Jeśli coś działa, rób tego więcej

Przyzwyczailiśmy się, że psychologia skupia się przede wszystkim na deficytach: co ludziom w życiu przeszkadza, czego nie umieją zrobić albo czego im brakuje.

Teraz coraz częściej psychologowie mówią, żeby opierać się na tzw. zasobach. Dlatego że koncentrowanie się na tym, co dana osoba ma dobrego i co jej się udaje, stwarza nową przestrzeń do rozwiązywania życiowych i zawodowych problemów.

Zasobami osobistymi może być wszystko, co pomaga osiągnąć pożądany cel: wsparcie społeczne, poczucie własnej skuteczności, umiejętność wyrażania emocji, doświadczenie radzenia sobie w trudnych sytuacjach, inteligencja, wiedza, zdrowie, wiara, bogactwo duchowe, odporność psychiczna i fizyczna, mechanizmy obronne, umiejętność utrzymywania relacji., wola życia itd.

Jeśli ktoś czuje, że jego przeszłość bardziej mu przeszkadza w rozwoju, niż pomaga, lub kiedy sprawdzone wzorce działania przestają być użyteczne – może ma warsztatach i seminariach, bądź indywidualnie z coachem, wykorzytać metodę TSR (terapia skoncentrowana na rozwiązaniach). Uznawana jest za bardzo dynamicznie rozwijającą się na świecie. Skuteczna w psychoterapii, a także w doradztwie biznesowym.

[b]Rz: Chodzi o to, by umieć w krótkim czasie osiągnąć wyznaczony cel, wykorzystując własne zasoby. Zasoby są ważniejsze niż niedobory? Na ogół uważa się, że to nad słabościami trzeba pracować.[/b]

Beata Kalinowska: Gdyby ludzie skupili się tylko na niedoborach, nagle okazałoby się, że nie ma sensu nic robić. Po co? Skoro ktoś i tak jest zły, beznadziejny. Na zasobach można budować: działania, myślenie, przyszłość. Czyli wykorzystać to, co jest dla danej osoby ważne, wartościowe, co już wie o sobie i o świecie. Siłę daje jej to, że widzi, jakie ma umiejętności i talenty, co potrafi i lubi robić, co idzie jej łatwo.

[b]Ale wiedza o brakach jest po to, by je uzupełnić, zmienić.[/b]

Można rozmawiać o brakach, ale na zasadzie: czego się pani/pan przez to przeżycie nauczył? Właśnie wtedy, gdy było ciężko, jak pani/pan sobie poradził?

Wówczas można się dowiedzieć o sobie czegoś pozytywnego – np. że mamy wokół siebie przyjaciół albo że dzieci dają nam motywację. Albo że siłę można czerpać z tego, co już się umie.

Na doświadczenia można patrzeć z perspektywy strat albo korzyści. Ja wolę i proponuję perspektywę korzyści.

Po co żyć w przekonaniu, że jest się ofiarą, rozpamiętywać krzywdy? To kwestia wyboru. Jeśli ktoś chce pozostać ofiarą, nie będzie widział potencjału, bo skupi się tylko na negatywach. Taka postawa odbiera siły.

[b]Coach nie wskazuje recept, lecz towarzyszy w poszukiwaniu rozwiązań. Dlaczego omija podpowiedzi, choć przecież musi je widzieć?[/b]

Większość ludzi ma podobne pragnienia: chcą być szczęśliwi, mieć pracę, czuć się bezpiecznie, mieć lepszy kontakt z dziećmi, rodzicami czy z partnerem. Ludzie sami potrafią znaleźć to, czego potrzebują, by być w upragnionym miejscu swojego życia. Sami mają najlepsze pomysły, jak wybrnąć z sytuacji. I najlepsze sposoby na dojście do tych rozwiązań. W TSR psycholog jedynie podąża za tym, co dobrego zdarzyło się już wcześniej.

[b]Wielu terapeutów uważa, że nie da się człowieka zmienić w krótkim czasie bez dokopania się do korzeni problemów. Nie wystarczy zmienić samych zachowań.[/b]

Jeśli ktoś chce, to cofamy się do jego ran i trudnych przeżyć. Lecz skupiamy się na tym, co pomagało, gdy było ciężko, co sprawiało, że udało się przetrwać. Sięgając do dzieciństwa, szukamy też, co w rodzicu było jednak dobre, motywujące. W każdym człowieku są pozytywy, choćby minimalne. Może rodzic jednak czasem pogłaskał, powiedział coś miłego? Może zabrał na spacer, odebrał z urodzin u koleżanki? Trzeba też umieć to dostrzec.

[b]Jak ważna jest akceptacja siebie i nowych sytuacji?[/b]

Pewnych rzeczy nie da się zmienić, np. ciężkiego inwalidztwa czy odejścia kogoś bliskiego. Wówczas pomaga przyjrzenie się, w jakim jest się miejscu. Na przykład fakt, że kobietę opuścił mąż, może, oprócz cierpienia, przynieść jej także poczucie wolności: nic nie muszę, mogę życie zacząć od początku i teraz wreszcie zatroszczyć się o siebie, a nie kogoś innego.

Osoby doświadczone chorobą często zakładają fundacje lub pracują w nich jako wolontariusze. Swoje doświadczenia wykorzystują, pomagając takim jak oni lub innym, znajdującym się w jeszcze gorszej sytuacji.

[b]W podejściu skoncentrowanym na rozwiązaniach mówi się, że dobrze jest budować na tym, co jest skałą.[/b]

Czyli na osobistych zasobach. Skała to coś, co już jest – kręgosłup moralny, wartości, przeżycia, umiejętności. Pierwsza zasada to: Jeśli coś działa – rób tego więcej! Do tego można się odwołać. I każdy to ma.

[ramka][b]Warto zapamiętać[/b]

TSR skupia się na potrzebach, a nie problemach. Zasobach i mocnych stronach, osiągnięciach, a nie porażkach. Oraz na wyraźnej wizji pożądanej przyszłości. Uświadomienie sobie, co ktoś robi dobrze (a nie źle) i jaki ma potencjał, jest niezbędne do osiągania celu.