Efekt działania Zbigniewa Ziobry jako prokuratora generalnego zbadało stowarzyszenie Paragraf Państwo. W poniedziałek zaprezentowało raport „Prokuratura pod specjalnym nadzorem. Kadry i postępowanie »złej zmiany«". Ukazuje mechanizm i konsekwencje podporządkowania działań prokuratury i samych prokuratorów interesom polityków partii rządzącej. W 90 proc. prokuratur rejonowych wymieniono szefów jednostek i ich zastępców. W prokuraturach okręgowych i regionalnych wymieniono wszystkich.

Wymiana kadr

Raport ujawnia: wymianę w Prokuraturze Krajowej niemal wszystkich kierujących wiodącymi siedmioma biurami lub departamentami, a także ich zastępców; wymianę w 11 prokuraturach regionalnych oraz szefów i ich zastępców z 44 z 45 prokuratur okręgowych. Ten sam mechanizm zastosowano w 90 proc. z 342 prokuratur rejonowych. Na tym nie koniec. Zwraca się uwagę, że połowa członków stowarzyszenia Ad Vocem założonego przez ludzi Zbigniewa Ziobry awansowała za rządów PiS. Wskazuje się też na 40 awansów i powiązań prokuratorów oraz ponad 20 osobliwych związków personalnych związanych z prokuratorami. Na koniec raport ujawnia ok. 50 budzących wątpliwości decyzji procesowych, zaniechań śledczych lub przekazywania spraw. Raport powstał na podstawie paromiesięcznej kwerendy medialnej i pozyskiwania informacji ze środowisk prawniczych, szczególnie prokuratorskich i sędziowskich. Istotnym źródłem informacji o zmianach kadrowych w prokuraturze był raport stowarzyszenia Lex Super Omnia z czerwca Informacje te poddano analizie, by uchwycić istotne elementy zarządzania prokuraturą „dobrej zmiany".

Będą czuwać

Serwis internetowy ma prowadzić codzienny monitoring mediów i wydarzeń związanych z wymiarem sprawiedliwości, ze szczególnym uwzględnieniem prokuratury. Oprócz raportów ma być też stale uaktualniany indeks prokuratorów, których działania pozwalają wątpić w ich rzetelność czy bezstronność. Każdy wpis ma zawierać odnośniki do medialnych źródeł. Ta część serwisu nosi nazwę „Lista Ziobry".

„Zmiany prawno-organizacyjne i przesunięcia kadrowe stworzyły system, w którym istnieją duże możliwości wywierania wpływu na niezależność prokuratorów" – piszą autorzy raportu.

Zwracają uwagę, że wśród 6,1 tys. osób wykonujących w Polsce czynności prokuratorskie jest ok. 300 asesorów, którzy z mocy prawa podlegają aprobacie, co oznacza, że muszą uzyskać zgodę przełożonego na wydanie przygotowanej decyzji procesowej.

Na tym nie koniec. Ponad 1000 prokuratorów otrzymuje dziś dodatki funkcyjne. Zniesienie kadencyjności funkcji kierowniczych powoduje, że ich utrzymanie wymaga posłuszeństwa i uległości wobec przełożonych.

Delegowany znaczy posłuszny

Dalsze 1,1 tys. osób to prokuratorzy delegowani. Zwykle niedoświadczeni i – zdaniem autorów raportu z Lex Super Omnia – niegotowi do poświęcenia perspektywy awansu na rzecz obrony własnych decyzji procesowych.

W rezultacie można szacować, że ok. 2400 prokuratorów i asesorów może być podatnych na przyjmowanie i wykonywanie lub przekazywanie poleceń, wskazówek oraz instrukcji, co niweczyłoby niezależność prokuratorów, a także ich indywidualną odpowiedzialność za podejmowane decyzje.

Dodatkowo wprowadzono wszechstronny system nadzoru, który upodabnia pozycję prokuratora do zdobywającego dopiero doświadczenie asesora. Stworzone zostały warunki kontroli i wpływu na przebieg każdego postępowania istotnego z punktu widzenia władz. Wytyczne prokuratora generalnego i ich rozwinięcie przez prokuratora krajowego stanowią powrót do rozwiązań ustawy z 10 maja 1985 r. o szczególnej odpowiedzialności karnej.

Surowa represja karna w sprawach gospodarczych i finansowych uznawana jest ponownie za ważny instrument wspomożenia gospodarki państwa.

Awansowani kontra tropiący układ

Porównanie prokuratury w latach 2005–2007 pozwala dostrzec kilka różnic. Wynikają one z uwarunkowań politycznych. W tamtych latach miały one mniejszy wymiar. Nie dokonano masowych degradacji i nie doszło do exodusu doświadczonych prokuratorów w stan spoczynku. W Prokuraturze Krajowej utworzono wprawdzie 11 wydziałów zamiejscowych ds. przestępczości zorganizowanej, ale ostatecznie sprawy o charakterze politycznym kierowano głównie do obdarzonej zaufaniem prokuratury katowickiej i funkcjonującego tam wydziału zamiejscowego PK. Dziś kierownictwo prokuratury unika obciążania jednej prokuratury sprawami politycznymi. Dobór kadr i zmienione przepisy zapewniają prowadzenie postępowań w sposób oczekiwany przez przełożonych w każdej prokuraturze w kraju i w każdej sferze aktywności.

Partnerami projektu są: Forum Obywatelskiego Rozwoju, Inicjatywa Wolne Sądy, Komitet Obywatelski przy Prezydencie Lechu Wałęsie.

90 proc. prokuratur rejonowych w całym kraju zmieniło szefów jednostek i ich zastępców

100 proc.  szefów jednostek wymieniono w prokuraturach okręgowych i regionalnych w całym kraju