Będą procesy kolejnych zbrodniarzy nazistowskich

Niemiecka prokuratura bada sprawy ośmiorga podejrzanych. Czterech mężczyzn i czterech kobiet. Mają dziś 91–98 lat. Służyli w niemieckim obozie koncentracyjnym Stutthof w pobliżu Gdańska. Mężczyźni byli strażnikami, kobiety pracowały w centrali telefonicznej i sekretariacie.

– Nie ma żadnych dowodów na to, że chociażby jedna osoba z tej ósemki dopuściła się aktu morderstwa. Nikt z tych ludzi nie uczestniczył też w przygotowywaniu amunicji, za pomocą której dokonywano egzekucji więźniów – tłumaczy tygodnikowi „Der Spiegel" Jens Rommel, szef Centralnego Urzędu Ścigania Zbrodni Nazistowskich w Ludwigsburgu.

Podejrzanych wskazano na podstawie przebiegu służby, poszukując tych, którzy w jakikolwiek sposób trafili do obsługi hitlerowskich obozów.

Jest to standardowa procedura stosowana w Ludwigsburgu od czasu skazania w 2011 roku na pięć lat więzienia Johna Demjaniuka za współudział w zamordowaniu 28 tys. Żydów w Sobiborze, mimo że nie udowodniono mu osobistego udziału w zbrodniach. Na tej samej zasadzie skazany został w roku ubiegłym na cztery lata 94-letni Oskar Gröning, znany jako „buchalter z Auschwitz", gdyż zajmował się księgowaniem rzeczy pomordowanych. Był członkiem Waffen SS i sam się do tej służby zgłosił. Oskarżony został  o współudział w zamordowaniu 300 tys. osób. Skazano go w roku ubiegłym na cztery lata więzienia, mimo że nie uczestniczył bezpośrednio w zabijaniu.

Wyrok ten był kolejnym przełomem w dotychczasowej praktyce, kiedy to warunkiem koniecznym do skazania było udowodnienie osobistego udziału w zbrodni.

Do tego czasu skazać za służbę można było, jeżeli podejrzany odbywał ją w jednym z pięciu obozów zagłady: Treblince, Bełżcu, Sobiborze, Chełmnie i Majdanku. Auschwitz nie był zaliczany do obozów służących wyłącznie zagładzie, mimo że jego częścią był Auschwitz-Birkenau. Skierowanie do prokuratury spraw ósemki podejrzanych ze Stutthofu oznacza, że rozszerzona została lista niemieckich obozów koncentracyjnych, w których służba w dowolnym charakterze jest równoznaczna ze współudziałem w zbrodni.

– Stutthof był obozem, w którym w pewnym okresie funkcjonowania wdrożono program zagłady – tłumaczy Jens Rommel. Jego zdaniem najpóźniej w lipcu 1944 roku obóz w Stutthofie włączony został do programu tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej.

Po wojnie sąd w Gdańsku skazał jednego esesmana ze Stutthofu, sześć nadzorczyń oraz ośmiu więźniów funkcyjnych na kary śmierci, które wykonano.

Ostatnim skazanym w RFN za zbrodnie nazistowskie był 94-letni Reinhold Hanning, były strażnik SS w Auschwitz, który w czerwcu tego roku usłyszał wyrok pięciu lat więzienia za współudział w morderstwie 170 tys. osób. Na proces czeka jeszcze kilku innych podejrzanych 90-latków.

Wiele zależy jednak od oczekiwanego rozstrzygnięcia przez Trybunał Federalny (BGH) rewizji złożonej przez Oskara Gröninga. Uznając prawomocność wyroku w jego sprawie, BGH musiałby inaczej zinterpretować przepisy o ściganiu zbrodniarzy nazistowskich z 1969 roku. Sędziowie Trybunału uznali wtedy, że sam fakt służby w Auschwitz nie był równoznaczny z uznaniem winy za współudział w zbrodniach.

Zdaniem ekspertów BGH zmieni jednak wykładnię, gdyż kilka lat temu uznał za współwinnego skazanego w USA jednego z członków działającej w Niemczech siatki przygotowującej zamach na nowojorski World Trade Center. Byłby to ostateczny akcent w rozszerzeniu kręgu podejrzanych o zbrodnie nazistowskie.