Senackie komisje Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej będą dziś wieczorem rozpatrywać uchwaloną przez Sejm nowelizację ustawy - Prawo o zgromadzeniach autorstwa grupy posłów PiS.

Krytycznie o projekcie wypowiedzieli się Rzecznik Praw Obywatelskich, Sąd Najwyższy oraz Porozumienie samorządów zawodowych i stowarzyszeń prawniczych. Tymczasem zdaniem Instytutu Ordo Iuris, wiele zarzutów wobec nowelizacji jest nieuzasadnionych.

Jak zaznacza Instytut, nowa ustawa nie dokonuje w obecnym stanie prawnym zasadniczych zmian. Najważniejsze jej elementy to wprowadzenie tzw. „zgromadzeń cyklicznych", czyli takich, które odbywają się w tym samym miejscu regularnie od co najmniej trzech lat oraz potwierdzenie szczególnej ochrony zgromadzeń organizowanych przez władze publiczne, kościoły i związki wyznaniowe. Te ostatnie już dziś wyłączone są spod obowiązywania nowelizowanej ustawy i nie podlegają ustalonym w niej regułom pierwszeństwa ani normom dotyczącym zgłoszeń – dlatego dokonywane w tym zakresie modyfikacje stanowią raczej próbę uporządkowania przepisów niż wprowadzenie z gruntu nowego, nieistniejącego wcześniej ograniczenia – zauważa Ordo Iuris.

Eksperci Instytutu zwracają jednocześnie uwagę, że aktualne sformułowanie szeregu propozycji może w niektórych przypadkach powodować wątpliwości interpretacyjne, a w innych prowadzić do automatyzmu działania organów administracji publicznej. W związku z tym przygotowali oni propozycje poprawek, których uchwalenie przez Senat zapewni wyższy standard ochrony tej podstawowej wolności obywatelskiej.

Eksperci Instytutu „Ordo Iuris" proponują, aby – zachowując istniejące już obecnie odrębności dotyczące organizacji uroczystości państwowych, samorządowych i religijnych – nie zakazywać automatycznie odbywania w ich miejscu innych zgromadzeń, jeśli da się zapewnić ich pokojowy, niezakłócający tych uroczystości przebieg. Podobna zmiana powinna dotyczyć kolizji między zgromadzeniami „zwykłymi" a „cyklicznymi" – racja stojąca za uszczegółowieniem reguł pierwszeństwa nie uzasadnia w tym przypadku całkowitej blokady innych demonstracji, jeśli tylko mogą się one odbyć bez zagrożenia dla życia i zdrowia ich uczestników.

Oprócz tych poprawek „Ordo Iuris" proponuje także, aby decyzje co do zgromadzeń „cyklicznych" wydawał – tak jak co do zgromadzeń „zwykłych" – prezydent miasta lub inny organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego. W myśl uchwalonej przez Sejm ustawy, organem kompetentnym miałby być wojewoda. Pozwoli to uniknąć chaosu decyzyjnego w sytuacji, w której dwa zgromadzenia mogłyby ze sobą kolidować, a zarazem zapewni realizację zasady pomocniczości.

Inne przygotowane poprawki obejmują m.in. wykreślenie przepisu o stu metrach jako minimalnym dystansie między dwiema manifestacjami – w pewnych sytuacjach można zapewnić ich pokojowy przebieg przy znacznie mniejszej odległości. Proponuje się także wyznaczenie wcześniejszych terminów końcowych zgłaszania zgromadzeń cyklicznych, co realizowałoby ratio legis proponowanych zmian, a jednocześnie zredukowałoby prawdopodobieństwo kolizji zgromadzenia cyklicznego ze zgromadzeniem zgłoszonym wcześniej na zasadach ogólnych. Inne poprawki zakładają m.in. zniesienie wymogu, by zgromadzenia cykliczne odbywające się mniej niż cztery razy w roku organizowane były w dniach świąt państwowych i narodowych oraz doprecyzowanie pojęcia „tego samego miejsca i czasu" występującego w przepisach przyjętych regulujących przypadki kolizji terminów dwóch lub większej liczby zgromadzeń.