Zagraniczna darowizna, ale polski podatek

Właściwy urząd skarbowy powinien zostać poinformowany o każdej otrzymanej darowiźnie, niezależnie od miejsca jej dokonania. Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie pozostawiają bowiem wątpliwości, że otrzymanie przez obywatela Polski lub osobę na stałe przebywającą w Polsce zagranicznej darowizny podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Podatku uda się nam uniknąć, jeżeli darczyńca należy do osób najbliższych, a darowizna zostanie zgłoszona urzędowi.

Przepisy są jasne

Ustawa o podatków i darowizn (dalej: ustawa) wskazuje wprost, że opodatkowaniu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, również tytułem darowizny oraz polecenia darczyńcy. Opodatkowaniu podatkiem podlega każda darowizna, niezależnie od jej przedmiotu – niezależnie od tego, czy jest nim rzecz ruchoma, czy nieruchomość.

Niewielu podatników zdaje sobie jednak sprawę, że zgodnie z art. 2a ustawy nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Umowy międzynarodowe nie pomogą

Wskazany przepis otwiera organom podatkowym prostą furtkę do żądania podatku od darowizn, które w całości miały miejsce poza granicami kraju, jeżeli nabywca jest polskim obywatelem bądź na stałe przebywa na terytorium naszego kraju. Może więc dojść do sytuacji, że obowiązki podatkowe związane z darowizną powstaną zarówno w kraju położenia darowanej rzeczy, jak i w Polsce.

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, dotyczą bowiem nie każdego rodzaju podatków majątkowych, w tym w szczególności nie dotyczą podatku od dziedziczenia i darowizny.

Przykład

Obywatel Polski otrzymał w drodze darowizny rzeczy położone w państwie, z którym Polska ma zawartą umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania. Mimo tego zapłaci podatek zarówno w Polsce, jak i w miejscu położenia rzeczy. Zapłacone kwoty podatku nie podlegają przy tym jakiejkolwiek wzajemnej kompensacji.

Otrzymujący darowiznę jest więc zobowiązany do prawidłowego rozliczenia podatku, z właściwym uwzględnieniem jego stawek oraz kwot wolnych od opodatkowania (zależnych od tego, do której grupy podatkowej zakwalifikowani zostaną darczyńca oraz obdarowany). Podstawę opodatkowania stanowi, co do zasady, wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (tzw. czysta wartość).

Nie ma daniny, gdy jest zgłoszenie

Przepisy ustawy stanowią, że darowizna dokonana pomiędzy osobami najbliższymi podlega zwolnieniu z opodatkowania – po spełnieniu określonych przepisami warunków. Zgodnie bowiem z wyraźną regulacją ustawową, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli zasadniczo od momentu dokonania darowizny zgodnie z przepisami prawa właściwego dla miejsca dokonania darowizny.

Zgłoszenie dokonywane jest za pośrednictwem ustanowionego rozporządzeniem ministra finansów w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych formularza SD-Z2, który wymaga uzupełnienia o podstawowe dane dotyczące darowizny.

Co istotne, w przypadku braku zgłoszenia nabycia nieruchomości we wskazanym, sześciomiesięcznym terminie, czynność ta podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn (art. 4a ust. 3 ustawy). Opodatkowanie w takim przypadku następuje na zasadach przewidzianych dla pierwszej grupy podatkowej.

Sankcyjna stawka

Należy przy tym pamiętać, że późniejsze powołanie się na otrzymanie darowizny (np. w toku prowadzonych przez organ podatkowy czynności sprawdzających) będzie skutkowało zastosowaniem do darowizny stawki podatku w wysokości 20 proc. W celu uniknięcia negatywnych konsekwencji otrzymania darowizny z zagranicy, podatnik musi więc zadbać o prawidłowe wypełnienie wszelkich ciążących na nim obowiązków.