Kompas Sztuki 2012. Ranking polskich artystów współczesnych

Po trzyletniej przerwie pierwsze miejsce w Kompasie Sztuki zajął ponownie Tadeusz Kantor (27 notowań i 215 punktów). Wyprzedził znacznie Mirosława Bałkę, bezapelacyjnego zwycięzcę w latach 2009–2011.

Za dwa lata przypadnie setna rocznica urodzin Kantora. Już obecnie wiele instytucji artystycznych przygotowuje się do jej obchodów. W latach 70. dzieła tego twórcy były dostępne na rynku za 100–300 dolarów. Dziś ich ceny dochodzą do 300 tys. zł. Zbliżający się rok Kantora być może wpłynie na wzrost wartości jego oryginalnych prac.

Tadeusz Kantor jest jednym z artystów obecnych w Galerii Starmach, która reprezentuje prawie całą czołówkę Kompasu Sztuki 2012.

Trzecie miejsce zajęła Alina Szapocznikow. Zawsze była ona obecna w pierwszej dziesiątce rankingu (w ubiegłym roku na pozycji czwartej). Twórczość tej wielkiej artystki przeżywa renesans, czego ukoronowaniem była ubiegłoroczna wystawa pokazywana m.in. w Hammer Museum w Los Angeles i w MoMA w Nowym Jorku.

Na czwartej pozycji znalazł się Jerzy Nowosielski (rok wcześniej był drugi). Jest to nasza lokalna gwiazda. Jego prace są poszukiwane przez kolekcjonerów gotowych płacić coraz wyższe kwoty.

Piąte miejsce zajął Roman Opałka (w ubiegłorocznym Kompasie był trzeci). Jego obraz liczony został niedawno sprzedany w Sotheby's w Londynie za 612 tys. funtów. I jest to na razie najdroższe polskie dzieło współczesne.

Szósta pozycja w rankingu przypadła Magdalenie Abakanowicz (w ubiegłym roku piąta). W 2012 r. też było o niej głośno. Od kwietnia do września jej „Walking Figures" były prezentowane na ulicach Nowego Jorku.

Miejsce siódme (tak samo jak rok wcześniej) zajął Andrzej Wróblewski. Wystawa jego prac „Patrzeć wciąż naprzód" w Muzeum Narodowym w Krakowie (wrzesień 2012 – styczeń 2013) była szeroko komentowana w mediach.

Wojciech Fangor awansował na ósme miejsce (w Kompasie 2011 był dziesiąty). W ubiegłym roku w krakowskim Muzeum Narodowym prezentowano jego dzieła na wystawie „Przestrzeń jako gra". Wystawa została otwarta 20 października 2012 r. Ze względu na duże zainteresowanie została przedłużona do 20 stycznia 2013 r.

Dziewiąte miejsce (tak jak przed rokiem) zajął Władysław Strzemiński.

Pierwszą dziesiątkę zamyka Wilhelm Sasnal (w ubiegłym roku był szósty). Przed rokiem miał wystawę w Haus der Kunst w Monachium, a na początku tego roku w Anton Kern Gallery w Nowym Jorku.

Aneksem do rankingu polskich artystów współczesnych jest Kompas Młodej Sztuki (ostatnia trzecia edycja została opublikowana w „Rzeczpospolitej" 29 listopada 2012 roku). Prezentuje on twórców do 35. roku życia. Coraz więcej spośród nich jest obecnych na obu listach.

Lider ostatniego Kompasu Młodej Sztuki Radek Szlaga znalazł się w najnowszym Kompasie Sztuki na 25. pozycji. Zaraz za nim uplasował się Konrad Smoleński. Nie zabrakło również Normana Leto, Basi Bańdy, Tomasza Mroza czy Jakuba Juliana Ziółkowskiego. Wszyscy oni mają już na koncie znaczące sukcesy.

Zainteresowanie sztuką współczesną powoli, ale systematycznie rośnie. Według raportu Art & Finance 2013, wartość dzieł sprzedanych w ubiegłym roku na naszym rynku wyniosła 60,5 mln zł. Było to o jedną czwartą więcej niż w 2011 r. (48,4 mln zł). Doszło do 6500 transakcji (rok wcześniej trochę ponad 5380).

Jak powstał ranking

- Kompas Sztuki – ranking polskich artystów współczesnych – ukazuje się na łamach „Rzeczpospolitej" regularnie od 2007 roku. Obejmuje twórców zarówno żyjących, jak i zmarłych, uprawiających różne dyscypliny sztuki, których aktywność twórcza przypada na okres po 1945 roku.

- Kompas Sztuki stanowi jedyny w swoim rodzaju przewodnik po polskim rynku sztuki, użyteczny zarówno dla kolekcjonerów, jak i inwestorów.

- Lista Kompasu Sztuki układana jest przez przedstawicieli najlepszych polskich galerii, komercyjnych oraz publicznych (w podobnej proporcji). W tym roku w głosowaniu wzięły udział 74 galerie, wśród nich m.in. CSW Zamek Ujazdowski, Foksal, Łaźnia, BWA Zielona Góra, Galeria Biała, Bielska, Arsenał w Białymstoku i Lublinie, a spośród galerii prywatnych m.in.: Galeria Starmach, Piekary, Zderzak, Propaganda, Leto, Le Guern, Jan Fejkiel, Opus, Artemis, Bochenska Gallery.

- Właściciele bądź szefowie galerii sztuki współczesnej zgłaszali po 10 nazwisk. Byli proszeni o kierowanie się przy wyborze osiągnięciami artystów (wystawami, publikacjami itp.). Twórca wymieniony jako pierwszy otrzymywał 10 punktów, drugi – 9, trzeci – 8 itd. Suma punktów decydowała o pozycji na liście.

- Łącznie Kompas Sztuki 2012 obejmuje 266 nazwisk. Lista staje się więc coraz krótsza (w 2008 r. zawierała 305 nazwisk). Konsolidacja notowań wzmacnia jakość rankingu i dowodzi, że jurorzy wykazują się coraz większym obiektywizmem oraz odpowiedzialnością.