Wymaga ona zgody nawet, gdy rodzice zobowiążą się do utrzymywania mieszkania aż do czasu uzyskania pełnoletności przez dzieci.
Kwestia ta wynikła przy sporządzaniu aktu notarialnego o wyodrębnieniu dwóch lokali z kamienicy na Górnym Śląsku i nabyciu ich przez dwie małoletnie dziewczynki, które w ten sposób rodzice chcieli zabezpieczyć majątkowo. Ojciec wyłożył pieniądze na te mieszkania, ale notariusz miał zastrzeżenia i odmówił sporządzenia aktu. Odmowę uzasadnił tym, że ojciec nie przedstawił wymaganego przez kodeks rodzinny (art. 101 § 3) zezwolenia sądu opiekuńczego. Zgodnie z tym przepisem rodzice nie mogą bez takiej zgody dokonywać czynności przekraczających zwykły zarząd ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Czytaj też:
Notariusz zwrócił także uwagę, że z chwilą podarowania dzieciom pieniędzy (tu: na mieszkanie) rzeczy te stają się ich własnością i kontrolę nad nimi przejmuje sąd opiekuńczy. Bez jego zgody rodzice nie mogą nimi dysponować.
Rozpatrując zażalenie rodziców na odmowę notariusza, Sąd Okręgowy w Gliwicach skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne. Istotne tym bardziej, że sprawa jest ważna dla wielu ludzi.
Rodzice często bowiem kupują dla małoletniego dziecka nieruchomość za własne pieniądze i nie występują o zgodę sądu. Dodajmy jednak, że nie ma definicji „czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu" w ustawie, a więc wyraźnej granicy wskazującej, kiedy rodzice winni uzyskać zgodę sądu.
– Dlatego konieczne jest wieloaspektowe spojrzenie na konkretną transakcję, darowiznę, a wypadkach wątpliwych niezbędna jest zobiektywizowana decyzja sądu, gdyż ani ustawowy przedstawiciel (dzieci reprezentowała przed notariuszem matka), ani notariusz nie ma takich uprawnień, a ich ewentualna wadliwa ocena mogłaby oznaczać nieważność czynności – wskazała w uzasadnieniu sędzia Anna Owczarek.
– Taka darowizna celowa, nakazująca kupno mieszkania i jego utrzymywania, niesie rozliczne dla małoletniego nabywcy obowiązki i ryzyka, dlatego konieczna jest uprzednia (prewencyjna) kontrola sądu opiekuńczego – wskazała sędzia.
– Na szczęście Sąd Najwyższy potwierdził, że nawet nieodpłatne nabywanie nieruchomości oznacza także przejęcie wielu obciążeń w stosunku do sąsiadów, wspólnot, współwłaścicieli, opłat, podatków itd., więc sądowe zezwolenie nie jest zbytecznym formalizowaniem, ale jedyną prawidłową gwarancją interesów małoletnich – ocenia uchwałę adwokat Andrzej Michałowski.
Sygnatura akt: III CZP 85/18
