Kula ziemska na strusim jaju

Najstarszy globus przedstawiający Amerykę powstał we Florencji jeszcze na początku XVI wieku.

Aktualizacja: 27.08.2013 03:30 Publikacja: 27.08.2013 03:29

Połówki skorup dwóch jaj zostały sklejone wzdłuż równika2 7 Kamień z hiszpańskiej jaskini to najstar

Połówki skorup dwóch jaj zostały sklejone wzdłuż równika2 7 Kamień z hiszpańskiej jaskini to najstarsza znana mapa3 7Na mapie z 1507 roku Ameryka już jest oznaczona

Foto: materiały prasowe

Zabytek ten przedstawił w Londynie na targach map (London Map Fair) anonimowy wystawca. Również anonimowy nabywca zlecił zbadanie autentyczności globusa belgijskiemu kolekcjonerowi map Stefaanowi Missinne.

Nie stwierdził on na nim żadnych śladów fałszerstwa, dlatego uznał go za autentyczny. Wyniki analizy, w której pomagali naukowcy z różnych dziedzin, zamieściło pismo „The Portolan” wydawane przez Washington Map Society.

Zabytek został prześwietlony promieniami rentgenowskimi i zbadany tomografem komputerowym. Wykonana została chemiczna analiza atramentu użytego do sporządzenia napisów na globusie. Zbadano także same napisy pod względem składni.

Globus został zrobiony ze skorup dwóch strusich jaj. Specjaliści porównali pod względem morfologicznym współczesne skorupy strusich jaj z zabytkowym okazem. Okazało się, że gęstość skorupy spada o blisko 10 proc. w ciągu 100 lat. Na tej podstawie ustalono, że globus powstał na początku XVI wieku, być może w 1504 roku. Jeśli tak, jest starszy od najstarszego znanego globusa ukazującego Amerykę – wykonanego z miedzi w 1510 roku, przechowywanego w Bibliotece Publicznej w Nowym Jorku.

W ogóle najstarszym istniejącym globusem świata jest niemiecki Erdapfel (Ziemskie Jabłko) wykonany w 1492 roku przez Martina Behaima i Albrechta Glockenthona z lnianej tkaniny rozciągniętej na drewnianym szkielecie. Nie ma na nim Ameryki.

Na strusim globusie widnieją fale, żaglowiec, rozbitek oraz 71 nazw, z czego na półkuli zachodniej tylko siedem. Na Ameryce Północnej nie ma żadnej nazwy, na kontynencie południowoamerykańskim są trzy: Mundus Novus, Terra de Brazil, Terra Sanctae Crucis.

Belgijski badacz globusa Stefaan Missinne uważa, że globus strusi jest pierwowzorem miedzianego. Jako dowód przytacza fakt, że w łacińskich napisach występują identyczne błedy – Hispanis zamiast Hispania oraz Libia Interoir zamiast Libia Interior. Na obu globusach, strusiowym i miedzianym, na kontynencie azjatyckim umieszczono jednakowe ostrzeżenia: Hic sunt dracones – tu są smoki.

Stefaan Missinne przypuszcza, że globus wykonano we Florencji, która na przełomie XIV i XV wieku była czołowym ośrodkiem kartograficznym. Nie wyklucza, że jego twórca kontaktował się z Leonardem da Vinci, może nawet pracował w jego warsztacie, ale tego przypuszczenia nie poparł poważnymi wskazówkami.

Nie wiadomo także, dla kogo sporządzono globus. Zapewne dla kogoś z florenckiego bardzo bogatego patrycjatu. Strusie były wówczas szczególnie popularne, zgodnie z ówczesną modą hodowano je w ogrodach.

Zanim w 1510 roku sporządzono miedziany globus z wizerunkiem nowego kontynentu, narysowano mapę przedstawiającą Mundus Novus. Jej autorem jest kartograf Martin Waldseemüller. Na mapie z 1507 roku umieścił Amerykę. Dotychczas znane były tylko trzy egzemplarze tej mapy. Konserwatorzy z Biblioteki Uniwersyteckiej w Monachium znaleźli niedawno czwarty – wklejony w okładkę XIX-wiecznego podręcznika geometrii. To właśnie na tej mapie niemiecki kartograf jako pierwszy użył określenia „Ameryka”, ponieważ żywił mylne przekonanie, że odkrył ją Amerigo Vespucci.

Okazuje się, że odkrycia kartograficzne chodzą trójkami. Archeolodzy z Uniwersytetu w Saragossie, podczas wykopalisk prowadzonych w jaskini Abauntz w regionie Nawarry na północy kraju, znaleźli płaski kamień grubości nieco ponad 2 cm, długości 18 cm i szerokości 12,5 cm. Na jego powierzchni zachowały się nacięcia, linie nieprzypominające kształtów ludzkich ani zwierzęcych. Dlatego znalezisko nie zostało opublikowane, badacze nie wiedzieli, czym jest ten przedmiot.

Teraz zagadka została rozwiązana; zespół, którym kieruje prof. Pilar Utrilla, ogłosił wyniki wieloletniej analizy tajemniczych linii. Wykonali je ludzie mieszkający w jaskini Abauntz około 13 660 lat temu, jeszcze w epoce lodowej. Na kamieniu odwzorowany został teren w okolicy jaskini, a więc jest to najstarsza na świecie mapa. Linie odpowiadają wzniesieniom i rzekom.

– Jesteśmy pewni, że rysunek przedstawia mapę okolicy. Jest to w zasadzie dokładne odwzorowanie pobliskich terenów. Nie wiemy jednak, co oznaczają zaznaczone obszary. Niewykluczone, że w ten sposób oznaczono miejsca obfitujące w krzemień, ptasie gniazda, grzyby, rośliny lecznicze lub tereny atrakcyjne łowiecko – wyjaśnia prof. Pilar Utrilla.

Zabytek ten przedstawił w Londynie na targach map (London Map Fair) anonimowy wystawca. Również anonimowy nabywca zlecił zbadanie autentyczności globusa belgijskiemu kolekcjonerowi map Stefaanowi Missinne.

Nie stwierdził on na nim żadnych śladów fałszerstwa, dlatego uznał go za autentyczny. Wyniki analizy, w której pomagali naukowcy z różnych dziedzin, zamieściło pismo „The Portolan” wydawane przez Washington Map Society.

Pozostało 90% artykułu
Nauka
W organizmach delfinów znaleziono uzależniający fentanyl
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Nauka
Orki kontra „największa ryba świata”. Naukowcy ujawniają zabójczą taktykę polowania
Nauka
Radar NASA wychwycił „opuszczone miasto” na Grenlandii. Jego istnienie zagraża środowisku
Nauka
Jak picie kawy wpływa na jelita? Nowe wyniki badań
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Nauka
Północny biegun magnetyczny zmierza w kierunku Rosji. Wpływa na nawigację