Reforma prokuratury: czas na zmiany

Nowa ustawa o prokuraturze wejdzie w życie już 4 marca. W piątek w nocy uchwalił ją Sejm, w sobotę bez poprawek przyjął Senat. Teraz czeka już tylko na podpis prezydenta Andrzeja Dudy.

Rozdział funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego przestaje istnieć. Zbigniew Ziobro staje się tym samym szefem prokuratury. To najważniejsza, ale niejedyna, zmiana w funkcjonowaniu prokuratury.

Znika też kadencyjność stanowisk szefów jednostek prokuratury, a w miejsce prokuratur apelacyjnych powstaną regionalne. Tak poważna zmiana ustrojowa w funkcjonowaniu dotyczy 6 tys. prokuratorów, 11 prokuratur apelacyjnych, 45 okręgowych, 357 rejonowych i wielu spraw, które każdego roku do niej wpływają.

Środowisko jest podzielone w ocenie przyszłości, jaka czeka prokuraturę. Jedni twierdzą, że to nic. Inni, że to rewolucja.

Paraliżu nie będzie

– Prokuraturze nie grozi żaden paraliż – zapewnia „Rz" poseł Marek Ast, sprawozdawca projektu. I wyjaśnia, że w miejsce prokuratorów, którzy odejdą, przyjdą nowi, być może z innych zawodów prawniczych. To też dla wielu szansa na awans i ograniczenie etatów w nadzorze i przerzucenie ich do pracy prokuratorskiej. A co stanie ze sprawami, które dziś prowadzą odchodzący prokuratorzy? – Przejmą je inni. Prokuratura rządzi się innymi prawami niż sądy. Tu jest możliwość przejęcia sprawy na każdym jej etapie. Potrzeba będzie tylko czasu, by nowy prokurator się z nią zapoznał – wyjaśnia prokurator Małgorzata Bednarek.

Odchodzą, bo im się należy

Najbardziej niezadowoleni ze zmian odchodzą ze służby. Do dziś 103 prokuratorów złożyło już oświadczenie o odejściu w stan spoczynku. W zdecydowanej większości są to prokuratorzy z prokuratur okręgowych, ale są wśród nich też prokuratorzy z rejonu. W sumie takich osób może być ok. 300. To dwa razy tyle, ile w latach ubiegłych. Dowód? W 2014 roku w stan spoczynku przeszło 128 prokuratorów, a w roku 2015 – 144. To nie efekt nowej ustawy, tylko efekt reformy emerytalnej sprzed lat – podkreślają prokuratorzy.

Mniej niezadowoleni w służbie zostają, ale zdanie na temat ustawy i przyszłości prokuratury mają nie najlepsze. Prokurator Mateusz Wolny uważa, że nowa ustawa to powrót do ciemnej komuny. Dowodem na to ma być korzystanie przez autorów zmian z projektu ustawy z tamtych czasów. – W pierwotnej wersji zabrakło m.in. przepisu o składkowaniu składek prokuratorskich, pojawił się też przepis o wydalaniu ze służby na skutek popełnienia każdego przestępstwa (i umyślnego i nieumyślnego). Na skutek prac te mankamenty usunięto, ale to niezbity dowód na forsowanie modelu prokuratury z lat komunistycznych – uważa prokurator Wolny.

Nie tylko na nie

Prokurator Jacek Skała jest mniej sceptyczny. – Nowe prawo o prokuraturze raczej niewiele zmieni w funkcjonowaniu szeregowych prokuratorów prowadzących postępowania. Jesteśmy gotowi do pracy w różnych uwarunkowaniach ustrojowych – zapewnia.

– W końcu uda nam się skupić na postępowaniach przygotowawczych, czyli na zwykłej prokuratorskiej pracy – uważa Małgorzata Bednarek.

Jaka przyszłość

Andrzej Seremet jako samodzielny prokurator zakończy swoją kadencję 31 marca 2016 r. 4 marca zakończy się kadencja wszystkich szefów jednostek w kraju. Czy z miejsca utracą swoje funkcje? Bogdan Święczkowski, wiceminister sprawiedliwości, zapewniał w Sejmie, że nie oznacza to szybkiej wymiany szefów. – Znika jedynie kadencyjność – zapewniał.

Skutki reformy