Bolesław Biegas i Xawery Dunikowski

Bolesław Biegas, wybitny polski rzeźbiarz i malarz zmarł 60 lat temu. O tej rocznicy przypomina wystawa w galerii jego imienia w Ciechanowie, z okolic którego artysta pochodził - pisze Monika Kuc.

Aktualizacja: 23.07.2014 18:08 Publikacja: 23.07.2014 10:53

Oblicz witrażu

Oblicz witrażu

Foto: materiały prasowe

– To jedyna Galeria im. Bolesława Biegasa w świecie, poza istniejącym Muzeum Biegasa w Bibliotece Polskiej Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu – podkreśla Teresa Kaczorowska, dyrektor Powiatowego Centrum Kultury i Sztuki w Ciechanowie.

Zobacz galerię zdjęć

Biegas większą część życia spędził we Francji i jest tam znacznie lepiej znany niż w kraju, ale obecnie zainteresowanie jego sztuką rośnie coraz bardziej i u nas. Przybywa kolekcjonerów rzeźb i obrazów Biegasa. Wystawa w Ciechanowie przedstawia kilkanaście reprezentatywnych jego prac z różnych etapów.

Równocześnie wystawa przywołuje też Xawerego Dunikowskiego, przypominając, że obaj należeli do tej samej generacji. Byli kolegami ze studiów w Wyższej Szkole Sztuk w Krakowie, gdzie uczyli się rzeźby w pracowniach Alfreda Dauna i Konstantego Laszczki. Ich drogi potem się rozeszły, niemniej w twórczości obydwu widać podobieństwa w zainteresowaniu rzeźbą figuralną, a przede wszystkim w dążeniu do syntezy.

Bolesław Biegas (1877-1954, prawdziwe nazwisko Biegalski) był niesłychanie barwną postacią i równie utalentowanym, niezależnym twórcą jak Dunikowski. Otaczała go legenda z jednej strony „natchnionego pastuszka", z drugiej „książęcego syna" i właściwie nie ma w tym sprzeczności.

Urodził się w chłopskiej rodzinie w Koziczynie, w małej wiosce na Mazowszu koło Ciechanowa. Wcześnie został osierocony. Był samorodnym talentem, który miał szczęście do protektorów. Najpierw na jego zdolności zwrócił uwagę miejscowy proboszcz Aleksander Rzewnicki, a potem ciechanowski lekarz Franciszek Rajkowski, który pokazał prace chłopca znanemu publicyście pozytywistycznemu Aleksandrowi Świętochowskiemu. On ogłosił go „nowym Giottem" i rozpoczął kampanię, dzięki której zebrano środki na studia dla młodego artysty w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie. A potem pomógł mu uzyskać stypendium na studia w paryskiej Ecole des Beaux-Arts.

W Paryżu Biegas poznał następnych mecenasów - baronostwo Henryka i Jadwigę Trütschelów. Bezdzietne małżeństwo traktowało go jak syna, wspierając finansowo, a po latach Jadwiga Trütschel zapisała mu cały majątek.

Nie znaczy to, że życie i kariera Bolesława Biegasa rozwijały się bezproblemowo. Choć już jako 24-latek zbierał znakomite recenzje na prestiżowe Wystawie Secesji w Wiedniu, w kraju został usunięty ze studiów jako „burzyciel Akademii Sztuk Pięknych", gdyż nie spodobała się jego nowatorska rzeźba „Księga życia". To dlatego Bolesław Biegas wyjechał w 1901 roku do Paryża i został tam do śmierci.

Wbrew oczekiwaniom wcale nie podjął tam studiów, lecz znalazł pracownię rzeźbiarską na Montparnasse i zaczął samodzielną intensywną pracę, nadając rzeźbom coraz bardziej zgeometryzowane formy. Na paryskich wystawach przyjmowano je dobrze, oceniając nawet, że są lepsze od rzeźb Rodina. Ale kiedy w 1907 roku w paryskim Salonie Niezależnych wystawił obraz „Wojna rosyjska-japońska", na którym przedstawił panujących władców nago, wywołał skandal.

W 1909 r. artysta związał się z hinduską księżniczką Perinette Khurshedbanoo A. D. Naoroji. Romans ten przejściowo ochłodził jego stosunki z baronostwem Trütschelów. Z drugiej strony znajomość wywarła niewątpliwie wpływ na jego zainteresowanie Indiami i pograniczami różnych religii, co ma odbicie w późniejszej twórczości malarskiej i literackiej.

Prace prezentowane w Ciechanowie pokazują skalę talentu i różnorodność zainteresowań artysty. Są tu znakomite rzeźby, zarówno ekspresyjnie symboliczne, jak i nowatorsko geometryczne. Z malarstwa szczególną uwagę zwraca awangardowo geometryzowany tzw. „sferyczny" kobiecy portret („Oblicza witrażu") oraz portret Fryderyka Chopina, wsłuchanego w muzykę otaczającego pejzażu. Biegas był zafascynowany geniuszem Chopina, podobnie jak i Wagnera.

Monika Kuc

Wystawa „Wędrówka ducha myśli". Bolesław Biegas, Xawery Dunikowski. Malarstwo i rzeźba (z polskich kolekcji prywatnych) w Galerii im. Bolesława Biegasa Powiatowego Centrum Kultury i Sztuki w Ciechanowie czynna do 17 sierpnia

– To jedyna Galeria im. Bolesława Biegasa w świecie, poza istniejącym Muzeum Biegasa w Bibliotece Polskiej Polskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu – podkreśla Teresa Kaczorowska, dyrektor Powiatowego Centrum Kultury i Sztuki w Ciechanowie.

Zobacz galerię zdjęć

Pozostało 94% artykułu
Rzeźba
Ai Weiwei w Parku Rzeźby na Bródnie
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Rzeźba
Ponad dwadzieścia XVIII-wiecznych rzeźb. To wszystko do zobaczenia na Wawelu
Rzeźba
Lwowska rzeźba rokokowa: arcydzieła z muzeów Ukrainy na Wawelu
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Materiał Promocyjny
Do 300 zł na święta dla rodziców i dzieci od Banku Pekao
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl