Rejestr zabytków: ochrona konserwatorska nie zaskoczy

Właściciel nie będzie już zaskakiwany wpisem nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków. Samorząd ma powiadomić go o tym fakcie. Przepisy w tej sprawie wchodzą dziś w życie.

Będzie wiadomo

Chodzi o nowelizację rozporządzenia w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków.

Czytaj także: Gminna ewidencja zabytków jako instytucja niekonstytucyjna

Przewidują one nowe obowiązki dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta oraz wojewódzkich konserwatorów zabytków. Pierwsi będą mieli obowiązek zawiadamiania o wpisie do gminnej ewidencji zabytków. Drudzy mają to robić w przypadku wojewódzkiej ewidencji zabytków.

Zawiadomienie w tej sprawie powinno dotrzeć do właściciela (posiadacza) zabytku nie później niż na 14 dni przed wpisem. Będzie mógł się on odwołać do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Do tej pory samorządy nie miały takiego obowiązku. Od wielu lat na ten problem zwracał uwagę rzecznik praw obywatelskich. Słał apele do kolejnych ministrów kultury o zmianę przepisów.

– To dobre rozwiązania. Spełniające większość naszych postulatów. Właściciele zabytkowych nieruchomości często nie wiedzieli o wpisie do ewidencji. Dowiadywali się o nim dopiero np. na etapie uzyskiwania pozwolenia na budowę lub warunków zabudowy i zagospodarowania terenu. To wydłużało czas załatwiania formalności albo wręcz blokowało inwestycję – tłumaczy Małgorzata Świętczak, zastępca dyrektora Zespołu Prawa Cywilnego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich.

Zdarzało się też, że sądy administracyjne oddalały skargi właścicieli takich nieruchomości, tłumacząc, że samorządy postępują zgodnie z przepisami. Problem dostrzegł Naczelny Sąd Administracyjny. Skierował pytanie prawne w tej sprawie do Trybunału Konstytucyjnego.

– Rzecznik przystąpił do tego pytania, a wcześniej do skargi konstytucyjnej w tej spawie właściciela nieruchomości. W tym ostatnim wypadku TK umorzył jednak postępowanie z przyczyn formalnych – wyjaśnia dyrektor Małgorzata Świętczak.

Nowe przepisy podobają się także samorządom.

Zmiana na lepsze

– Właściciele nieruchomości powinni mieć pełną świadomość objęcia opieką oraz ochroną konserwatorską ich nieruchomości. Dzięki temu wiedzą, że zabytek, którym dysponują, jest dobrem kultury podlegającym ochronie prawnej. Wiedzą też o konieczności konsultacji z właściwym organem ochrony zabytków przed przystąpieniem do prac remontowo-budowlanych – wyjaśnia Natalia Skiepko, miejski konserwator zabytków w Zakopanem.