Prawo do odszkodowania można sprzedać

[b]Tak wynika z niedawnej uchwały Sądu Najwyższego (sygn. III CZP 18/09). [/b]

Wyjaśnił w niej wątpliwości prawne powstałe na tle sprawy o odszkodowanie wniesionej przez Joannę T. przeciwko Skarbowi Państwa – prezydentowi m.st. Warszawy i wojewodzie mazowieckiemu. Joanna T. żąda go za szkody wyrządzone wydaniem w 1972 r. przez kierownika Wydziału Prezydium Miejskiej Rady Narodowej m.st. Warszawy decyzji odmawiającej ustanowienia własności czasowej nieruchomości zabudowanej dużym domem mieszkalnym położonej w jednej z centralnych dzielnic stolicy.

Nie zostały jednak wyrządzone jej ani osobom, po których by dziedziczyła, lecz spółce z o.o. będącej współwłaścicielką tej nieruchomości w jednej trzeciej.

[srodtytul]Nieodwracalne skutki prawne [/srodtytul]

W listopadzie 2005 r. spółka z o.o. na mocy umowy cesji praw i roszczeń wynikających z dekretu o gruntach warszawskich przekazała Joannie T. m.in. prawa i roszczenia dotyczące jednej trzeciej udziału we wskazanej nieruchomości (za 10 tys. zł). Rok później Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie wydało decyzję stwierdzającą nieważność decyzji PRN z 1972 r. Kolegium stwierdziło jednocześnie, że w odniesieniu do 17 z 40 lokali w budynku posadowionym na tej nieruchomości doszło do nieodwracalnych skutków prawnych: lokale te zostały sprzedane najemcom jako odrębne nieruchomości.

Po tej decyzji Joanna T., powołując się na art. 160 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F0D117146B897026A964C3E2CAAA9971?id=133093]kodeksu postępowania administracyjnego[/link], wystąpiła o odszkodowanie za wyrządzone tym szkody. Przepis ten głosił, że stronie, która poniosła szkodę wskutek m.in. decyzji wydanej z rażącym naruszeniem prawa, należy się odszkodowanie. Strona niezadowolona z odszkodowania, albo której go nie przyznano, może wnieść sprawę do sądu cywilnego. Joanna T. wystąpiła do sądu przeciwko Skarbowi Państwa – prezydentowi m.st. Warszawy i wojewodzie mazowieckiemu. Domagała się prawie 5 mln zł.

Sąd I instancji oddalił jej żądanie z powodu wskazania w pozwie błędnej podstawy roszczenia. W chwili bowiem, gdy powstał stan warunkujący odpowiedzialność odszkodowawczą w związku z decyzją kolegium, tj. w listopadzie 2006 r., art. 160 k. p. a. już nie obwiązywał. Został on w 2004 r. zastąpiony art. 417 i art. 417[sup]1[/sup] [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=069660B3C499EEB71381DCC6BF67D34E?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] o odpowiedzialności Skarbu Państwa i jednostki samorządu terytorialnego za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, m.in. przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji.

[srodtytul]Sąd Najwyższy potwierdził [/srodtytul]

Wskutek apelacji sprawa znalazła się w sądzie II instancji. Joanna T. twierdziła, że art. 160 k.p.a. ma zastosowania w tej sprawie, a ponadto, że [b]powód nie musi wskazywać w pozwie podstawy prawnej roszczenia, bo wskazanie jej należy do sądu[/b].

Sąd II instancji przed merytorycznym rozstrzygnięciem apelacji powziął wątpliwość natury zasadniczej, a mianowicie, czy roszczenie o odszkodowanie, o jakie chodzi w tej sprawie, może być przeniesione na osobę trzecią w drodze przelewu. Sąd ten w uzasadnieniu pytania prawnego skierowanego do SN argumentował m.in., że fakt, iż obrót tymi roszczeniami jest zjawiskiem powszechnym, nie usuwa wątpliwości co do jego dopuszczalności, a to przez wzgląd na właściwości stosunku prawnego, z którym wiążą się prawa i roszczenia wynikające z dekretu o gruntach warszawskich i z jego naruszenia.

Jednakże SN w uchwale podjętej w odpowiedzi na pytanie prawne potwierdził prawidłowość tej praktyki.