Służbowe posiłki w stołówce bez VAT

Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w [b]orzeczeniu Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS) z 11 grudnia 2008r. w sprawie Danfoss A/S i AstraZeneca A/S przeciwko Skatteministeriet (C-371/07)[/b].

Sprawa dotyczy działalności zakładowych stołówek w latach 1978 – 1999, w których firmy Danfoss i AstraZeneca nieodpłatnie wydawały posiłki swoim pracownikom i partnerom handlowym w związku z odbywającymi się w spółkach spotkaniami służbowymi. Sąd duński zwrócił się do ETS z pytaniem, czy w tej sytuacji ma zastosowanie art. 6 (2) (a) i (b) VI dyrektywy (obecnie art. 26 dyrektywy 2006/112/WE). Zgodnie z nim za świadczenie usług za wynagrodzeniem (a więc opodatkowanych VAT) uznaje się korzystanie z towarów stanowiących część aktywów przedsiębiorstwa na prywatne potrzeby podatnika albo jego pracowników lub, bardziej ogólnie, do celów innych niż związane z jego działalnością, w sytuacjach gdy:

- podatek od wartości dodanej od takich towarów podlega w całości lub w części odliczeniu (pkt a) oraz

- podatnik nieodpłatne świadczy usługi na własny użytek albo użytek swoich pracowników lub, bardziej ogólnie, do celów innych niż związane z jego działalnością (pkt b).

Celem tego przepisu jest zagwarantowanie opodatkowania konsumpcji.

[srodtytul]Obiad dla kontrahenta...[/srodtytul]

ETS wskazał, że w pierwszej kolejności należy zbadać, czy nieodpłatne wydawanie posiłków przez stołówki należące do spó-łek partnerom handlowym podczas spotkań służbowych jest świadczeniem usług do celów innych niż związane z działalnością spółek. W tym wypadku tak nie było, gdyż posiłki wydawano wyłącznie w lokalach przedsiębiorstwa uczestnikom spotkań w stołówce, w zależności od czasu rozpoczęcia i trwania spotkania.

Trybunał zauważył, że skuteczna kontrola celu wydawania posiłków w stołówkach przedsiębiorstw może być trudna, dlatego zadaniem sądu krajowego jest zbadanie obiektywnych okoliczności w celu ustalenia, czy wydawanie posiłków było ściśle związane z działalnością gospodarczą spółki.

[srodtytul]...i dla pracownika[/srodtytul]

Jeśli chodzi o posiłki dla pracowników, ETS wskazał, że ich wydawanie co do zasady ma na celu zaspokojenie potrzeb prywatnych i to pracownik decyduje o rodzaju, miejscu i dokładnym czasie spożywanego posiłku. Stąd w zwykłych okolicznościach świadczenie takich usług będzie opodatkowane na podstawie art. 6 (2) VI dyrektywy. Jednak, jak zaznaczył ETS, mogą istnieć okoliczności szczególne, wymagające, aby sam pracodawca zapewniał posiłki pracownikom. Taką okolicznością może być konieczność zapewnienia sprawnego i nieprzerwanego przebiegu spotkań z kontrahentami. Skoro pracownicy nie mogą wybrać miejsca, czasu ani rodzaju posiłku, to zdaniem ETS zapewnianie im posiłków przez pracodawcę nie służy zaspokajaniu prywatnych potrzeb pracowników i nie jest dokonywane w celach innych niż cele związane z działalnością przedsiębiorstwa. Tym samym również takiej sytuacji nie dotyczy art. 6 (2) VI dyrektywy.

[srodtytul]Bez prawa do odliczenia[/srodtytul]

Przy okazji warto też wspomnieć o opinii adwokata generalnego z 23 października 2008 r., wyrażonej w związku z pytaniem zadanym przez duński sąd. Wynika z niej, że jeżeli podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT naliczonego od kosztów poniesionych w związku z realizacją nieodpłatnego świadczenia, świadczenie to nie podlega VAT na podstawie art. 6 (2) VI dyrektywy.

[srodtytul]Jak interpretować klauzulę stałości[/srodtytul]

Trybunał odniósł się również do kwestii prawa do odliczenia podatku naliczonego, dokonując wykładni art. 17 (6) VI dyrektywy (obecnie art. [b]176 dyrektywy 2006/112/WE[/b]), który formułuje tzw. zasadę stałości. Zgodnie z nią państwa członkowskie mogą utrzymać w mocy te ograniczenia w prawie do odliczenia podatku naliczonego, które funkcjonowały przed wejściem w życie dyrektywy w tym państwie. Nie mogą jednak wprowadzać żadnych nowych ograniczeń w tym zakresie. ETS zaznaczył, że przepis ten powinien być interpretowany zawężająco. Podkreślił, że w sytuacji gdy państwo członkowskie w czasie obowiązywania dyrektywy raz zbliżyło swoje prawodawstwo do regulacji unijnych (w zakresie prawa do odliczenia VAT), nie może ponownie zmieniać sytuacji podatników i przywracać statusu obowiązującego wcześniej.

Ponieważ w omawianej sprawie praktyka organów skarbowych nie była w pełni zgodna z brzmieniem obowiązujących w Danii regulacji prawnych (tym samym była bardziej przychylna dla podatników), ETS zaznaczył, że w zakresie prawa do odliczenia VAT określenie „prawo krajowe” dotyczy nie tylko treści aktów prawnych, ale również środków i procedur stosowanych przez administrację danego państwa. Z orzeczenia ETS można więc wywnioskować, że zgodnie z klauzulą stałości po wejściu w życie dyrektywy sytuacja podatników nie może zostać pogorszona nie tylko w stosunku do obowiązujących wcześniej przepisów prawa, ale również stosowanych praktyk administracyjno-skarbowych.

Warto przypomnieć, że art. 17 (6) VI dyrektywy i wynikająca z niego zasada stałości była podstawą orzeczenia ETS z 22 grudnia 2008 r. w sprawie ograniczenia prawa do odliczenia VAT od zakupu samochodów i paliwa, zawartego w polskiej ustawie o VAT (sprawa Magoora sp. z o.o./dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie; C-414/07).

[i]Autorka jest konsultantką w Dziale Doradztwa Podatkowego PricewaterhouseCoopers[/i]

Zakres Opodatkowania

Pozostało 83% artykułu