Reklama
Rozwiń

Biografia Stanisława Brzozowskiego

Biografia wydana w setną rocznicę śmierci pisarza i filozofa przybliża tło niewygasłych konfliktów - pisze Monika Kuc

Publikacja: 02.08.2011 01:39

Biografia Stanisława Brzozowskiego

Foto: materiały prasowe

Życie Brzozowskiego było intensywne i krótkie. Zmarł w 1911 roku, mając zaledwie 33 lata. Pozostała po nim sława intelektualnego buntownika o lewicowych poglądach, który nie wahał się szargać narodowych świętości. A także bogaty dorobek: od „Legendy Młodej Polski" przez filozoficzne „Idee" do powieści „Płomienie" i „Sam wśród ludzi". Głosił w nich, że praca i kultura określa kształt ludzkiego życia.

Zobacz na Empik.rp.pl

Przedstawiciele postępowej inteligencji różnych generacji widzieli w nim duchowego przywódcę. Pisali o nim Czesław Miłosz, Gustaw Herling-Grudziński, Andrzej Mencwel. Ostatnio za patrona uznało go środowisko „Krytyki Politycznej".

W fabularyzowanej biografii Brzozowskiego, napisanej przez Eugeniusza Kabatca, narratorem jest prawosławny mnich, budowniczy cerkwi. Zakrawa to na makiaweliczny pomysł, bo przecież otwartość Brzozowskiego na wschód i Rosję (pisał: „Kto myśli o przyszłości Polski, musi zrozumieć Rosję lepiej, niż ona sama siebie pojmuje") była jedną z przyczyn oskarżeń o współpracę z carską Ochraną.

Akcja książki nie rozgrywa się jednak na ziemiach polskich, ale we Florencji, gdzie Brzozowski osiadł, by ratować zdrowie, zagrożone gruźlicą. A narrator, choć wiele mówi o politycznych kulisach sporu o Brzozowskiego, sam prezentuje postawę zdecydowanie apolityczną.

Wyjazd do Florencji nie uchronił Brzozowskiego przed  atakiem, który rozpętał krakowski „Naprzód" i podjęły lewicowe pisma – „Czerwony Sztandar", „Robotnik", „Głos Robotniczy" – oskarżające go w 1908 r., że jest szpiegiem i pisze donosy na partie socjalistyczne. Dowodów nie było, jedynie pomówienia, ale piekło polskie rozpętało się i przeniosło na emigrację.

Ostracyzm rodaków dosięgnął pisarza we Florencji. Brzozowski postanowił bronić swego honoru i zwrócił się do PPS-Frakcji Rewolucyjnej o przeprowadzenie partyjnego sądu. W 1909 r. pojechał do Krakowa na rozprawę. Józef Piłsudski w niej nie uczestniczył; nie odpowiedział nawet na prośbę pisarza o interwencję. A intelektualna elita podzieliła się na oskarżycieli i obrońców. Brzozowskiemu nie udowodniono winy i odroczono wydanie orzeczenia.

Te przeżycia i nieustające zmagania z nędzą przyspieszyły jego śmierć. Dawny socjalista umierał jako katolik. Poprosił o księdza i tom „Boskiej komedii" Dantego...

Eugeniusz Kabatc; Ostatnie Wzgórze Florencji. Opowieść o Stanisławie Brzozowskim; Studio Emka Warszawa 2011

Życie Brzozowskiego było intensywne i krótkie. Zmarł w 1911 roku, mając zaledwie 33 lata. Pozostała po nim sława intelektualnego buntownika o lewicowych poglądach, który nie wahał się szargać narodowych świętości. A także bogaty dorobek: od „Legendy Młodej Polski" przez filozoficzne „Idee" do powieści „Płomienie" i „Sam wśród ludzi". Głosił w nich, że praca i kultura określa kształt ludzkiego życia.

Zobacz na Empik.rp.pl

Kultura
Wystawa finalistów Young Design 2025 już otwarta
Kultura
Krakowska wystawa daje niepowtarzalną szansę poznania sztuki rumuńskiej
Kultura
Nie żyje Ewa Dałkowska. Aktorka miała 78 lat
Kultura
„Rytuał”, czyli tajemnica Karkonoszy. Rozmowa z Wojciechem Chmielarzem