Co zrobić z pamięcią gdy znikną ostatni świadkowie. Jak o nią dbać, gdy nikt nie będzie już patrzył nam na ręce. Czy zrobiliśmy wszystko by w przyszłości nie zapomnieć? Czy zarejestrowaliśmy co było do zarejestrowania. Czy wszystkie fotografie zostały zrobione, relacje zebrane?
„Gdy zastanawiałem się, gdzie jest Shoah, dochodziłem do wniosku, że istnieje ono jedynie w pamięci ludzi ocalałych z Zagłady" – mówił kilka lat temu w rozmowie z Newsweekiem Claude Lanzmann. „Nikt nie wrócił z komory gazowej, żeby opowiedzieć, jak tam było" – dodawał. Jednocześnie zawsze stał na stanowisku, że ocaleni mają moralny obowiązek dawania świadectwa, że przeżyli by opowiedzieć innym co się wydarzyło. Mimo, że żadne słowa nie opiszą piekła, z jakiego uciekli. Co jednak stanie się gdy ocalonych już nie będzie. Ten czas przecież się zbliża, moment gdy ci, którzy nadal mogą zaświadczyć zamilkną na zawsze.
