Wspominał pan, że został bramkarzem dzięki tacie.
Prowadzał mnie na treningi, zawsze we mnie wierzył. Ale uczył też bycia normalnym człowiekiem.
Kto to jest „normalny człowiek"?
Ktoś, kto potrafi odróżnić dobro od zła. Ktoś, kto wie, że są ważniejsze rzeczy niż gonitwa za pieniędzmi. Ktoś, kto szanuje innego człowieka. Tak staramy się z żoną wychowywać naszych synów. Żeby właśnie szanowali siebie nawzajem, kolegów, rodziców. Muszą wiedzieć, że w życiu nie liczą się tylko kasa i władza. Bez rodziny – Darii i dzieciaków – nie poradziłbym sobie z tym, co mnie ostatnio spotkało. Gdybym był sam, to już bym nie wstał. Tata bez mamy też tylko siedem miesięcy wytrzymał. Nie ukrywał, że tęskni. To było niesamowite małżeństwo, 41 lat byli razem. Śmialiśmy się z bratem, że tworzą sektę, bo widzieli tylko siebie nawzajem. Mieli rodzinę, znajomych, ale oddychali tylko przy sobie. Czasami na siebie krzyczeli, wyzywali się – jak to w małżeństwach. Tata w swojej młodości miał zespół i grał po weselach, później też lubił wypić i był wtedy panem świata. Mama się na niego denerwowała, ale zawsze przy nim była, uzupełniali się. Napisali razem piękną historię. Nie mogę zapomnieć wyrazu twarzy taty, kiedy widziałem go po raz ostatni...
Chce pan o tym opowiedzieć?
Przed meczem z Cork byłem pomodlić się u mamy na grobie. Powiedziałem tacie, że lecimy do Irlandii, że będzie dobrze i że muszę pędzić jeszcze do swoich chłopców. Obiecałem, że jak zwykle napiszę SMS po przylocie. Był taki smutny. Przez całą drogę do domu miałem przed oczami ten smutek, ten żal z jego oczu – że został sam w Pułtusku, że tylko przesiaduje na cmentarzu, że nie jestem w stanie z nim być, bo mam swoją rodzinę, że brat Mariusz też już ma swoją rodzinę. Tata nie wracał do domu, brał nadgodziny, wszystko mu mamę przypominało, aż w końcu mama się zlitowała i zabrała go do siebie.
Jak się tłumaczy sześcioletnim synom śmierć bliskich osób?
Bardzo ciężko. Niby na swój wiek są bystrzy, żywiołowi i potrafią wszystko zrozumieć, ale to jednak dzieci. Niczego nie ukrywaliśmy, mówiliśmy, że babcie będą się teraz nami opiekować z góry, że nie będziemy mogli się już przytulić i zobaczyć, ale będą przy nas, kiedy będziemy szli do przedszkola, kiedy będziemy się bawić. Moich chłopców dzieli półtorej minuty, na Iwo mówię „starszyzna". No więc starszyzna zareagowała płaczem, a Bruno złością. Że nie lubi, że nie chce, że nie wyjdzie z pokoju, że już nie chce grać w piłkę. Cały czas wracają do babci, ostatnio że szkoda, że nie może zobaczyć pokoju, jaki im urządziliśmy na urodziny. Nie da się tak zapomnieć, wykasować. Wie pan, czasami myślę, że może bym i chciał przejść nad tym wszystkim na lekko, że byłoby mi łatwiej. Jak patrzę na innych, którzy opowiadają w szatni, że byli u rodziców, to proszę mi wierzyć, to nie jest zazdrość, ale jest mi strasznie przykro, że ja tak nie mogę już powiedzieć. Wychodzę z szatni, idę do fizjoterapeuty, żeby nie słuchać. Nie podejmuję tematu, uciekam. Pewnie będzie tak jeszcze przez długi czas, może to zaakceptuję, pogodzę się, ale na razie sobie tego nie wyobrażam.
Jak pan w takim stanie ma siłę trenować?
Bo wiem, że rodzice są ze mnie dumni. Że zdobyłem trzecie mistrzostwo z rzędu, że ciągle się rozwijam. Czasami po treningu mówię sam do siebie: „Widziałeś to, tato?". Bo wierzę, że oni są i patrzą. I cieszą się, bo chcieli, żebym grał, wiedzieli, ile przeżyłem za granicą, widzieli, jak mnie szmacili, jak mi nie wypłacali pieniędzy, jak byłem w klubach, których nie życzyłbym najgorszemu wrogowi. Widzieli, gdzie doszedłem ciężką pracą i że jestem z tego dumny. Że w reprezentacji nie byłem? No trudno, nie spełniło się, to nie ode mnie zależało. Rodzice mi wpajali, że człowiek może obronić się tylko ciężką pracą, a ja przed treningiem zawsze jestem pierwszy w szatni, zawsze przygotowany do zajęć. I nie odpuszczę, dopóki zdrowie pozwoli. Ten charakter zawdzięczam właśnie mamie i tacie.
Podwórko też pana wychowywało?
Mieszkaliśmy w domku jednorodzinnym. Na ulicy było ich sześć. Za płotem miałem boisko Narwianki Pułtusk. Byli koledzy, ale normalni, nie musiałem walczyć o przetrwanie. Spotykaliśmy się na jezdni i decydowaliśmy, co robimy. Tak samo teraz jest z moimi chłopcami – że jest zabawa w wojnę, że ustala się plan ataku na przeciwnika. Nie miałem internetu, wspaniałości ani pokus, które mają moje dzieci. Cieszę się, że bawią się z rówieśnikami, a nie siedzą w domu i gapią się w ekran, jedząc fast foody, bo to prowadzi tylko do kalectwa.
Płacze pan przy dzieciach?
Zdarza mi się. Ostatnio jak płakałem, przyszedł Bruno i zapytał: „Tatusiu, co się dzieje?". Powiedziałem mu, że jest mi źle i przykro. I rozwalił mnie kompletnie, bo mnie przytulił i stwierdził, że już wszystko będzie dobrze. Spojrzałem na niego, łzy dalej leciały mi po policzkach, ale musiałem się uśmiechnąć. Nie wstydzę się płakać, to pomaga. Ostatnio mieliśmy wesele w rodzinie i oczywiście jako jedyny na nie nie dotarłem, bo graliśmy mecz. Brat mi zdjęcie przysłał, zapytał, czy dobrze wygląda. Cztery lata starszy jest. Odpisałem: „Super, Mariusz. Elegancko. W garniturze". Potem do mnie zadzwonił, że przed weselem pojechał na grób rodziców, wsiadł do samochodu, zryczał się i kiedy dojechał na miejsce, nie miał nawet komu SMS wysłać, że już jest.
To ważne, żeby mieć komu go wysłać.
Zawsze musiałem wysyłać. Zawsze. Po każdym przylocie. Czasami gdy mówiłem sobie, że zrobię to później, po odprawie, już czekały na mnie ponaglenia od taty, czemu nie piszę, skoro już powinienem być na miejscu.
Zachował pan wiadomości od rodziców?
Wszystkie.
Czyta je pan?
Jak mi naprawdę źle, to odpalam sobie w telefonie i mam wrażenie, że rodzice ze mną są. Świeże to wszystko jest, nie potrafię zapomnieć. Wychodzę na boisko i funkcjonuję jak robot. Po meczu siadam sobie na tarasie, wszyscy już śpią. Mówię: „Dziękuję, że byliście". Ostatnio po porażkach pytam, dlaczego tak jest, ale nigdy nie dostaję żadnej odpowiedzi.
Zarzuca pan sobie, że stracił trochę czasu na tułaczkę po zagranicznych klubach?
Nie, nie mam do siebie o to pretensji. Rodzice wychowywali mnie do 16. roku życia, później poszedłem swoją drogą, zacząłem zarabiać pieniądze i się usamodzielniłem. W Bugu Wyszków, Gwardii Warszawa. Powtarzali mi tylko, że mam skończyć szkołę, ostrzegali, żebym tego nie zawalił, i jakoś się udało. Wyjeżdżając za granicę, nie miałem poczucia, że coś tracę, byłem szczęśliwy, rodzice też. Były setki rozmów przez telefon, internet, tysiące SMS, codziennie. Znali moją relację z każdego dnia, wiedzieli, co się dzieje. Każde wakacje spędzałem w Polsce.
Gdzie jest największa różnica w porównaniu z czasem, gdy dzieci nie było jeszcze na świecie?
W odpowiedzialności.
Wcześniej nie był pan odpowiedzialny?
Może źle to ująłem, zbyt ogólnie. Co innego zachowywać się odpowiedzialnie, a co innego odpowiadać za całą rodzinę. Dzieci zmieniają życie, każą wydorośleć. Kiedy jesteś kawalerem, możesz robić, co chcesz, nie masz ograniczeń, ale mnie bardziej odpowiada rola ojca i męża. Za nic bym tego nie oddał. Widzisz, jak dzieciaki dorastają, jak się zmieniają, jak grają w piłkę, jak przyjdą do ciebie się przytulić, jak po porażce cię pocieszają. Nie znoszę agresji i przemocy, ale jakby ktoś zrobił coś moim dzieciom, to za siebie nie ręczę.
Nie znosi pan agresji?
Tak, do awantur jestem ostatni. Że mam inny wizerunek? To przez boisko, pewnie groźnie wyglądam w bramce. Ale przecież ja tam jestem w pracy, robię, co do mnie należy, nie oglądam sam siebie w lustrze i nie stroszę piórek. Na boisku jestem impulsywny, ale na co dzień zachowuję się zupełnie inaczej. Skończymy tę rozmowę, to pojadę odebrać chłopców. Dziś nie mają treningu, więc zrobimy sobie sami w ogrodzie, zjemy obiad, posiedzimy w pokoju, obejrzymy baję. Dzień zleci i spać. Codzienność.
To przez tę normalność ma pan szacunek u kibiców?
Jestem prostym chłopakiem z Pułtuska, nie lubię niczego koloryzować, ubarwiać. Czasami chciałbym powiedzieć coś więcej, ale nie mogę, bo nie wypada tak przeklinać przed kamerą, mimo że nasza gra absolutnie by to uzasadniała. Nie staram się być sobą, ale po prostu sobą jestem. Nie interesuje mnie to, czy wszystkim się to podoba. Nigdy się nie wybielam, rozliczanie zaczynam od siebie. Analizuję, czy mogłem lepiej się zachować, coś obronić, wyjść wcześniej z linii. Nigdy nie zrzucam winy na kogoś. Takim staram się być człowiekiem – prostym i normalnym.
W piłce jest jeszcze miejsce na szczerość?
Zawsze będzie. Nie da się wszystkiego wyreżyserować. Zbyt często nas życie zaskakuje.
Żona mówi o panu: „Jednostka obsługiwana". Rzeczywiście nic nie robi pan w domu?
Kiedy chcę coś zrobić, to okazuje się, że jest już zrobione. Daria nie lubi czekać, a ja zawsze, że później. Jedyne, co robię, to wyrzucam śmieci. Nie gotuję, bo Daria jest mistrzynią i nie muszę się starać. Zresztą, co tu dużo mówić, moja pozycja w polskiej piłce to nagroda dla mojej żony. Podziękowanie za to, że mogę skoncentrować się na treningach i pracy. Ona o wszystko dba, pilnuje, żeby było na właściwym miejscu.
Trudno piłkarzowi tworzyć związek z dziennikarką sportową?
Tak, ale głównie przez reakcje innych osób. Chciałem zapewnić, że nienawidzę rozmawiać z Darią przed kamerą i że w żaden sposób do tego nie dążę. Czasami jako kapitan zwyczajnie muszę stanąć do wywiadu, czasami grafik w Canal+ wychodzi tak, że po drugiej stronie będzie właśnie moja żona. Piszą wtedy: „O! Malarzowa na Legii, bo Malarz gra". A ona po prostu dowiaduje się, jaki mecz będzie obsługiwała, i nie ma na to wpływu. Wiem, że Daria czasami cierpi przez nasz związek. Kibice śmieją się z niej po nieudanych meczach, wysyłają do niej wiadomości przez media społecznościowe, myślą, że jest wielkim fanem Legii. Bo przecież musi, skoro w Legii gra jej mąż. A to guzik prawda. Daria jest obiektywna, profesjonalna. Kocha mnie, jest ze mną, ale nie można powiedzieć, że siedzi na Żylecie. Ma swoją pracę i jak jest źle, to potrafi o Legii ostro powiedzieć, nie zastanawiając się, czy urazi męża albo jego kolegów.
Jest pan w najlepszym momencie swojej kariery?
Jeśli chodzi o trofea, medale – to tak. Najbardziej jednak drażni mnie, że wszyscy patrzą mi w metrykę. Wiem, że mam 38 lat, i tego nie zmienię. Nie cofnę się, nie wykasuję, nie przebiję numerów. Niczego nie planuję, bo to nie ma sensu, ale czy mam już kończyć grać w piłkę, bo za rok będę miał 39 lat? Czym różnię się od 20-latka, skoro tyle samo albo więcej daję z siebie na treningu? Że jestem stary? Stare to są drzewa. Wiek to tylko liczba, nic więcej. Chciałbym dalej cieszyć się tym, co robię, i wygrywać miejsce w drużynie po uczciwej walce. Kiedy patrzę na swoją karierę, myślę, że dostaję teraz nagrodę za wszystko, co przeszedłem.
Czyli za co?
Miałem dobry okres w Grecji, gdzie byłem sam i było mi ciężko. Przez siedem miesięcy nauczyłem się języka, żeby w ogóle móc się do kogoś odezwać, wybrano mnie tam na najlepszego bramkarza ligi. Ale były też słabe czasy, gdy nie płacili, gdy musiałem walczyć o pieniądze przed sądem. W Panathinaikosie też mi słabo podziękowali, bo kiedy drużynę przejął trener Henk Ten Cate, znalazłem się w gronie siedmiu odstrzelonych piłkarzy. Nie podobała mu się moja fryzura, później mówił, że jestem gruby, a jeśli chodzi o wagę, to akurat nigdy nie miałem najmniejszych problemów. Musiałem iść na wypożyczenie do OFI Kreta, gdzie byłem jedynym opłacanym zawodnikiem – bo płacił mi Panathinaikos – więc wszyscy patrzyli na mnie krzywo. Byłem też w takiej drużynie jak cypryjski Ethnikos Achna. Jak szukałem klubu, to nawet gościnnie w Ząbkach trenowałem. Nigdy nie miałem menedżera, nikt mi nie pomógł, nie pokierował. Ale to była moja decyzja, bo na początku zraziłem się do jednego i powiedziałem, że nigdy więcej. Życie mnie zweryfikowało, w końcu trafiłem do najlepszego polskiego klubu, gdzie zdobyłem trzy mistrzostwa z rzędu. Czyli znowu okazało się, że ciężka praca się obroni, a jak idziesz na skróty i oszukujesz sam siebie, to nic z tego nie będzie.
Kiedy trafiał pan do Legii z Bełchatowa, to i tak wszyscy wiedzieli, że to po znajomości z Michałem Żewłakowem, który został dyrektorem sportowym.
I dlatego miałem bardzo trudny początek. Wiedziałem, że nie przychodzę do Warszawy, żeby cieszyć się z tego, że siedzę na ławce rezerwowych. Oczywiście nie wiedziałem, że będzie to okres mistrzowski, ale byłem przekonany, że pracą wywalczę miejsce w pierwszym składzie. Duszan Kuciak miał mocną pozycję, po czerwonej kartce w meczu z Lechem Poznań trenerzy na pół roku schowali mnie do szafy, ale zacisnąłem zęby i kiedy zmienił się trener, dostałem swoją szansę.
Podobno ze Stanisławem Czerczesowem do dzisiaj ma pan kontakt.
To dla mnie niesamowita historia, a Czerczesow to niesamowity człowiek. Nie rozumiem, jak trener reprezentacji Rosji po każdym meczu na mundialu może wysyłać wiadomość do Arka Malarza. To jest świetny facet, trener też.
Pan o mundialu tylko marzył.
E tam o mundialu. Mnie Arłamów by wystarczył. Duży dzieciak jestem, byłbym w kadrze i już czułbym się spełniony. Powiedzieliby mi: „Arek, dzięki, na mundial nie jedziesz", a ja bym się nie obraził. Jakby kadra trenowała tydzień w Warszawie i potrzebowaliby kogoś tylko do ćwiczeń, też bym pojechał.
Ale po co?
Dla orzełka, żeby poczuć. Nigdy nie byłem w reprezentacji. Trener Jerzy Brzęczek powiedział, że Malarza raczej nie powoła, ale spokojnie, nigdy nic nie wiadomo. Już się przekonałem, że życie jest nieprzewidywalne.
—rozmawiał Michał Kołodziejczyk
redaktor naczelny WP SportoweFakty
PLUS MINUS
Prenumerata sobotniego wydania „Rzeczpospolitej”:
prenumerata.rp.pl/plusminus
tel. 800 12 01 95
