Sąd chce wiedzieć coraz więcej

Sędziowie i prokuratorzy nie ukrywają, że prowadząc sprawy, chętnie korzystają z dowodów zebranych operacyjnie.

Niektórych metod jednak wyraźnie się nadużywa – wynika z raportu przygotowanego przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości. O jakie chodzi? Najczęściej dane telekomunikacyjne (billingi, lokalizacja numeru), dane bankowe (dostęp do informacji na temat przepływu środków pieniężnych) oraz kontrolę operacyjną (podsłuchy).

Bez billingu ani rusz

Ze statystyk wynika, że zapotrzebowanie na dane telekomunikacyjne jest ogromne. W 2014 r. odnotowano blisko 2 mln wystąpień o nie. W ostatnich trzech latach, od 2012 do 2014 r., do sądów rejonowych i okręgowych wpływało po 460 tys. spraw karnych. Nawet jeżeli podzielimy liczbę tych wystąpień przez cztery (zakładając, że zasadne jest twierdzenie przedstawicieli samych służb, że większość wystąpień o proste dane abonenckie kierowana jest do trzech–czterech największych operatorów usług), to i tak okazuje się, że roczna liczba wystąpień poważnie przekracza liczbę aktów oskarżenia wnoszonych do sądów.

Stąd wniosek: operacyjne pozyskiwanie danych telekomunikacyjnych wielokrotnie przekracza rzeczywistą potrzebę.

Tak samo rzecz się ma w wypadku kontroli operacyjnej. W 2013 r. przeprowadzono ich 8334, podobnie było w 2014 r. Jeśli weźmie się pod uwagę liczbę osób, okazuje się, że średnio jedna na 9006 była objęta taką kontrolą. To dużo – czytamy w podsumowaniu raportu.

Po co komu takie dane?

Warszawski sędzia Marek Celej przyznaje, że nie wyobraża sobie, by w sprawach ze zorganizowaną grupą przestępczą, gospodarczych czy w wypadku oszustw kredytowych nie korzystać z metod operacyjnych. Pomagają one ustalić kontakty lub stan finansów podsądnego.

– Cały świat w ten sposób weryfikuje materiał dowodowy– wyjaśnia sędzia.

Inny sędzia, Rafał Puchalski z Sądu Rejonowego w Jarosławiu, mówi, że w sprawach, w których pojawia się akt oskarżenia, np. o stalking (prześladowanie, nękanie), nie może być mowy o innym sposobie zbierania dowodów niż dostęp do billingów.

– Bo jak inaczej udowodnić nękanię? – pyta sędzia.

Nie dokuczają podsądnemu

Adam Rapacki, były wiceminister spraw wewnętrznych, nie widzi nic złego w tym, że sądy i prokuratury korzystają z takich metod.

– Nie są to narzędzia, które absorbują podsądnych. Nie muszą się oni nigdzie stawiać, okazywać dokumentów ani składać wyjaśnień. Sąd dostaje np. billingi i weryfikuje kontakty podsądnego. W ten sposób może też przyjąć jedną wersję wydarzeń, szczególnie wówczas, gdy w toku procesu pojawia się ich kilka – wyjaśnia Rapacki. I dodaje, że na całym świecie organy ścigania korzystają z metod operacyjnych podczas zbierania dowodów. Nie są to przecież dane wrażliwe.