Lubię być niedoskonały

Zapytam słowami pana piosenki z poprzedniej, debiutanckiej płyty: „Jest dobrze, ale nie najgorzej jest"?

Andrzej Grabowski:

Całe życie można podsumować w ten sposób. Gdyby było strasznie źle, to byśmy sobie palnęli w łeb. Zresztą: nikt nam nie obiecywał, że będzie wspaniale każdego dnia.

Chyba pan nie ogląda reklam?

Gdyby reklamy mówiły prawdę – nie byłyby reklamami. Tylko jedna mi się podobała: „Piwo, takie i takie, jest bardzo dobre". Do dziś ją pamiętam. Potem zaczęli do niej coś dopisywać. Popsuła się. Stała się zwykłą reklamą.

Na pana debiutancką płytę Jan Wołek napisał dwa teksty, a teraz wszystkie. Wspaniałe. Jest współtwórcą sukcesu tego albumu?

Absolutnie tak. Uważam, że najlepszy jest Janek Wołek, później Krzysiek Niedźwiecki, kompozytor muzyki, a na końcu ja. Jeżeli już – w ogóle. Z Jankiem znamy się od dawna, a kiedy kilkanaście lat temu zaczęliśmy rozmawiać częściej, poczułem, jakbyśmy znali się zawsze. Nie wiem, co Janek sądzi, ale uważam, że się zaprzyjaźniliśmy. Bywamy u siebie. Uważam, że jest genialnym malarzem. Uwielbiam oglądać jego malarstwo. Uspokaja mnie. Obrazy mają mnóstwo światła. Świecą. A teksty są tak samo znakomite jak malarstwo. Poprosiłem Janka, żeby napisał piosenki specjalnie dla mnie. Dwie zasugerowałem. Chciałem zaśpiewać o Polsce. Ale nie w stylu „Ukochany, umiłowany kraj". Powiedziałem Jankowi, że mamy podobne zdanie o partiach politycznych i stosunkach społecznych. Napisał fantastycznie.

O pseudopatriotach, politykierach, którzy robią sobie ze sztandaru onuce. Zastanawia mnie tylko prosty człowiek z piosenki, kochający Polskę, bo ma w czubie. Trudno kochać bez alkoholu?

To licencja poetica. Zwrócę uwagę na fakt, że prosty człowiek kocha Polskę nie tylko dlatego, że ma w czubie, lecz pomimo tego. Nie jest idealny, ale też nie wyciera sobie Polską gęby na forum publicznym. Jedyną rzeczą, jaką może zrobić, gdy ktoś Polskę obrazi – to dać w ryja. Jest szczery, gdy mówi: kocham cię, Polsko, bo żeś fajna. Lubię cię.

Druga piosenka napisana na pana życzenie jest o Alwernii?

Tak, o moim rodzinnym miasteczku i o tym, co się stało z marzeniami naszej młodości. Powiedziałem Jankowi tylko tyle, że w Alwernii jest rynek i klasztor. Że pagórki – wiadomo. Porzeczki rosną wszędzie. Teraz mogę słowami Janka prosić Pana Boga, żeby zwrócił nam kromeczkę dzieciństwa.

W piosence „Alwernia" pada pytanie: „Kiedy to się stało, że wciąż jest nam za mało?". Kiedy pan zrozumiał, że trzeba cenić to, co się ma, a nie gonić króliczka.

Pewnie o wiele za późno, ale każdy człowiek chce się w życiu rozpędzić. Szczególnie aktor. Nie zamierzałem kolekcjonować dóbr doczesnych. Ale one same się zaczęły kolekcjonować. Nawet się nie obejrzałem, a dużo się zrobiło wszystkiego. Otoczyło mnie i, chcąc nie chcąc, musiałem o tym wszystkim myśleć. Naprawiać, wymieniać, dokładać, kupować. Tak stałem się niewolnikiem przedmiotów. Przypomina się stary dowcip. Leży czarny człowiek na plaży. Przechodzi biały człowiek i pyta: Czemu, leniu, leżysz, nic nie robisz? Wziąłbyś kawałek kija, przywiązałbyś do sznurka szpilkę z robakiem, złowiłbyś rybę. Sprzedałbyś – tobyś zarobił na prawdziwą wędkę. A jakbyś miał wędkę – tobyś łowił dużo ryb. Kupiłbyś łódkę, potem całą flotyllę statków rybackich. Ludzie by na ciebie pracowali, a ty byś sobie spokojnie na plaży leżał . Czarny człowiek na to: A co ja teraz robię? Mądra, śmieszna, ale i smutna anegdota. Okazuje się, że całe życie zapieprzamy tylko po to, żeby dojść do tego, co już dawno mieliśmy. Oczywiście, żyjemy w czasach, gdy jest potrzebny samochód, najlepiej klimatyzowany. I dom zamiast mieszkania z żelbetonu, również po to, żeby mieć spokój. No, ale nie można się dać zeżreć konsumpcji.

Co z rzeczy, za którymi pan gnał, było ewidentnie bez sensu?

To jest związane z moim zawodem. Aktorem zostaje się pewnie również po to, żeby być rozpoznawalnym, mieć poklask. Kiedy byłem młody, zazdrościłem starszym kolegom popularności na ulicy. A kiedy ją osiągnąłem – nie lubię jej. Męczy mnie. Nawet kiedy jestem w kościele – muszę się chować w cieniu, w jakimś zaułku.

Bo na pana się ludzie patrzą, a nie na monstrancję?

Mam na myśli księdza. Wielu ciekawi, czy uklęknę. Czy zaśpiewam w odpowiednim momencie. A może zapomnę, bo się rozkojarzę.

Do konfesjonału wejść pan chyba nie może.

Mam przyjaciela księdza, zakonnika. Jak trzeba – rozmawiamy.

„A ja, widzisz, tak mam, że mi trzeba sto gram/ By osiodłać tę dal/ By roztopić w sobie stal". Dlaczego mężczyznom potrzebny jest dopalacz?

Nie tylko mężczyznom, kobietom też. Wtedy kontakt jest lepszy. Bliższy. Śpiewam o facecie, który był również i we mnie. Teraz nie mam już takich problemów. Ale kiedyś wstydziłem się podejść i poprosić dziewczynę do tańca. Podejść, ukłonić się i poprosić o taniec.

Na modę zareagował pan z dystansem?

Z dużym. Ale nie krytykuję ludzi, którym podoba się coś innego. Lubisz tańczyć? Tańcz! Lepiej tańczyć, niż turlać się na ławce w parku. Dobrze, że się ruszasz. A najlepiej ruszaj głową. Generalnie mam dystans do mody. Jestem konserwatywny. Nie mógłbym, tak jak Palikot, układać sobie codziennie rano kogucika na głowie. Mam naturalnego. I walę go w łeb.

Śpiewa pan „Wszystkie ładne są żadne. Wszystkie cudne są nudne".

To także tytuł płyty. Upierałem się przy nim. To fajny częstochowski rym, ale i prawda, która odnosi się do całego mojego życia, twórczości. Lubię niedoskonałość. Lubię być nie do końca przygotowany przed premierą. Lubię wychodzić na estradę, kiedy mam nowy tekst i nie wiem, co się zdarzy. Lubię być niepewny, bo wtedy to, co robię, jest żywe. Od pewności  blisko do doskonałości, a ta oznacza nudę.

Pewnie śpiewam tak, że wielu myśli, że oni też by tak zaśpiewali. Nie do końca się to sprawdzi, jak spróbują. Podobnie jest z Ferdkiem Kiepskim. Mam kolegów aktorów, którzy mówią, że się wygłupiamy. Wielu przyjechało na plan. Grali. I co? Śmiesznie? Nuda. Klęska. Ferdek jest we mnie.

Dostaję tekst i mówię. Ale długo dochodziłem do tego. Mówimy o śpiewaniu, o graniu – a wyobraża sobie pan świat, który jest doskonały?.

„Mnie pion nie leży/ Na granicy nieboskłonu/ nie próbujcie stawiać mnie do pionu". Kiedy ostatnio pan odpoczywał?

Nie pamiętam.

W niedzielę też nie?

A skąd! Teraz też w tygodniu kręcę „Kiepskich", w weekend mam spektakle i koncerty, potem jadę na plan „Blondynki".