Unia szykuje May parszywy rozwód

Tradycyjnie nowy brytyjski premier z pierwszą wizytą leci do Paryża. Theresa May złamała tą zasadę, aby nawiązać „osobisty kontakt" z Angelą Merkel i „uczynić z Brexitu sukces".

Przed wylotem sprawiła także Niemcom prezent, ogłaszając, że Wielka Brytania rezygnuje z przewodnictwa w Unii w drugiej połowie 2017 r., jak to wynikało z brukselskiego grafiku. W Berlinie obawiano się, że Brytyjczycy uczynią z tego ustępstwa kartę przetargową w negocjacjach dotyczących Brexitu.

Trudna rozmowa dwóch pań „M"

Jeszcze nigdy u władzy w Wielkiej Brytanii i Niemczech nie były równocześnie kobiety. Dodatkowo bezdzietne, których ojcem był pastor i które są znane z pragmatycznego podejścia do polityka.

Ale wszystkie te podobieństwa nie mogą przesłonić fundamentalnej różnicy w podejściu do integracji między Merkel i May. Przed referendum 23 czerwca kanclerz starała się pomóc Davidowi Cameronowi w kampanii na rzecz utrzymania kraju w Unii, choć nie za cenę podważenia czterech fundamentalnych zasad wspólnego rynku. Ale skoro głosowanie wygrali przeciwnicy członkostwa, Niemcy w żaden sposób nie zamierzają ułatwić Brytyjczykom wyjścia ze Wspólnoty.

– To Wielka Brytania musi określić, w jaki sposób chce ułożyć swoje stosunki z Unią – powiedział przed przylotem May rzecznik niemieckiego rządu Steffen Seibert.

Marco Incerti, ekspert brukselskiego Centrum Europejskich Studiów Politycznych (CEPS), tłumaczy „Rz": – Merkel będzie twardo negocjować z Brytyjczykami z trzech powodów. Po pierwsze, nie chce, aby za przykładem Zjednoczonego Królestwa poszły inne kraje; po wtóre, przed wyborami do Bundestagu w przyszłym roku musi udowodnić, że oddanie władzy w ręce eurosceptycznych populistów prowadzi kraj na manowce; i po trzecie, przyznanie Brytyjczykom odstępstw od powszechnych reguł jednolitego rynku oznaczałoby poważne osłabienie Unii, która i tak już przechodzi najtrudniejsze chwile w swojej historii.

W czasie debaty w parlamencie w Westminster tuż przed odlotem do Berlina May zapowiedziała, że będzie dążyła do „utrzymania jak najbliższych relacji gospodarczych z Unią". Ale premier musi też zrobić wszystko, co w jej mocy, aby powstrzymać masową imigrację, co oznacza zerwanie ze swobodą osiedlania się we Wspólnocie. A to spowoduje, że Niemcy nie zgodzą się na utrzymanie pozostałych trzech swobód w relacjach z Wielką Brytanią: przemieszczania się towaru, kapitału i usług.

– Nie będzie członkostwa a la carte, przyznania Brytyjczykom tylko tych korzyści z członkostwa, które im odpowiadają – mówi Elmar Brok, przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego.

Spodziewając się takiego właśnie scenariusza, Komisja Europejska ostrzegła, że w przyszłym roku skutek Brexitu będzie dla gospodarki brytyjskiej „zasadniczy", choć przecież kraj formalnie będzie jeszcze wtedy członkiem Wspólnoty. Zdaniem Brukseli wzrost spowolni wówczas od 1 do nawet 2,5 pkt proc., tak że kraj, który wcześniej miał rosnąć o 1,9 proc., może nawet popaść w recesję.

Szkockie weto

Niemcy odrzucają także nadzieje May na nawiązanie „nieformalnych kontaktów" z Merkel, aby uzyskać lepsze warunki wyjścia z Unii. Domagają się rozpoczęcia formalnych negocjacji rozwodowych po uruchomieniu przez Londyn art. 50 traktatu. O ile nominacja May, poważnej polityk, została przyjęta z zadowoleniem nad Szprewą, o tyle ogłoszoną kilka godzin później decyzję o powierzeniu MSZ Borisowi Johnsonowi powitano z niesmakiem. Byłego burmistrza Londynu zapamiętano m.in. z porównania Unii do III Rzeszy Hitlera.

Wstępnie brytyjski rząd chce sięgnąć po art. 50 traktatu „pod koniec tego lub na początku przyszłego roku". Ale i to może się okazać nierealne. W ostatnich kilkudziesięciu godzinach pojawiły się tu przynajmniej dwie zasadnicze przeszkody.