Literacka Nagroda Nobla dla Olgi Tokarczuk ogłoszona 10 października spowodowała istną eksplozję zainteresowania jej książkami. Efekty już widać, sprzedaż wywindowała się na niesłychanie wysoki poziom.

Czytaj także: To koniec pogromu księgarń? Jest nadzieja dla książek

– Sprzedaż książek Olgi Tokarczuk do momentu ogłoszeni werdyktu Akademii Szwedzkiej jest szacowana na milion egzemplarzy. Od 10 października podwoiliśmy ten wynik, wprowadzając na rynek kolejny milion egzemplarzy. Zainteresowanie jest zatem ogromne, właśnie teraz do księgarń trafiają ostatnie w tym roku dodruki – mówi Marcin Baniak, dyrektor ds. promocji w Wydawnictwie Literackim. – W 2020 roku spodziewamy się dużego zainteresowania twórczością noblistki, zwłaszcza w perspektywie nowej książki, którą autorka już zapowiedziała – dodaje Marcin Baniak.

Książki na gwiazdkę

Także sprzedawcy widzą ogromne zainteresowanie tą autorką oraz całą kategorią. – Od dnia ogłoszenia literackiego Nobla sprzedaliśmy łącznie blisko 300 tys. egzemplarzy książek Olgi Tokarczuk w obu kanałach, czyli w salonach stacjonarnych i w sklepie internetowym empik.com, z czego 100 tys. w ostatnim tygodniu – mówi Monika Marianowicz, rzecznik Empiku.

Sprzedaż tytułów noblistki w tej sieci, największym sprzedawcy książek w Polsce, uwzględnia zarówno wydania papierowe, jak i elektroniczne. – Spodziewamy się, że tak duży poziom zainteresowania twórczością Noblistki i dynamika sprzedaży utrzymają się przynajmniej do świąt, ponieważ książki Olgi Tokarczuk są bardzo chętnie wybierane jako prezenty gwiazdkowe – dodaje.

Czytaj także: Polacy nadal czytają mało książek. Ale jest poprawa

Inni handlowcy także widzą ogromne zainteresowanie publikacjami autorki. – Przyznanie nagrody Nobla było niewątpliwie wielkim zaszczytem i wpłynęło na sprzedaż wszystkich książek tej autorki, które w konsekwencji trafiły na listę naszych bestsellerów. Tak prestiżowa nagroda przypomina nam o książkach nie tylko od święta i wierzymy, że będzie miała przełożenie na wzrost czytelnictwa, które, jak wiemy, w ostatnich latach bardzo spadło – mówi Anna Prymakowska, prezes Merlin Group. – Aktualnie okres przedświąteczny wiąże się ze wzrostem sprzedaży, a książka była i jest świetnym prezentem, który doceniają nasi klienci. W sklepach należących do Merlin Group sprzedaż książek rośnie dwucyfrowo rok do roku – dodaje.

Online pomaga

Z badania IBRiS dla Banku Millenium wynika, że 34 proc. Polaków planuje na prezent kupić książkę. Również w analizie Deloitte są one wysoko. W tegorocznej edycji badania świątecznego zajmują drugą pozycję na liście oczekiwanych upominków świątecznych. – Jeśli chodzi o wyniki badania dla całej Europy, to od kilku lat książki zajmują pozycję lidera, w Polsce jednak spadły na drugą pozycję, zdetronizowały je kosmetyki – mówi Jan Kisielewski, dyrektor w dziale strategii Deloitte.

Na rynku sytuacja jest jednak daleka od optymizmu, choć wiele sygnałów wskazuje, iż sytuacja – po mocnym spadku sprzedaży w efekcie podniesienia stawki VAT – zaczyna się stabilizować. Z danych wywiadowni gospodarczej Bisnode Polska wynika, że o ile w latach wcześniejszych rocznie padało 400–500 księgarń, to w 2018 roku tempo zaskakująco wyhamowało i zamknięto ich „tylko" 119. Na koniec pierwszego półrocza 2019 roku liczba tego rodzaju placówek szacowana była na ponad 3,7 tys. W ujęciu rocznym nadal konsekwentnie spada, ale też już tylko o 46.

Bardzo mocno rośnie też sprzedaż książek w innych typach sklepów, choćby oferujących sprzęt elektroniczny czy żywność. To takie sieci jak choćby Media Markt, Biedronka czy Carrefour.

Książki sprzedają się dobrze także na platformie Allegro, która jest liderem handlu internetowego w Polsce. W 2018 roku sprzedaż wzrosła o 12 proc., a większość to pozycje nowe, stanowiące ponad 70 proc. sprzedaży. W czołówce najchętniej kupowanych są beletrystyka, książki naukowe i popularnonaukowe oraz literatura dziecięca i młodzieżowa, podręczniki oraz poradniki i albumy. Na platformie nabywców znalazło 7,7 mln sztuk książek, a ich oferta podwoiła się i przekroczyła już 11 mln.

Wzrost widać też w statystykach sprzedaży książek przez minutę. W 2018 roku wskaźnik ten sięgnął 14,6 książki na minutę, podczas gdy rok wcześniej było to 13 egzemplarzy, co pokazuje, że choć ogólna koniunktura nie sprzyja branży, to jednak książek nie można zupełnie skreślać.

Niższy VAT pomoże e-bookom

Cięcie stawki z 23 proc. do 5 proc. miało ożywić rynek książek elektronicznych. Na razie ceny elektronicznych wydań nie spadły, ale w 2020 r. powinni się to już zmienić.

Przesuwana kilkakrotnie obniżka stawek VAT na e-booki stała się faktem 1 listopada. Od tego dnia są one obciążone stawką 5 proc., taką samą jak książki papierowe, a nie 23 proc. (były traktowane tak jak usługi). Miało to ożywić rynek książek elektronicznych. Wydawcy jednak zazwyczaj różnicę wzięli dla siebie. Zapowiadają, że niższy VAT uwzględniony będzie w cenach nowości. – W przyszłości zmiana stawek VAT może zmienić podejście rynku do e-booków i spowodować ich znaczne upowszechnienie – mówi Ewa Tenderenda-Ożóg, prezes Biblioteki Analiz. Polski rynek książki wart jest ponad 2 mld zł, ale e-booki stanowią wciąż co najwyżej kilka procent sprzedaży.

Opinia dla „rzeczpospolitej"

Włodzimierz Albin, prezes Polskiej Izby Książki

Literacki Nobel dla polskiej pisarki to oczywiście wydarzenie ogromne i niesłychanie pozytywne dla branży. Niemniej, żeby na stałe zmienić trendy, z jakimi się zmagamy i z którymi walczymy, takich nagród potrzebnych by było chyba kilkanaście. Czytelnictwo mamy, jakie mamy, i żeby je podnieść, potrzeba wielu lat ciężkiej pracy. Branża ma na to plan i wie, jak takie zmiany wprowadzić, jednak władza niekoniecznie chce nam w tym pomagać, a sami nie damy sobie rady. Dlatego niestety nie wierzę, żeby sytuacja na rynku książki po tej nagrodzie się zmieniła na stałe, choć oczywiście cieszmy się przynajmniej z tego, że obecnie książki sprzedają się świetnie. Rynek książki jest w Polsce od lat w trudnej sytuacji i nawet trend na elektroniczne wydania nie zmienił głównych zjawisk.