Od tego roku przy ustalaniu wysokości nagrody rocznej dla funkcjonariuszy służb mundurowych kadry będą kierować się wspólną zasadą, zgodnie z którą nagroda roczna stanowi 1/12 uposażenia otrzymanego w roku kalendarzowym, za który nagroda ta przysługuje. Jednolite zasady ustalania wysokości nagrody rocznej dla funkcjonariuszy wszystkich służb mundurowych wprowadziła obowiązująca od 1 czerwca 2014 r. ustawa z 24 stycznia 2014 r. (>patrz podstawa prawna). W zeszłym roku nowe zasady ustalania tego świadczenia stosowane były wyłącznie do funkcjonariuszy przyjętych do służby po dacie wejścia w życie tej ustawy. Pozostałym mundurowym nagroda roczna ustalana była „po staremu". Teraz nowe zasady dotyczą wszystkich funkcjonariuszy. Pokażemy je na przykładzie Policji.
Jedna dwunasta uposażenia
Przyjęcie, iż nagroda roczna stanowi 1/12 uposażenia otrzymanego przez funkcjonariusza w roku, za który ta nagroda przysługuje, to w porównaniu z dotychczasowymi zasadami (według których podstawę jej ustalenia stanowiło miesięczne uposażenie zasadnicze funkcjonariusza wraz z dodatkami o charakterze stałym, należne mu w ostatnim dniu służby wliczanym do okresu, za który przysługuje nagroda) spora zmiana. Obecnie na wysokość nagrody rocznej wypłaconej funkcjonariuszowi mają wpływ wszystkie okresy, w których jego uposażenie zostało obniżone. Dla przykładu, gdy policjant przebywa na zwolnieniu lekarskim, to wysokość jego uposażenia wynosi co do zasady 80 proc. uposażenia; gdy korzysta z urlopów związanych z opieką nad dzieckiem (macierzyńskiego, tzw. adopcyjnego, rodzicielskiego czy ojcowskiego), jego uposażenie w zależności od przyjętego wariantu wynosić może 60, 80 lub 100 proc. uposażenia.
Choć więc wymienione okresy niewykonywania obowiązków służbowych nie mają negatywnego wpływu na prawo do nagrody rocznej, wlicza się je bowiem do okresu służby uprawniającego do nagrody, to niewątpliwie odbiją się one na jej wysokości. Im mniejsze wynagrodzenie policjant będzie bowiem otrzymywał, tym niższa będzie podstawa do obliczenia przysługującej mu nagrody.
Niektóre okresy pomijane
Trzeba też pamiętać, iż nie wszystkie okresy, w których funkcjonariusz ma obniżone uposażenie, będą uwzględniane w podstawie wymiaru nagrody rocznej. Chodzi tu o uposażenie, jakie policjant otrzymuje w okresie zawieszenia go w czynnościach służbowych lub w okresie tymczasowego aresztowania. Na mocy art. 110 ust. 4a ustawy o policji (dalej uop) uposażenia tego (wypłacanego policjantowi w wysokości 50 proc.) nie wlicza się bowiem do podstawy wymiaru nagrody rocznej. Chyba że postępowanie karne w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe lub postępowanie dyscyplinarne w sprawie o czyn pozostający w związku z aresztowaniem lub zawieszeniem w czynnościach służbowych zostało umorzone prawomocnym orzeczeniem (nie dotyczy warunkowego umorzenia postępowania karnego lub postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe ani umorzenia tego postępowania z powodu przedawnienia lub amnestii) bądź policjant został uniewinniony na podstawie prawomocnego wyroku lub orzeczenia o uniewinnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym.
To nie tylko płaca zasadnicza
Nagroda roczna przysługuje w wysokości 1/12 uposażenia otrzymanego przez funkcjonariusza w danym roku (czyli faktycznie wypłaconego). W podstawie nagrody rocznej uwzględnione powinny więc zostać wszelkiego rodzaju wypłaty postawione do jego dyspozycji w danym roku, pod warunkiem że będą one mieściły się w pojęciu uposażenia. Pozostałe niemające tego charakteru już nie (patrz ramka i przykład).
Przykład
Policjant wyrokiem sądu został przywrócony do służby. Za okres pozostawania poza nią przyznano mu, na podstawie art. 42 ust. 5 uop, świadczenie pieniężne wysokości sześciokrotnego uposażenia. Ze względu na to, że okres, za który przyznano mu to świadczenie, jest uwzględniany w stażu służby, jego doliczenie zdecydować może o prawie do nagrody rocznej. Nie wpłynie jednak na jej wysokość. Świadczenie to bowiem, mimo że wypłacane jest w wysokości uposażenia, takim uposażeniem nie jest, co oznacza, że przy ustalaniu wysokości nagrody nie powinno być brane pod uwagę. Gdyby ustawodawca chciał, aby je uwzględniać przy wypłacie nagrody, wprost by to w ustawie zapisał. Zrobił to w przypadku pracowników sfery budżetowej (art. 4 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej – tekst jedn. DzU z 2013 r. poz. 1144 ze zm.). W ustawie o policji takiego rozstrzygnięcia brak.
Definicję uposażenia policjanta podaje art. 100 uop. Zgodnie z nim składa się ono z uposażenia zasadniczego i z dodatków do uposażenia.
Wysokość uposażenia zasadniczego policjanta jest uzależniona od grupy zaszeregowania, jego stanowiska służbowego oraz od wysługi lat. Zasady przyznawania dodatków określa rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego (tekst jedn. DzU z 2015 r. poz. 1236).
Zgodnie z § 6 tego rozporządzenia dodatkami do uposażenia są dodatki: za stopień, funkcyjny, służbowy, stołeczny oraz dodatki: za opiekę nad służbowym koniem lub psem, instruktorski, lotniczy, kontrolerski, specjalny i terenowy. Ich wysokość, podobnie jak wysokość uposażenia zasadniczego, nie jest ustalana raz na zawsze, co oznacza, że może się zmieniać. Zwykle dodatki przyznawane są policjantom tylko na określony czas (uzasadniony funkcją lub rodzajem zadań funkcjonariusza).
Średnia, a nie ostatnia pensja
Wszystkie zmiany w wysokości składników uposażenia będą miały wpływ na wysokość nagrody rocznej. To też nowość. Według starych zasad podstawę ustalenia nagrody rocznej stanowiło bowiem miesięczne uposażenie zasadnicze policjanta wraz z dodatkami o charakterze stałym, należne mu w ostatnim dniu służby wliczanym do okresu, za który przysługuje nagroda. Jeśli zatem przed końcem roku albo przed odejściem ze służby funkcjonariusz awansował np., dzięki czemu jego uposażenie miesięczne znacznie wzrosło, podwyżkę tę odczuł też wyraźnie przy wypłacie nagrody.
Ten sposób obliczania wysokości nagrody pozwalał też na określone manipulacje jej wysokością. Chcąc bowiem, aby policjant odchodzący ze służby np. na emeryturę dostał większą nagrodę na tzw. odchodnym, awansowano go lub znacznie podwyższano jeden z przysługujących mu dodatków. Zasada ta działała też w drugą stronę. Odebranie np. dodatku funkcyjnego przed samym końcem roku znacznie obniżało funkcjonariuszowi wysokość jego nagrody.
Obecnie podwyżka lub obniżka uposażenia w ostatnim miesiącu roku (albo służby) też oczywiście wpłynie na wysokość nagrody, ale już nie tak bardzo. Jej wysokość stanowi bowiem teraz średnią miesięczną otrzymanych przez funkcjonariusza poborów w ciągu całego roku.
podstawa prawna: art. 110 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 355 ze zm.)
podstawa prawna: ustawa z 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej, ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, ustawy o Biurze Ochrony Rządu, ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, ustawy o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego, ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2014 r., poz. 502)
Z orzecznictwa
- Równoważnik pieniężny za umundurowanie nie jest częścią uposażenia policjanta – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 stycznia 2010 r. (I OSK 792/09).
- Postępowanie co do nagrody rocznej może się toczyć niezależnie od postępowania dotyczącego uposażenia, bo są to dwie odrębne regulacje ustawowe. Nagroda roczna nie jest składnikiem uposażenia – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 12 września 2013 r. (II SA/Wa 934/13).
