jeden projekt nie jest w stanie całkowicie uporządkować gospodarki wodno- ściekowej, dlatego w kilku miastach mamy po dwa, trzy projekty.

[b]Czego dokładnie dotyczą te projekty?[/b]

Obejmują głównie budowę i modernizację kanalizacji sanitarnej, sieci wodociągowej, kanalizacji deszczowej oraz budowę, rozbudowę i modernizację oczyszczalni i stacji uzdatniania wody. Kiedyś sieci wodociągowe nie były dofinansowywane ze środków krajowych. Komisja zauważyła, że Polska charakteryzuje się dość niskim zwodociągowaniem, i postanowiła dofinansować budowę wodociągów oraz budowę i modernizację stacji uzdatniania wody. Chodziło oczywiście o to, żeby jakość tej wody była lepsza, a dostęp do niej większy. Ideą tych projektów, co zawsze jest wymieniane w materiałach informacyjnych UE, jest to, że przyczyniają się one do wyrównywania standardów życia obywateli Unii Europejskiej.

Kilkadziesiąt projektów, o których mowa, to spory krok dla poprawy tych standardów. 79 projektów to bardzo duże przedsięwzięcia, które nigdy wcześniej w polskich miastach i gminach w takiej skali nie były realizowane. Na ich zakończenie trzeba jeszcze poczekać. W tej chwili zakończony jest jeden projekt „Wodociąg wody pitnej dla Piły z ujęcia wody Dobrzycy wraz ze stacją uzdatniania wody”. Pozostałe projekty będą kończone sukcesywnie. Finał kilku z nich nastąpi na przełomie 2008/2009, jednak najwięcej zakończy się w latach 2009 -2010. Zgodnie z unijnymi ustaleniami wszystkie rozliczenia finansowe należy zakończyć do 31 grudnia 2010 roku.

[b]Jaka jest filozofia finansowania projektów ekologicznych?[/b]

Istotą projektów współfinansowanych przez Unię Europejską jest oszacowany budżet i możliwość finansowa beneficjenta. Dzięki tym danym obliczany jest procent dofinansowania konkretnych projektów ze środków unijnych. Finansowanie tych przedsięwzięć odbywa się z dwóch płaszczyzn. Jedna z nich to pieniądze z UE, druga to środki krajowe - wkład własny beneficjenta. Środki unijne pozyskuje się w dwóch etapach. Pierwszy etap to możliwość uzyskania z Unii zaliczki, o którą można się ubiegać w przypadku podpisania kontraktów, których łączna wartość wynosi minimum 20 procent wartości projektu. Później beneficjent występuje o tzw. płatności pośrednie. Żeby dostać płatności pośrednie (etap drugi), czyli refundację środków, to najpierw beneficjent sam musi ponieść wszystkie wydatki. Większość beneficjentów nie jest w stanie finansować zarówno wkładu własnego, jak i wydatków, które w przyszłości będą refundowane, dlatego Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej udziela beneficjentom dofinansowania na zasadach preferencyjnych.