Inicjatywa to odpowiedź na obawy europosłów dotyczące wzrostu i umacniania się tendencji autokratycznych i nieliberalnych", spotęgowanych dodatkowo przez COVID-19, a także "korupcji, dezinformacji i przejmowania struktur państwa" w niektórych z krajów UE.

- Aby zapobiec dalszemu pogarszaniu się stanu demokracji, UE potrzebuje przyspieszonych działań umieszczających ochronę unijnych wartości w centrum polityki europejskiej. Proponujemy prawnie wiążące porozumienie międzyinstytucjonalne, które skonsoliduje i wzmocni istniejące inicjatywy, co z kolei zwiększy zdolność UE do ochrony własnych wartości - powiedział sprawozdawca Michal Šimečka.

Jak czytamy w komunikacie Parlamentu Europejskiego posłowie proponują "obiektywny i oparty na dowodach mechanizm, odnoszący się do wszystkich państw członkowskich, przy jednoczesnym poszanowaniu zasad pomocniczości i proporcjonalności".

W podkreślono, ten nowy "roczny cykl monitorowania" musi posiadać instrumenty prewencyjne i korygujące, począwszy od zaleceń dla poszczególnych krajów, a skończywszy na warunkowości związanej z finansowaniem. W tym celu trzy instytucje UE powinny ustanowić stałą "międzyinstytucjonalną grupę roboczą ds. wartości Unii", która we współpracy z Agencją Praw Podstawowych UE będzie korzystać z pomocy niezależnego zespołu ekspertów.

Dalej wyjaśniono, że wniosek komisji dąży do zintegrowania i uzupełnienia istniejących mechanizmów, takich jak te przewidziane w art. 7 TUE. - Posłowie wyrażają ubolewanie z powodu niezdolności Rady do poczynienia znaczących postępów w trwających procedurach przewidzianych w art. 7 i zauważają, że to niepowodzenie "w rzeczywistości umożliwia powiększanie się rozbieżności" - czytamy w komunikacie.

Sprawozdanie ma zostać poddane pod głosowanie podczas sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego w dniach 5-8 października.