VAT: Samorząd i jego jednostka budżetowa to jeden podatnik

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy określił w interpretacji z 4 lutego 2016 r. (ITPP3/4512-705/15/MZ) zasady odliczenia VAT od gminnej inwestycji.

Sprawa dotyczyła gminy, która jako czynny podatnik VAT zamierza wybudować kanalizację sanitarną dofinansowaną ze środków UE. Wydatki inwestycyjne będą udokumentowane fakturami wystawionymi przez wykonawców.

Gmina przygotowuje wniosek o dofinansowanie ze środków regionalnego programu operacyjnego lub Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Beneficjentem umowy o dofinansowanie będzie gmina jako jednostka samorządu terytorialnego. Wybudowana sieć kanalizacyjna zostanie przyłączona do sieci już istniejącej i oddana w użytkowanie Zespołowi Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska (jednostka budżetowa). Gmina łącznie z zespołem składają jedną deklarację VAT.

Gmina zapytała, czy będzie jej przysługiwało prawo do odliczenia podatku od budowy kanalizacji sanitarnej oraz czy będzie mogła VAT zawarty w fakturach zaliczyć do kosztów niekwalifikowalnych.

Zdaniem gminy podatek podlega odliczeniu, ponieważ wybudowana sieć będzie służyła czynnościom opodatkowanym. Czynności te będzie wykonywał Zespół Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska jako jednostka powołana przez gminę do realizacji przedmiotowych zadań.

Dyrektor Izby Skarbowej uznał jej stanowisko za prawidłowe. Przypomniał, że zgodnie z wyrokiem z 29 września 2015 r. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (C-276/14) gmina Wrocław przeciwko ministrowi finansów, podmioty prawa publicznego, takie jak gminne jednostki budżetowe, nie mogą być uznane za podatników podatku od wartości dodanej, ponieważ nie spełniają kryterium samodzielności przewidzianego w tym przepisie. Zdaniem TSUE jednostki te nie ponoszą ryzyka gospodarczego związanego z działalnością gospodarczą powierzoną im w imieniu i na rachunek gminy oraz nie odpowiadają za szkody spowodowane tą działalnością (odpowiedzialność tę ponosi wyłącznie gmina), ponieważ nie dysponują własnym majątkiem, nie osiągają własnych dochodów i nie ponoszą kosztów związanych z taką działalnością. Uzyskane dochody są bowiem wpłacane do budżetu gminy, a wydatki są pokrywane bezpośrednio z tego budżetu.

W konsekwencji jednostki budżetowe nie posiadają odrębności podatkowej na gruncie przepisów o VAT, a więc wszelkie czynności dokonywane przez nie na rzecz osób trzecich powinny być rozliczane przez jednostkę samorządu terytorialnego, która je utworzyła. Czynności dokonywane w ramach jednostki samorządu terytorialnego (pomiędzy jej jednostkami budżetowymi) mają charakter wewnętrzny.

Dyrektor Izby Skarbowej uznał na tej podstawie, że w zakresie dostawy towarów/świadczenia usług przez gminne jednostki budżetowe występuje jeden podatnik – gmina, która utworzyła te jednostki. W konsekwencji gmina może odliczyć VAT jedynie w takim zakresie, w jakim wydatki te mają/będą miały związek z wykonywaniem przez nią – za pośrednictwem jednostki budżetowej – czynności opodatkowanych. Istotne jest również to, że gmina będzie musiała rozliczyć się z jednostką jak jeden podatnik z wszystkimi konsekwencjami.

Jednocześnie poinformował, że organy podatkowe nie są kompetentne do rozstrzygania kwestii możliwości zaliczania wartości VAT do kosztów kwalifikowanych, gdyż kwestię tę rozstrzygają przepisy regulujące zasady korzystania ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej.

—Monika Pogroszewska

Komentarz eksperta

Jarosław Ziółkowski, doradca podatkowy w kancelarii BSWW Legal & Tax

Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, że gmina składająca wniosek przygotowuje się do centralizacji rozliczeń podatku od towarów i usług. To gmina będzie wystawiać faktury za świadczone usługi i składać deklaracje podatku VAT. Jej jednostka budżetowa w postaci Zespołu Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska nie będzie posiadać samodzielności na gruncie podatku VAT (nie będzie odrębnym od gminy podatnikiem).

Takie rozwiązanie, będące wynikiem orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 29 września 2015 r. w sprawie C-276/14 Gmina Wrocław, jest jednym z elementów projektu specjalnej ustawy o zasadach rozliczeń w podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków europejskich przez jednostki samorządu terytorialnego oraz o zmianie ustawy o finansach publicznych. Obowiązkowa centralizacja rozliczeń VAT, zgodnie z projektem, ma obowiązywać już od 1 marca 2016 r., z tym że gminy będą mogły jeszcze rozliczać VAT na dotychczasowych zasadach do okresu rozliczeniowego upływającego 31 grudnia 2016 r.

Omawiana interpretacja, potwierdzająca stanowisko gminy o możliwości odliczenia podatku VAT, dotyczy przyszłych rozliczeń podatku VAT. Znacznie więcej problemów dla gmin wywołują korekty dotychczas składanych deklaracji. W komunikacie wydanym po orzeczeniu w sprawie C-276/14 Ministerstwo Finansów poinformowało, że gminy, składając korekty deklaracji podatkowych, muszą to uczynić do wszystkich okresów rozliczeniowych nieobjętych przedawnieniem. Ponadto konieczne jest również zastosowanie tzw. prewspółczynnika. Te warunki nie mają moim zdaniem poparcia w obowiązujących przepisach. Niemniej po wejściu w życie specustawy o rozliczeniach VAT jednostek samorządu terytorialnego korekty przeszłych rozliczeń wynikających z orzeczenia w sprawie C-276/14 zostaną objęte dodatkowymi obostrzeniami.