Pogłębia się kryzys na rynku papierosów

Niemal 1,57 mld zł wpłaciły koncerny tytoniowe do kasy państwowej w kwietniu – wynika z najnowszych wyliczeń Ministerstwa Finansów. To niemal 3,4 proc. mniej niż przed rokiem.

– To niepokojące dane. W kwietniu wpływy od wyrobów tytoniowych były zazwyczaj wyższe rok do roku, bo na rynku przeważały już papierosy z wyższą akcyzą – mówi „Rz" osoba zawiązana z branżą papierosową.

Podatek akcyzowy na wyroby tytoniowe poszedł w górę o 5 proc. także na początku tego roku (faktycznie, jak zaznaczają firmy tytoniowe, ze względu na strukturę podatku podwyżka sięgnęła 10 proc.). Jednak, pomimo tej podwyżki, jedynie w marcu wpływy budżetowe były wyższe w ujęciu rocznym. Wzrost wyniósł wtedy 7,8 proc. W styczniu spadły one o 1,4 proc., a w lutym o 2,5 proc.

Z przemytu taniej

Wpływy maleją, bo gwałtownie kurczy się legalny rynek papierosów. Od stycznia do maja koncerny tytoniowe sprzedały ich do hurtowni o prawie jedną dziesiątą mniej niż rok wcześniej. W maju spadek wyniósł rok do roku 13,1 proc.

Grzegorz Byszewski, ekspert Pracodawców RP, ostrzega, że w tej sytuacji w 2014 r. wpływy z akcyzy od wyrobów tytoniowych będą znowu niższe niż przed rokiem. W 2013 r. przekroczyły nieco 18,2 mld zł, wobec ok. 18,6 mld zł w 2013 r. Ministerstwo Finansów liczyło na niemal 18,8 mld zł.

– Plany MF na ten rok są zbyt ambitne i mało realne – zaznacza Grzegorz Byszewski.

Obaw nie podziela resort finansów. Zakłada, że wpływy od wyrobów tytoniowych przekroczą w 2014 r. 19,1 mld zł.

Popyt na papierosy maleje m.in. z powodu rosnącej popularności ich elektronicznych odpowiedników. Po e-papierosy sięga już 1,5 mln Polaków.

Zdaniem firm tytoniowych głównym powodem załamania się popytu są jednak przede wszystkim zbyt gwałtowne podwyżki podatku akcyzowego. Od 2004 r. poszedł on w górę o 220 proc. W efekcie najtańsze marki kosztują dziś ponad 12 zł. To sprawia, że Polacy chętnie sięgają po tańsze produkty z nielegalnych źródeł. Udział szarej strefy w rynku wyrobów tytoniowych szacuje się na 25 proc.

– Dotychczasowe skokowe podwyżki doprowadziły jedynie do spadku dochodów budżetu i były jednym z powodów szybkiego rozwoju szarej strefy – zaznacza Grażyna Sokołowska, dyrektor ds. korporacyjnych Imperial Tobacco Polska.

Przez ostatnie kilka lat Ministerstwo Finansów podnosiło regularnie podatek akcyzowy na papierosy, tłumacząc, że musimy wypełnić unijne wytyczne co do jego minimum. Od 2018 r. ma ono wynosić 90 euro na 1 tys. sztuk papierosów.

Do wejścia w życie nowych przepisów zostało jeszcze dużo czasu, a już na początku tego roku minimum zbliżyło się w naszym kraju do 93 euro. Spośród ośmiu krajów, które tak, jak Polska, dostały ten sam okres przejściowy, minimum przekroczyły jeszcze tylko Grecja i Estonia.

Potrzebna mapa

W branży pojawiają się głosy, że w tej sytuacji resort finansów mógłby czasowo zawiesić podwyżki akcyzy na wyroby tytoniowe. Firmy argumentują, że pozwoliłoby to ustabilizować trudną sytuację.

Jacek Kapica, podsekretarz stanu w MF, poinformował „Rz", że decyzja w sprawie ewentualnych podwyżek akcyzy na wyroby tytoniowe nie została jeszcze podjęta.

– Minimum unijne zostało osiągnięte, zatem możemy już tego wątku nie rozważać. Musimy jednak pamiętać o inflacji, która co prawda nie jest wysoka, ale nie można jednak wykluczyć konieczności dostosowania podatku do jej poziomu – zaznacza Kapica.

– Ustalenie wieloletniego planu corocznych podwyżek akcyzy na poziomie inflacyjnym jest zdecydowanie lepszym rozwiązaniem niż na przykład kumulowanie podwyżek – uważa Sokołowska.

Ze stworzeniem mapy podwyżek, w której MF wskazałoby, czy i w jaki sposób zamierza zmieniać akcyzę w najbliższych kilku latach, opowiada się też firma JTI Polska.

– Kluczem jest przewidywalność podatkowa – mówi Andrzej Lewandowski, dyrektor ds. korporacyjnych i komunikacji JTI Polska. – Jeśli zakładany jest wzrost akcyzy, to skala podwyżki powinna jedynie odzwierciedlać stopę inflacji.

Dla „Rzeczpospolitej"

Zbigniew Sobecki

, ekspert podatkowy w zespole ds. cła i akcyzy w KPMG w Polsce

Przepisy wspólnotowe określają minimalny poziom akcyzy na wyroby tytoniowe, który musi być dotrzymany przez kraje członkowskie, nie określa jednak górnego poziomu obciążenia. Stąd każdy z krajów członkowskich, w tym Polska, ocenia, jaki skutek będzie miało ewentualne podnoszenie akcyzy, z perspektywy założonych celów. Zbyt wyskoki podatek spowoduje wzrost cen papierosów, który zmniejszy popyt, a więc zmniejszy, zamiast zwiększyć, dochody budżetowe. Z drugiej strony, jak podkreśla Komisja Europejska, akcyza na papierosy ma również sprzyjać realizacji celów prozdrowotnych, poprzez ograniczanie dostępności papierosów. Można więc zakładać, że dalsze podnoszenie akcyzy na papierosy będzie poprzedzone analizą, czy obecny poziom opodatkowania nie jest wystarczający z punktu widzenia tych celów i czy jest miejsce na dalsze podwyżki. Niemniej, osiągniecie minimum unijnego powinno zmniejszyć presję na coroczne skokowe zwiększanie akcyzy na papierosy.