Festiwal w Wenecji. Kino wreszcie wróciło

Korespondencja z Wenecji

To, że Złotego Lwa przewodnicząca jury Cate Blanchett wręczyła Chloé Zhao, nie było niespodzianką, gdyż właśnie o „Nomadland” najwięcej mówiono jeszcze przed festiwalem. Ten osobliwy, intymny, niemal dokumentalny film drogi jest opowieścią o współczesnej Ameryce trawionej przez brutalny kapitalizm.

To za jego sprawą tacy bohaterowie jak 60-letnia Fern pozostają poza głównym nurtem społeczeństwa. Przemieszczają się z miejsca na miejsce, mieszkają w vanach, imają się dorywczych prac, by zarobić na podstawowe potrzeby. Współcześni nomadzi, którzy przewartościowali swoje życie i próbują dopasować się do otaczającej ich rzeczywistości.

W projekt, będący adaptacją książki Jessiki Bruder, wcześniej od Zhao, w charakterze producentki, zaangażowana była Frances McDormand. Wciela się też w postać Fern, tworząc jedną z najbardziej wyrazistych kreacji w swojej bogatej karierze.

Nagroda aktorska trafiła jednak do Vanessy Kirby za rolę w „Cząstkach kobiety” Kornela Mundruczó, którego scenariusz powstał na podstawie sztuki teatralnej wystawianej przez reżysera w warszawskim TR. Aktorski laur powędrował także do Pierfrancesco Favino za rolę w „Padrenostro” Claudio Noce, za najlepszego reżysera uznano Kiyoshiego Kurosawę („Wife of a Spy”), a Wielka Nagroda Jury trafiła w ręce Michela Franco za „New Order”.

Mała rewolucja

„Niech żyje Wenecja! Kino, kino, kino!” – krzyczała ze sceny podczas uroczystego otwarcia rozemocjonowana Tilda Swinton, laureatka honorowego Złotego Lwa za całokształt twórczości. Była jedną z kobiecych bohaterek festiwalu. Bo jeżeli pandemia i doświadczenie lockdownu zmieniły coś na plus w branży filmowej, a papierkiem lakmusowym miałby być tegoroczny festiwal w Wenecji, to właśnie w tej materii: osiem z osiemnastu filmów, które rywalizowały o Złotego Lwa, nakręciły kobiety.

To mała rewolucja. Kobiecy głos często był marginalizowany, a obecność sygnowanych przez reżyserki filmów w konkursach największych festiwali należała do rzadkości. Być może Wenecja będzie w tej kwestii nowym rozdaniem, zwłaszcza że zobaczyliśmy mocne, wyraziste, intrygujące głosy. Wśród nich Małgorzaty Szumowskiej, która pokazała w konkursie zrealizowany z Michałem Englertem film „Śniegu już nigdy nie będzie”. Finalnie nie znalazł on uznania w oczach jurorów, zebrał entuzjastyczne recenzje prasy zagranicznej, co może być dobrym prognostykiem przed walką o oscarową nominację.

Bez wątpienia największym sukcesem festiwalu w Wenecji jest sam fakt, że 77. edycja odbyła się w formule, do której przez lata przywykliśmy. Kilka ważnych tegorocznych filmowych wydarzeń – w Cannes czy Karlowych Warach – przeceiż odwołano.

Dyrektor weneckiego festiwalu Alberto Barbera od początku przekonywał, że nie wyobraża sobie, by najstarsza impreza filmowa na świecie miała się odbyć wyłącznie w świecie wirtualnym. Zaryzykowano, organizując tym samym w pełni „fizyczne” kilkunastodniowe wydarzenie.

Ze świecą szukać osoby, która jadąc na Lido, nie miała wątpliwości, czy to aby na pewno właściwa decyzja, a nie efektowna szarża, która może nie mieć happy endu. Niepewność stopniowo ustępowała, widząc, z jaką powagą i stanowczością potraktowano tu sanitarny reżim. Rygorystyczne podejście do noszenia maseczek, dłuższe kontrole osobiste i częste pomiary temperatury, zachowanie dystansu w salach kinowych, wypełnionych co najwyżej w połowie – tak wyglądał tegoroczny krajobraz weneckiego festiwalu.

Ryzyko się opłaciło

„Ludzka natura ma to do siebie, że bardzo szybko potrafimy zaadaptować się do okoliczności” – przekonywała francuska aktorka Stacy Martin, która przyjechała z konkursowym „Lovers” w reżyserii Nicole Garcii. Tak było w istocie. Drobne utrudnienia w żaden sposób nie przesłoniły ogromnego entuzjazmu, jaki dało się wyczuć na każdym kroku.