Spokorniał pan już?

Na pewno. Trochę więcej rozumiem, trochę się zestarzałem. Pokory nauczyły mnie Niemcy. Te wędrówki między pierwszym składem, ławką rezerwowych i trybunami. Zmądrzałem też tak zwyczajnie, życiowo. Mam 28 lat, wiem, że nie wypada się obrażać i strzelać fochów. Oczywiście nadal jestem wkurzony, kiedy nie gram, ale wiem, że można to pokazać w inny sposób. Wielkie sceny nie są opłacalne.

Jeszcze w Polsce na pierwszym treningu przepuścił pan piłkę między nogami Marka Wasiluka, zdarzało się, że trenerzy wyrzucali pana z treningów.

Orest Lenczyk raz mnie wyrzucił, bo zamiast biegać jak wszyscy dookoła boiska w trakcie rozgrzewki, kopałem piłkę. Artur Płatek też raz mnie wyprosił, wcześniej w juniorach bywało podobnie. Ale spokojnie, to też tylko łatka, nie było przecież tak, że nie uczestniczyłem w co drugich zajęciach. Każdemu zdarza się jakaś głupota.

Powiedział pan ostatnio, że ma pan dużo więcej w głowie. To co pan miał wcześniej?

Nigdy nie byłem tępy, ale inaczej podchodziłem do swojego zawodu. Kiedy wyjechałem z Polski uznałem, że jestem wielkim talentem i będę grał, a może i ode mnie trener będzie zaczynał ustalanie składu. Nie grałem, nie miałem prawa, nie byłem gotowy na poważną piłkę. Wszystko mi przeszkadzało. W Niemczech trening był ważniejszy niż mecz, męczyłem się. Ale to było siedem lat temu.

Znalazłem w jakimś starym wywiadzie, że pana pasja to podróże. To rzeczywiście się zgadza – w siedem lat było siedem klubów.

Nigdy nie miałem problemów z podróżami, ale przeprowadzki rzeczywiście były męczące. Nie zmarnowałem jednak tego czasu. Mieszkałem w Niemczech, Holandii i Anglii, poznałem inną kulturę, innych ludzi, nauczyłem się obcych języków. Po angielsku i niemiecku porozumiewam się bez problemów, niderlandzki rozumiem, ale mimo trzech podejść nie udało mi się poznać go na tyle, by wpisywać sobie w CV. W Holandii angielski całkowicie wystarcza, nawet filmy w telewizji puszczają po angielsku, dając tylko niderlandzkie napisy. Zresztą wiele słów podobnych jest do niemieckich, a akurat języka w Niemczech musiałem się nauczyć. Nie, żeby mi się podobał, bo przecież chyba nikomu się nie podoba, ale takie są wymagania wobec obcokrajowców w Bundeslidze. Oczekują tego, że będziesz mówił w ich języku i kropka. Kiedy przechodziłem do Leeds, cieszyłem się, że w swoim angielskim złapię trochę brytyjskiego akcentu, bo bardzo mi się podoba. Ale nie udało się, trzeba się tu urodzić, by to mieć. Jest kilku chłopaków w szatni, których zwyczajnie nie rozumiem.

Siedem lat, siedem klubów, ale to chyba jedyne sprawy, w których akceptuje pan tak szybkie zmiany.

Kobietę mam tę samą i to jest najważniejsze. Przez 15 lat w piłce zobaczyłem tyle, że myślę, iż ciężko byłoby mi teraz znaleźć kogoś odpowiedniego. Trafiłem idealnie, Magda jest moją podporą, bez niej byłoby mi bardzo ciężko. Trzymam się jej i nie puszczam.

Zawsze sprawiał pan wrażenie osoby, której nic nie może wyprowadzić z równowagi, która niczym się nie przejmuje.

U mnie też nie zawsze świeci słońce, czasami wychodzę z siebie. Dla piłkarza najgorsze jest to, kiedy nie gra. Nie znoszę nie móc robić tego, co kocham, wiedząc, że potrafię robić to dobrze. W poprzednim sezonie pokłóciłem się z trenerem, który przegrał osiem na dziesięć meczów i nie zmieniał składu. Krew mnie zalała, lekko się zagrzałem.

Z gorszym czasem woli pan być sam na sam czy dzieli się emocjami z innymi?

Nie zamykam się w sobie. Kiedy wracam do domu, to mówię, co się wydarzyło, Magda jest na pierwszej linii ognia. Jest ze mną od początku, kiedy wyjechałem z Polski, i chyba też już wie, jak ze mną postępować. Pewnie słyszy po moim głosie, czy warto ciągnąć temat, czy lepiej pomilczeć. Czasami rzucamy tylko do siebie, że „pogadamy jutro". Nie zamykam się w pokoju, nie piję do lustra, nie palę.

A kiedy dół długo trwał, to nie było myśli, by zejść na złą drogę?

Zawsze byłem dość rozważny. Nie zdarzyło mi się zwariować, nie odleciałem ani nie pogrążyłem się w smutku nad butelką. Wszystko jest dla ludzi, czasami pogram w karty w kasynie, czasami się napiję, ale wiem, kiedy i ile można. Nigdy nie paliłem, sam się nie osłabiałem. Cieszę się, że udało mi się przejść przez karierę bez skrętu, bo widziałem chłopaków, którzy sobie nie poradzili. Wychodzę jednak z założenia, że moje piłkarskie problemy, chociaż oczywiście mi wydają się gigantyczne, są niczym przy problemach innych ludzi. Dostawałem dobre pieniądze i nie grałem w piłkę – wielu piłkarzom taka opcja nawet pasuje. Ja tak nie mogłem. Dużo pieniędzy poświęciłem, licząc na to, że będę lepszy i będę czuł się spełniony. Schodziłem z kontraktów, zarabiałem już tyle, że na więcej mogłem liczyć nawet w Polsce, ale nie dawałem za wygraną. Chciałem zostać na Zachodzie jak najdłużej.

Cytat z pana z „Polski The Times", gdy był pan juniorem: „Chciałbym mieć dużo pieniędzy, coś swojego, na przykład restaurację".

No i mam się teraz tego wyprzeć i powiedzieć, że najważniejsza jest idea? Jako piłkarz muszę wykorzystać ten czas, kiedy gram, by jak najwięcej zarobić. Piłka rozleniwia i po zakończeniu kariery trudno wraca się do normalnej pracy. My oczywiście też ciężko pracujemy, ale jednak inaczej niż normalni ludzie, którzy idą do roboty na osiem, dziesięć godzin dziennie. U Artura Sobiecha na kawalerskim był jego przyjaciel, który pracuje w kopalni, i kiedy zaczął nam opowiadać, jak wygląda dzień jego pracy, zacząłem Bogu dziękować za to, że umiem grać w piłkę i jestem, gdzie jestem. Przepraszam, ale nie potrafię wyobrazić sobie nawet jednego takiego dnia jak z tej opowieści. Jako piłkarz muszę zarobić dużo pieniędzy, żeby później robić to, na co mam ochotę, a nie to, co trzeba.

Bielsa, goniąc was do sprzątania terenów wokół stadionu, naprawdę chciał pokazać, ile kibic musi pracować na karnet, czy to takie zagranie pod publiczkę?

Pośmialiśmy się trochę, dostaliśmy rękawiczki i worki na śmieci. Nie spodziewałem się, że tyle jest syfu dokoła. Ale to przecież nie jest tak, że wcześniej nie wiedzieliśmy, ile kibiców kosztuje karnet. Jeśli ktoś zarabia 1000–1500 funtów, to dla niego wydatek 400 funtów jest olbrzymim wyrzeczeniem. Swoje pieniądze i czas poświęcają tak naprawdę jednak wszyscy kibice na świecie. Bilety nie są tanie.

Wiedział pan o tym, że kibice ciężko pracują, a o tym, że piłkarze się dobrze odżywiają już nie? Bo czytam, że dopiero teraz ma pan odpowiednią dietę.

Dobre jedzenie, spanie, odpoczynek – wiadomo, że to podstawy. Mogłem to robić wcześniej, ale po co, prawda? Przecież byłem zdolny i umiałem grać w piłkę. Nigdy nie obżerałem się czipsami, nie miałem 20 kilogramów nadwagi, ale zacząłem się przyglądać bliżej temu, co jem, dopiero kiedy przyszedł trener Bielsa i powiedział, że jeżeli waga któregoś z nas mu się nie spodoba, to wyrzuci do drugiej drużyny. Cała drużyna zmieniła podejście do żywienia, zmieniło się też jedzenie w klubie. Jest trochę jak w wojsku, przechodzimy regularne badania, sprawdzają nam tkankę tłuszczową. Co kilka tygodni są też badania ogólne organizmu. Tak naprawdę na nic głupiego nie możemy sobie pozwolić, to nie są żarty. Bielsa w Marsylii wyrzucił do rezerw najlepszego zawodnika tylko dlatego, że mu się nie podobała jego waga. A ja obiecałem sobie, że zrobię wszystko, żeby grać w Leeds i żeby to był dobry sezon.

Pana tata był piłkarzem, mama zdobywała medale mistrzostw Polski w pływaniu. Miał pan w ogóle inny pomysł na siebie niż sport?

Nie widziałem się w niczym innym. Jak by trzeba było, coś bym wymyślił, ale byłoby to na siłę. Jako trzynastolatek wyprowadziłem się z domu i zacząłem naukę w Szkole Mistrzostwa Sportowego w Krakowie, od początku nie wyobrażałem sobie innej możliwości, wiedziałem, że będę piłkarzem. Pamiętam trenera, który powiedział naszej klasie, że na 25 osób może dwóm uda się zagrać w ekstraklasie, a reszta będzie musiała znaleźć sobie inne zajęcie. Wiedziałem, że będę w tej dwójce. Nie powiedziałem tego głośno, bo to była nowa szkoła i nie chciałem od razu zgrywać kozaka.

To za co było nieodpowiednie zachowanie?

W domu rodzice nie mieli ze mną problemów, ale w szkole lubiłem sobie pogadać. Nie zamykała mi się japa. Ta zła ocena z zachowania nie była za przeszkadzanie w lekcjach czy bójki na przerwach, ale za ciągłe robienie żartów, większość nauczycieli tak naprawdę bardzo mnie lubiła.

Trudno było wyprowadzić się z domu tak szybko?

Na pewno była to łatwiejsza decyzja dla mnie niż dla moich rodziców. Tylko pierwsze pół roku było trudne. Niektórzy na trening dojeżdżali przecież tramwajem, ja żeby się rozwijać, musiałem przeprowadzić się 70 kilometrów od domu. Z jednej strony – aż 70, z drugiej – tylko. Na każdy weekend byłem w domu, nie wyjechałem na drugi koniec Polski, widywałem rodzinę co kilka dni, a nie co kilka miesięcy. Poza tym internat to fajna sprawa, poznałem superludzi, do dzisiaj utrzymujemy kontakt. Spędzaliśmy przecież 15 godzin dziennie, zapomniałem, że jestem sam, było coraz łatwiej. Później praca sprowadziła do Krakowa także mojego tatę, zamieszkałem razem z nim. Cieszyłem się, że mamy swoje mieszkanie, nie stać mnie było, żeby coś samemu wynajmować.

Wspomniał pan, że nauczyciele pana lubili. W szatni też jest pan duszą towarzystwa?

Nieskromnie mówiąc – chyba tak. Dziewczyna się ze mnie śmieje, że jak trzeba coś załatwić, to mam numer do każdego i wystarczy, że zadzwonię i pogadam. Ale taka śmiałość i kręcenie, bajery to mi wychodzą raczej ze znajomymi, bo w urzędzie, do obcych już taki śmiały nie jestem.

Nigdy skromność panu przesadnie nie przeszkadzała. „Z takimi kocimi ruchami jak ja to trzeba się urodzić", „Żałuję, że nie urodziłem się w Brazylii" – to wszystko pana słowa. Śmiałe.

No, dalej żałuję, że nie urodziłem się w Brazylii, ale już się pogodziłem. Chodziło tylko o piłkę. Zamiast grać cały dzień na Copacabanie, spędziłem dzieciństwo na betonie w Tarnowie.

Po jednym z meczów reprezentacji Polski, kiedy kibice wychodzili ze stadionu w przerwie, powiedział pan, że kibice przyszli tylko po to, żeby w przerwie zjeść bigos. I że dałby pan 40 tysięcy zakazów stadionowych. Ta pokora, o której pan mówił, sprawia, że teraz żałuje pan tamtych słów?

Nie żałuję, bo powiedziałem prawdę. Nie przeprosiłem za te słowa i nie zamierzam przepraszać. Niektórzy piłkarze opowiadali wtedy, jak to się źle zachowałem, jak nie miałem prawa wypowiadać się w ten sposób, a prywatnie się ze mną zgadzali i myśleli dokładnie tak samo. Nie przeszkadzała mi nagonka, nie przejmowałem się tym, ile mi się od kibiców dostało.

Po ostatnim meczu we Wrocławiu z Irlandią schodził pan z boiska jednak jako ostatni, rozdając autografy chyba całej trybunie.

Tak, tylko nikt nie wiedział, że za jedną z bramek siedziało pół mojej rodziny. Tata jest w Tarnowie trenerem w Akademii Młodych Orłów, zabrał do Wrocławia kilkadziesiąt dzieciaków. Dwóch moich kuzynów przełożyłem przez ogrodzenie, robiłem sobie ze wszystkimi zdjęcia. Wiedziałem, że jest tam dużo dzieci i ciężko im przecież było odmówić.

Pana tata, oceniając pański powrót do reprezentacji, powiedział, że aby dobrze grać, musi czuć pan zaufanie trenera.

To jest coś, czego zabrakło mi w Niemczech, kiedy po słabszym meczu od razu szedłem na ławkę. Później, wychodząc na boisko, nie myśli się o tym, żeby grać jak najlepiej, ale głównie o tym, by niczego nie zepsuć. Bo jak zepsuję, to zostanę zmieniony. Trener musi dać mi swobodę w graniu, musi mi ufać. Bielsa przed każdym spotkaniem pokazuje nam filmiki z wcześniejszych meczów. Nie mówi, że coś było fatalne, ale zauważa, że fajnie wyszedłem na pozycję i że mam dalej szukać takich rozwiązań. Nawet jeśli prezentuje niecelne podanie, docenia sam pomysł. Zachęca do ryzyka, do kreatywności. Z blokadą i strachem w głowie nie da się grać. Bez stuprocentowego zaufania nie uda się niczego zbudować.

Czuje pan zaufanie Brzęczka?

Jestem ciekawy, jak się rozwiniemy. Trener ma jasny plan. Jak na selekcjonera to chyba coś nowego, że nie chce grać tylko z kontry i szybkimi skrzydłami. Ma inny pomysł, niż kopnąć piłkę do Roberta Lewandowskiego, liczyć, że Robert sam się przy niej utrzyma i najlepiej jeśli strzeli jeszcze trzy gole. Mam nadzieję, że zostanę w tej drużynie na długo, widzę w takiej ekipie dla siebie miejsce.

Piłkarze mówią o różnicach między Nawałką a Brzęczkiem, wskazując na jasność przekazu.

Trener Brzęczek wjechał i powiedział, jak chce, żeby wszystko wyglądało. Nie ubierał tego w poezję. Trener Nawałka był bardzo profesjonalny, mówił tak profesjonalnie, że nie było wiadomo, o co mu chodzi. Trzeba było się domyślać. Pracowałem z nim tylko na początku, nie mogę oceniać całej kadencji, słyszałem, że później się trochę zmienił. Brzęczek jest konkretny. Mówi to, co myśli. I nie nosi szaliczków.

rozmawiał Michał Kołodziejczyk, redaktor naczelny WP SportoweFakty