Rz: Mała miejscowość Wilamowice na Podbeskidziu budzi zainteresowanie ze względu na wyjątkowy język, którym posługują się jej mieszkańcy. Czy można ich nazwać mniejszością etniczną? Jak w ogóle definiujemy mniejszości etniczne?

Sławomir Łodziński:

Mamy ustawę o mniejszościach narodowych i etnicznych i języku regionalnym, która wskazuje na dziewięć mniejszości narodowych i cztery etniczne oraz uznaje język kaszubski za język regionalny. W Polsce do mniejszości etnicznych zalicza się grupy bezpaństwowe. Są to Tatarzy, Łemkowie, Romowie i Karaimi. Jeśli chodzi o liczbę uznawanych mniejszości, to jesteśmy w europejskiej czołówce, wyprzedza nas tylko Chorwacja, która uznaje ich ponad 20. Czasem termin „mniejszość" można nieco rozszerzyć, nie traktując go w kategoriach uznanych przez państwo.

To znaczy?

W spisie powszechnym z 2011 roku zadawano dwa pytania, o narodowość i przynależność etniczną. Otrzymaliśmy 200 typów deklaracji.

Czyli dużo więcej, niż przewiduje prawo...

Takie zróżnicowane wyniki spisu wskazują na wzrost identyfikacji etniczno-regionalnych. Przejawem tego jest choćby dążenie do uznania Ślązaków za mniejszość czy języka śląskiego za język regionalny. Mamy też rosnącą społeczność kaszubską, kociewską, Podhalan czy ludność Podlasia. Rozpiętość i różnorodność jest ogromna.

Ilu ludzi to dotyczy?

Oprócz grupy śląskiej (840 tysięcy identyfikacji) i kaszubskiej (ponad 240 tysięcy) reszta dotyczy raczej małych grup liczących tysiąc, dwa czy trzy tysiące osób. W sumie nie więcej niż milion osób.

Ale w przypadku np. Karaimów chodzi chyba grupę ?o jeszcze mniejszą...

Karaimizm jest wyznaniem religijnym, a Karaimi są mniejszością etniczną. Ostatni spis wykazał, że jest ich w Polsce 350. Ta grupa jest nieliczna, ale obroniła swoją odrębność i jest zakorzeniona w polskiej kulturze. Niewielu o tym pamięta, ale w Warszawie jest cmentarz karaimski, choć największe zabytki są oczywiście na Litwie i Białorusi.