Gorzki smak dziecięcej przyjaźni

Objeżdża pan z kamerą świat od ponad 20 lat. Dokumentalista to zawód czy charakter?

Gilles de Maistre: Nie zastanawiam się nad tym. To po prostu ja! Przejechałem z kamerą niemal cały świat. Jestem jak gąbka – nasiąkam obrazami, tematami. Kiedy coś mnie głęboko porusza, kręcę film. Kocham prawdę na ekranie. Nie kształtuję rzeczywistości. Staram się ją rejestrować.

Z pana filmów, opartych na prostych pomysłach, wyłania się obraz świata. Tak było na przykład w „Pierwszym krzyku", gdzie sfilmował pan dziesięć kobiet, które rodziły dzieci w różnych krajach, w różnych warunkach, ale i kulturach.

To były trzy lata pracy, 15 miesięcy zdjęć. Towarzyszyłem tym kobietom w bardzo ważnych dla nich chwilach. Ale rzeczywiście filmowałem też świat, w którym żyją. Masajka z północnej Tanzanii rodziła swoje czwarte dziecko w wiosce złożonej z dziesięciu chat. Obserwowałem także zwykłe, codzienne życie w Indiach, w Rosji, w Stanach, we Francji, w Meksyku, Wietnamie, w amazońskiej dżungli. Wcale nie było łatwo mężczyźnie wejść do tych różnych światów. Musiałem przekonać kobiety, by pozwoliły mi uczestniczyć w bardzo intymnym dla nich wydarzeniu, i uzyskać zgodę ich bliskich. No i nigdy nie wiadomo, kiedy dziecko się urodzi. W Indiach, czekając na poród mojej bohaterki, spędziłem ponad miesiąc. Na poród Masajki czekałem trzy tygodnie. Ale to było pasjonujące doświadczenie. Pierwszy krzyk dziecka wszędzie był podobny, jednak światy wokół zupełnie inne. Widziałem poród w basenie z delfinami, w zatłoczonym azjatyckim szpitalu molochu, w domu w otoczeniu rodziny. Czasem narzekamy, mieszkając w centrum Paryża. A ja tymczasem miałem kontakt z ludźmi żyjącymi pośrodku pustyni. Widziałem, jak dziecko zmarło przy porodzie, bo nikt nie umiał jemu i jego matce pomóc, by uniknąć tragedii. Ja też nie mogłem niczego zrobić. Takich obrazów się nie zapomina. A to też są oblicza współczesnego świata.

Bohaterami pana dokumentów często są dzieci.

Byłem bardzo młody, kiedy robiłem „Mam 12 lat i walczę na wojnie". Urodziłem się w Paryżu, chodziłem po Champs-Elysées, studiowałem filozofię i dziennikarstwo, a nagle podczas tej pracy zobaczyłem maluchy z bronią w ręku, szkolone, by zabijać. Potem zrealizowałem jeszcze film „Killer Kid" o małym Libańczyku terroryście wysłanym do Paryża. Ale też nakręciłem cykl dokumentów o dzieciach żyjących wśród dzikich zwierząt.

Z tego właśnie dokumentu przyszedł pomysł na „Mię i białego lwa"?

Tak, robiłem kiedyś dla francuskiej telewizji materiał o fermie lwów w południowej Afryce. Właściciele hodowli utrzymywali, że ich celem jest ochrona ginących gatunków – część zwierząt trafiała potem do ogrodów zoologicznych lub parków przyrody, część była wręcz wypuszczana na wolność. Dziesięcioletni syn tych ludzi rósł otoczony lwiątkami, kochał je. Dopiero po zakończeniu zdjęć dowiedziałem się, że zostałem oszukany: bohaterowie mojego dokumentu sprzedawali zwierzęta organizatorom polowań. Przeżyłem szok. Pomyślałem: co by było, gdyby dowiedziało się o tym ich dziecko? I to pytanie we mnie siedziało. Teraz spróbowałem na nie odpowiedzieć. Film „Mia i biały lew" jest zainspirowany właśnie tamtą historią.

Reżyserzy mówią, że nie ma niczego trudniejszego niż praca na planie z dziećmi i zwierzętami. Tymczasem „Mia i biały lew" to właśnie historia przyjaźni dziewczynki i drapieżnika.

Miałem wspaniałą małą aktorkę Daniah, którą wybraliśmy z około 300 kandydatek. Daniah była naturalna i w jednej chwili zaprzyjaźniała się ze zwierzętami. Z kolei lwa przygotował nam do tego filmu jeden z najlepszych treserów – Kevin Richardson, który w ciągu 20 lat przysposobił do zdjęć kilkadziesiąt zwierząt. Thor był niewiarygodny. Rósł przy nas od urodzenia, był przyzwyczajony do ludzi, kamer, przewodów, hałasu. Jego dubler, którego oczywiście mieliśmy, okazał się niepotrzebny. Thor grał jak doświadczony aktor. Choć jak na gwiazdora przystało, zdarzały mu się kaprysy. Gdy miał zły nastrój, przerywaliśmy zdjęcia z nim na dwa, trzy dni. Ale wracał na plan zregenerowany. Nawet Kevin uznał go za jednego ze swoich najzdolniejszych uczniów. Oczywiście musieliśmy się spieszyć, bo Thor rósł i w pewnym momencie – gdy nie „pracował" – musieliśmy go już zamykać w klatce.

Po tej fabularnej opowieści wraca pan do dokumentu?