Jemen, najbardziej dotknięty nieszczęściami kraj świata

Rząd przybył w środę z sąsiedniej Arabii Saudyjskiej. Stworzyły go różne partie i organizacje, które łączy jedno: chęć pokonania proirańskich rebeliantów Hutich, którzy od kilku lat kontrolują stolicę, Sanę, i znaczną część najbardziej zaludnionych terenów Jemenu.

Atak dronów. Nie pierwszy raz

W środę po południu najpierw doszło do silnego wybuchu na lotnisku w Adenie, zaraz po przylocie samolotu z ministrami. Zginęło ponad dwadzieścia osób, w tym pracownicy Czerwonego Krzyża. Delegacja rządowa wyszła bez szwanku. Potem ostrzelany pałac prezydencki Maaszik, w którym siedzibę ma rząd. Dzisiaj rozpoczął tam obrady. I zapewnił, że nie da się zastraszyć. 

Huti nie przyznali się do ataku.

- Ale oni za tym stoją, użyli rakiet odpalanych z dronów - zapewnia rp.pl Chaled Alkathriri, wiceambasador Jemenu w Polsce -  Huti przeprowadzali takie ataki już w przeszłości. Dwa lata temu na uczestników parady wojskowej w Adenie. Miasto jest w zasięgu ich dronów. Od kontrolowanego przez nich lotniska Al-Hawban w Taiz - mieście frontowym, częściowo w naszym rękach, a częściowo ich - jest około 150 kilometrów.

Taiz, trzecie co do wielkości miasto Jemenu (ponad 600 tys. mieszkańców), leży w górach, na wysokości 1400 m n.p.m.

Chaled Alkathriri podkreśla, że tylko Huti mogli skorzystać na ataku. W rządzie są bowiem prawie wszystkie siły polityczne, często skonfliktowane.

- Dlaczego mieliby atakować swoich ludzi? - pyta wiceszef ambasady Jemenu w Polsce.

Wszystkie tragedie naraz

Jemen jest miejscem największej katastrofy humanitarnej na świecie, choć świat rzadko się o tym dowiaduje. Jemeńczycy cierpią w ciszy od lat. Więcej się o tym dowiadywaliśmy, gdy silna była tam Al-Kaida, a potem i tzw. Państwo Islamskie. Wciąż istnieją, ale teraz raczej w tle. Codziennością są wojna, głód, choroby. 

- Koronawirus na pewno nie jest na pierwszym miejscu. Ale i on tam zabija. Między majem a lipcem świat obiegły zdjęcia pochówków nocnych w Adenie i krążących po cmentarzach ludzi wyglądających jak białe zjawy. Cholera, błonnica, wścieklizna, malaria - były w Jemenie i nie zniknęły. Niedawno była kolejna fala gorączki krwotocznej denga - mówi rp.pl Beata Błaszczyk, wolontariuszka Stowarzyszenia „Szkoły dla Pokoju (www.szkolydlapokoju.pl), pomagającego Jemeńczykom na terenach kontrolowanych przez Hutich.

- Głód jest niewyobrażalny i coraz większy. Dlaczego większy? Bo wielcy darczyńcy, wielkie organizacje i państwa, mają tam coraz trudniej. Większość Jemeńczyków żyje dzięki wsparciu z zagranicy od krewnych, którzy wyemigrowali. Jeżeli krewni biednieją, to przysyłają mniej. Teraz tak jest, biednieją, co jest skutkiem ekonomicznym koronawirusa. I trudniej im też przesłać. Jak by tych nieszczęść było mało, to zdarzają się i powodzie. Tak jak w lecie w okolicach portowego miasta nad Morzem Czerwonym, Hudajdy. Ludzie koczowali tam w prowizorycznych schronach ze szmat i gałęzi i nagle obudzili się w wodzie - dodaje Beata Błaszczyk.

Setki zbombardowanych szkół

Stowarzyszenie „Szkoły dla Pokoju” regularnie organizuje, za pośrednictwem miejscowego partnera „Mona Relief”, dystrybucję koszyków żywności na obrzeżach stolicy, Sany.

Beata Błaszczyk: - Koszyki trafiają do uchodźców wewnętrznych, często stracili dach nad głową nie raz, ale dwa, trzy czy więcej, gdy kolejna linia frontu ich dopadła.

„Mona Relief” dotarła też do Hadżdzy na północy, gdzie jest wyjątkowo dużo głodujących dzieci.

„Szkoły dla Pokoju” wspierają też finansowo niemowlę w Taiz. Jego matka, gdy była w ostatnim miesiącu ciąży zginęła, dziecko udało się uratować. - Tam giną po prostu przypadkowi ludzie, cywile. I z rąk Hutich i w wyniku saudyjskich nalotów. Jedna trzecia celów bombardowań z powietrza to obiekty cywile, w tym szkoły, (ucierpiało aż 380 szkół i to tylko w latach 2015-2019, z którym znamy dane). Choć teoretycznie nowoczesna technologia w lotnictwie wojskowym ma zapewniać dokładność do jednego metra. Co kilka dni słychać o nalotach, w których giną ludzie - mówi wolontariuszka z polskiego stowarzyszenia wspierającego Jemeńczyków.

Separatyści, islamiści, socjaliści

Rząd koalicyjny został powołany 18 grudnia po negocjacjach w Arabii Saudyjskiej. Na jego czele stoi premier Main Abd al-Malik Said, który nie należy do żadnego ugrupowania i pochodzi ze wspomnianego Taiz. Ministrowie są po połowie z północy i z południa, choć południe (trzy dekady temu było tam samodzielne państwo, powiązane z obozem radzieckim, Jemeńska Republika Ludowo-Demokratyczna) jest kilka razy mniej ludne. Są tam polityczne skrajności. Jest separatystyczna Rada Tymczasowa Południa (STC). Marzyła znowu o państwie ze stolicą w Adenie, nie jest jasne, czy nadal marzy, na razie chce pokonać Hutich.

Są socjaliści, którzy w czasach gdy istniał ZSRR, rządzili Jemenem Południowym. (O separatystach z południa napisałem 10 lat temu reportaż „Ważni ludzie z Adenu”).

Jest partia byłego wieloletniego przywódcy Jemenu Północnego, a poźniej zjednoczonego Jemenu Alego Abd al-Allaha Saleha.

Oraz partia Islah, uważana za jemeński odłam Bractwa Muzułmańskiego, które w ojczyźnie, Egipcie, jest zdelegalizowane i uznawane za organizację terrorystyczną. Podobnie traktuje je Arabia Saudyjska, najsilniej wspierająca rząd jemeński. 

- Islah niesłusznie jest identyfikowana z Bractwem Muzułmańskim. Islah to koalicja plemion i islamistów. Opowiada się za dialogiem i walczy z Hutimi - mówi Alkathriri.

Rebelianci z dalekiej północy

W Jemenie, najbiedniejszym kraju arabskim, toczy się zastępcza wojna między monarchiami sunnickimi a szyickim Iranem.

Huti wyrośli z konserwatywnego religijnego ruchu zajdytów z najbardziej na północ wysuniętej prowincji Saada, przez lata wydawało się, że poza swoim regionem, leżącym przy granicy z Arabią Saudyjską, nie mają szans. Ale w 2014 r. rozpoczęli skuteczny podbój innych regionów. Zajdyci są bliscy irańskim szyitom. Uzyskali wsparcie od ajatollahów z Teheranu. Uważają, że zaprowadzają porządek z woli Allaha.

Wsparł ich też nieoczekiwanie odsunięty od władzy były wieloletni prezydent Jemenu Saleh, który przedtem, przez dekadę, toczył z nimi regionalną wojnę. Potem zaczął przeciw nim spiskować, za co zapłacił życiem, zginął w zamachu zorganizowanym przez Hutich trzy lata temu.

Arabia Saudyjska rozpoczęła w 2015 roku wojnę z Hutimi. W sojuszu przede wszystkim ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi.

AMBICJE EMIRATCZYKÓW

Jednak saudyjsko-emiracki sojusz zaczął dwa lata temu trzeszczeć. - Emiratczycy realizują tam własną politykę, niezgodną z interesami saudyjskimi, wspierają separatystów z południa, zajęli w kwietniu 2018 roku strategicznie położoną i najważniejszą jemeńską wyspę Sokotrę. Chcą kontrolować żeglugę w Zatoce Adeńskiej i na Morzu Czerwonym. Sami w Jemenie wiele nie ryzykują, bo zatrudniają najemników z biednych muzułmańskich krajów Afryki, którymi dowodzą wysoko opłacani byli oficerowie z Zachodu - mówi mi dyplomata z innego kraju arabskiego, proszący o zachowanie anonimowości.

- Wbrew temu, co niektórzy głoszą, Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie mają teraz wspólną politykę dotyczącą Jemenu, oba państwa naciskały na porozumienie w sprawie nowego rządu, jest ono z korzyścią i dla Saudyjczyków, i dla Emiratczyków - zapewnia Chaled Alkathriri. Przyznaje, że Emiratczycy szkolili oddziały separatystycznej Tymczasowej Rady Południa. Oni odpowiadają za Aden i okolice, Saudyjczycy za inne regiony.