Faktoring. Finansowanie firmy i usługi dodatkowe

Faktoring w ostatnich latach rozwija się bardzo dynamicznie. Jest dobrą alternatywą dla kredytu krótkoterminowego. Jak twierdzi Marcin Niedziałek, menedżer produktów dyskonta wierzytelności w Kredyt Banku, jego zaletą, w porównaniu z kredytem, jest możliwość skorzystania z usług dodatkowych. Ich zakres jest różny. Może to być na przykład ocena ryzyka współpracy z nowymi kontrahentami, windykacja wierzytelności niespłaconych w terminie, zarządzanie należnościami, ubezpieczenie ryzyka.

Według Mirosława Jakowieckiego, prezesa Pekao Faktoring i przewodniczącego Komitetu Wykonawczego Polskiego Związku Faktorów, faktoring w Polsce jeszcze nigdy nie był tak tani jak teraz. Grzegorz Pardela, dyrektor handlowy Pragma Faktoring, dodaje, że uśrednione prowizje faktoringowe na naszym rynku są niskie w porównaniu z bardziej rozwiniętymi krajami UE.

– Niepewność na rynkach powinna jednak zniechęcić faktorów do dalszego obniżania marż, zwłaszcza że ceny powróciły już praktycznie do poziomu sprzed kryzysu – ocenia Anna Zając, dyrektor Biura Finansowania Handlu w Alior Banku.

Wszystko będzie zależało od tego, czy kondycja przedsiębiorstw się pogorszy; czy spadnie sprzedaż, wydłuży się cykl rotacji należności i zobowiązań, pogorszą się wskaźniki straconych należności. Gdyby do tego doszło, banki ponownie zacieśnią politykę kredytową i podniosą koszt kredytu, a wtedy marże faktoringowe się zwiększą.

Wzrost ten nie powinien być jednak znaczący. – Wpływ na kształtowanie się cen mają m.in. dwa czynniki. Z jednej strony stale zaostrza się konkurencja, pojawiają się nowe podmioty, zwiększa się atrakcyjność oferty; przekłada się to na presję na obniżanie cen. Z drugiej strony duża niepewność na rynkach finansowych powoduje, że banki nie będą skłonne do obniżania marż przy finansowaniu transakcji. Skutkiem tego będzie albo utrzymanie marż na obecnym poziomie, albo ich nieznaczny wzrost – mówi Jarosław Jaworski, prezes Coface Poland Factoring.

Gdzie się sprawdzi

Faktoring jest dobrym rozwiązaniem przede wszystkim dla firm sprzedających towary i usługi z odroczonym terminem płatności, chcących sfinansować kredyt kupiecki udzielany odbiorcom i poprawić strukturę bilansu. Według danych Polskiego Związku Faktorów produkty faktoringowe cieszą się największą popularnością wśród przedsiębiorstw z branży budowlanej, stalowej i hutniczej, wśród producentów mebli, żywności i napojów.

– W drugim kwartale tego roku do najczęściej korzystających z faktoringu dołączyły firmy z branży samochodowej, elektronicznej, AGD i RTV – mówi Elżbieta Urbańska, prezes PKO BP Faktoring.

Jak tłumaczy Anna Zając, klientów do faktoringu najczęściej zachęcają usługi dodatkowe, możliwość zwiększenia dyscypliny płatniczej odbiorców czy odciążenia własnych służb finansowo-księgowych.

Sebastian Grabek, dyrektor Departamentu Faktoringu HSBC Bank Polska, mówi, że rośnie zainteresowanie faktoringiem wśród korporacji, które wykorzystują tę usługę do poprawy wskaźników finansowych i struktury bilansu. Według danych GUS w 2010 r. liczba klientów, których roczny obrót zrealizowany z faktorem przekroczył 50 mln zł, zwiększyła się o 35 proc. Miało to znaczący wpływ na wzrost całego rynku w 2011 r.

Większe oczekiwania

Od ponad dwóch lat główne rodzaje faktoringu: pełny i niepełny, są wykorzystywane przez klientów w takim samym stopniu. Jednak w niepewnych czasach będzie rosło zainteresowanie faktoringiem pełnym.

– Jego dostępność się zwiększa dzięki większej elastyczności ubezpieczycieli – mówi Paweł Kacprzak, dyrektor ds. faktoringu w Raiffeisen Bank Polska.

Zdaniem Jarosława Jaworskiego przedsiębiorcy coraz częściej wybierają faktoring pełny z cesją polisy ubezpieczeniowej lub taki wariant faktoringu pełnego, w którym faktor przejmuje ryzyko niewypłacalności dłużników. Powód? Można wtedy wyksięgować należności, finansowanie ma charakter pozabilansowy (brak wzrostu zadłużenia), a poza tym poprawia się zarządzanie ryzykiem operacyjnym.

– Przedsiębiorstwa coraz częściej poszukują bardziej kompleksowej obsługi. Jednocześnie rosnąca presja konkurencyjna mobilizuje firmy świadczące usługi faktoringowe do rozszerzania oferty np. o przejęcie zarządzania należnościami czy innowacyjne rozwiązania w zakresie raportowania i zarządzania wierzytelnościami online – mówi Elżbieta Urbańska.

Jak dodaje Krzysztof Tempes, dyrektor sprzedaży i marketingu, członek zarządu SEB Commercial Finance, na rynku pojawiają się nowe rozwiązania informatyczne umożliwiające gromadzenie danych na temat finansowanych wierzytelności, przesyłanie ich w formie elektronicznej, analizowanie, raportowanie. – Wpływa to na szybki dostęp do pieniądza, co poprawia płynność firmy, umożliwia uzyskiwanie upustów od dostawców i obniżenie kosztów działalności. Zwiększa też bezpieczeństwo działania, ponieważ ogranicza do minimum ryzyko strat z powodu błędu ludzkiego – tłumaczy Krzysztof Tempes.

Według Pawła Pszczółkowskiego, specjalisty w Citi Handlowym, ostatnio widać duże zainteresowanie stosunkowo nową usługą – faktoringiem odwróconym. Zapewnia on płynność i umożliwia firmie otrzymanie rabatu od dostawcy za wcześniejszą płatność.

Dariusz Filipek, kierownik Biura Wsparcia Sprzedaży Faktoringu w Deutsche Bank PBC, mówi, że coraz większy udział w obrocie fakturami ma faktoring samorządowy. – Wzrost popularności tej formy finansowania związany jest z napływem do Polski funduszy unijnych oraz ze zwiększeniem liczby inwestycji realizowanych w ramach przygotowań do Euro 2012. Za większość inwestycji odpowiadają jednostki samorządu terytorialnego. Te zaś szukają nowych form finansowania do czasu otrzymania dotacji, które z reguły wypłacane są dopiero po zakończeniu projektu – twierdzi Dariusz Filipek.

Korzystne prognozy

Faktorzy liczą w tym roku na dwucyfrowy wzrost obrotów. Według naszych danych w 2010 r. banki i wyspecjalizowane firmy faktoringowe wykupiły wierzytelności klientów o wartości 50 mld zł (dane z 22 instytucji). W 2011 r. obroty mogą wynieść 70 – 85 mld zł, a niewykluczone, że dojdą nawet do 100 mld zł.

– Trzeci i czwarty kwartał są zawsze udane dla branży. Poza tym polski rynek nadal nie jest nasycony faktoringiem. W 2010 r. stanowił on ok. 4,58 proc. wartości polskiego PKB, rok wcześniej 4 proc. – ocenia Elżbieta Urbańska.

– To wciąż dwa – trzy razy mniej niż w innych krajach Unii Europejskiej – twierdzi Krzysztof Tempes.

Jerzy Dąbrowski, dyrektor Departamentu Faktoringu i Finansowania Handlu w Banku Millennium, podaje, że banki mają średnio 5 – 10 tys. klientów korporacyjnych, a na jednego faktora przypada 100 klientów. Potencjał rozwoju rynku jest więc duży.

Według Michała Kinkela, prezesa AOW Faktoring, dwucyfrowy wzrost obrotów w branży powinien się utrzymać co najmniej do 2015 r. Oczywiście pod warunkiem, że nie powtórzy się ostry kryzys na rynkach finansowych. Efektem ostatniego kryzysu był krótkotrwały spadek obrotów faktoringowych w 2008 r., ale od 2009 r. branża faktoringowa powróciła na ścieżkę wzrostu.

Z kolei Paweł Pszczółkowski twierdzi, że kryzys paradoksalnie może się przyczynić do wzrostu zainteresowania faktoringiem. W okresie dekoniunktury wiele firm ma problemy z terminowymi płatnościami. Odbiorcy nie są w stanie zapłacić za faktury w dniu ich wymagalności. Co więcej, często uzależniają zakup towarów od wydłużonego terminu płatności. Z kolei dostawcy oczekują, że pieniądze wpłyną do nich jak najszybciej. I wtedy pojawia się miejsce na usługi faktoringowe.

Według danych GUS w Polsce usługi takie oferuje ponad 40 podmiotów. Do wejścia na nasz rynek szykują się kolejne dwie – trzy firmy.

Krzysztof Kuniewicz - dyrektor generalny Bibby Financial

Szansą na rozwój faktoringu w Polsce jest upowszechnienie tej usługi wśród małych i średnich przedsiębiorstw. Tymczasem faktorzy ciągle skupiają się przede wszystkim na dużych i średnich firmach; związane z nimi ryzyko jest najniższe, a głównym obszarem konkurencji o klienta staje się cena. Konsekwencją tego jest ostra konkurencja cenowa między faktorami. Jednocześnie polski faktoring powoli dryfuje w stronę kredytu obrotowego, stając się jego substytutem. A istotą faktoringu jest finansowanie możliwie szerokiej grupy przedsiębiorstw pod zabezpieczenie, którym są wyłącznie wystawione faktury. Finansowanie powinno być dostępne również dla tych firm, których wnioski kredytowe są odrzucane przez bardziej sformalizowane banki. Faktor udziela finansowania, akceptując wyższe ryzyko takiej operacji. Musi to mieć odzwierciedlenie w wyższej cenie usługi w porównaniu z tradycyjnym kredytem. Faktoring zawsze wiąże się z ryzykiem. Umiejętne zarządzanie nim to jeden z głównych warunków sukcesu w trudnym otoczeniu rynkowym i w sytuacji spodziewanego spowolnienia w gospodarce. Nasze doświadczenia pokazują, że finansowanie w postaci faktoringu sprawdza się niezależnie od koniunktury. W czasie kryzysu pieniądz jest potrzebny firmie, by przebrnęła przez niego w możliwie dobrej formie. Kiedy koniunktura jest pomyślna, pieniądz z faktoringu staje się paliwem dla rozwoju biznesu. Dlatego mimo pogarszających się prognoz gospodarczych z optymizmem patrzymy na dalszy rozwój branży.

Na czym polega usługa

- Faktoring zapewnia przedsiębiorstwu finansowanie. Decydu- jące znaczenie ma portfel należności oraz współpraca z odbior- cami, a nie forma zabezpieczenia.

- W faktoringu występują trzy podmioty: dostawca towarów i usług (faktorant), odbiorca (dłużnik) oraz firma udzielająca finansowania (faktor).

- Istotą usługi faktoringowej jest wykup przez faktora należności (faktur) z odroczonym terminem płatności, wystawionych przez faktoranta jego odbiorcom. Faktor wypłaca faktorantowi od 80 do 100 proc. wartości faktury natychmiast po jej wystawieniu. Reszta należności, pomniejszona o opłatę na rzecz faktora, przekazywana jest faktorantowi po otrzymaniu przez faktora zapłaty od odbiorcy (dłużnika). Na faktorze spoczywa obowiązek kontrolowania rozliczeń z odbiorcami i prowadzenie ich kont księgowych. W rzeczywistości to nie dostawca, lecz faktor musi czekać na zapłatę od odbiorcy.

Ile to kosztuje

Cena faktoringu obejmuje nie tylko finansowanie, ale także usługi dodatkowe (dlatego porównywanie jej z kosztem kredytu nie jest możliwe).

Na podstawowe koszty faktoringu składają się: