NIK przebudowie Ronda Kaponiera w Poznaniu

W ocenie NIK, chaos organizacyjny, brak kompletnej dokumentacji projektowej, nieskuteczny nadzór oraz niewłaściwe przygotowanie jednostek miejskich przyczyniły się do opóźnień oraz do niekontrolowanego wzrostu planowanego kosztu inwestycji. Charakter i skala stwierdzonych zaniedbań uzasadniają zawiadomienie prokuratury oraz rzecznika dyscypliny finansów publicznych.

Wyniki kontroli wskazują, że inwestycja przebudowy Ronda Kaponiera była źle przygotowana. Zarząd Dróg Miejskich nierzetelnie przeprowadził postępowanie na opracowanie dokumentacji projektowej dotyczącej tej inwestycji. Spowodowało to, że w oparciu o niekompletną i formalnie nieodebraną dokumentację projektową przedstawiono w specyfikacji istotnych warunków zamówienia wykaz prac, które miały zostać wykonane w ramach przebudowy Kaponiery. W tym wykazie nie uwzględniono np. gruntownej przebudowy Mostu Uniwersyteckiego, chociaż już w 2006 r. znany był jego zły stan techniczny. Późniejsze zlecenie przebudowy Mostu Uniwersyteckiego oraz przebudowy węzła rozjazdowego na Moście Teatralnym, w trakcie realizacji inwestycji, nastąpiło z naruszeniem przesłanek udzielania zamówień z wolnej ręki, określonych w ustawie Prawo zamówień publicznych.

Zastrzeżenia NIK dotyczą również samego przebiegu robót przy przebudowie Ronda Kaponiera: przede wszystkim tempa prac i stałego, znacznego wzrostu kosztów inwestycji, które z pierwotnie planowanej kwoty 150 mln zł wzrosły do 359 mln zł. Wzrost ten w znacznym stopniu spowodowany był zwiększaniem się zakresu przewidywanych do wykonania prac. Pierwotny termin zakończenia inwestycji, przewidziany na koniec listopada 2013 roku, był kilkakrotnie przesuwany.

W ocenie NIK Urząd Miasta Poznania nie sprawował skutecznego nadzoru nad przebiegiem inwestycji. NIK wskazuje, że dokumenty, którymi dysponowali urzędnicy nie odzwierciedlały obrazu rzeczowego i finansowego zaawansowania robót. Brakowało w nich informacji o istotnych problemach pojawiających się w toku inwestycji, z których większość miała wpływ na wzrost wydatków Miasta.

Obowiązujące w Urzędzie Miasta Poznania regulacje, dotyczące monitorowania zaawansowania realizacji zadań inwestycyjnych były niespójne, a co jeszcze bardziej istotne, nie były w pełni przestrzegane. Co najmniej do końca 2014 r., sporządzane na ich podstawie informacje nie pozwalały wyciągnąć jednoznacznych wniosków niezbędnych do celów związanych z zarządzaniem środkami finansowymi na inwestycję. Dopiero w 2015 r. Prezydent Miasta Poznania zdecydował o podjęciu działań organizacyjnych, dotyczących usprawnienia współpracy miejskich jednostek, w tym raportowania o stanie inwestycji, które miały poprawić nadzór i monitorowanie ich przebiegu. NIK nie ocenia efektu tych działań, bo ich wdrażanie rozpoczęto dopiero w czasie kontroli.

Od lipca 2014 roku do lipca 2015 r. funkcję inwestora zastępczego przy przebudowie Ronda Kaponiera pełniła Spółka Poznańskie Inwestycje Miejskie. Nie była ona należycie przygotowana do wykonywania obowiązków powierzonych przez władze Miasta Poznania związanych z prowadzeniem inwestycji. Zarząd Spółki nie ustalił bowiem zasad zarządzania inwestycjami, formalnie nie określił obowiązków osób uczestniczących w realizacji projektów, zasad zarządzania ryzykiem oraz monitorowania zadań. Inwestor zastępczy nie określił też w sposób formalny procedur wyrażania zgody na wykonanie nieprzewidzianych robót. Do czasu zakończenia kontroli NIK, Spółka nie zapewniła przekazania wykonawcy kompletnej dokumentacji. W konsekwencji, doprowadzono do powstania i nawarstwienia się nierozwiązanych problemów. Wynikały one między innymi z braku formalnego potwierdzenia konieczności wykonania nieprzewidzianych robót oraz z braku umownego określenia zasad ich realizacji.

Wobec upływu, z dniem 31 sierpnia 2015 r. terminu zakończenia przedmiotu umowy z wykonawcą robót budowlanych, w sytuacji, gdy przebudowa Ronda Kaponiera wymagała jeszcze wielu prac, termin obowiązywania został przedłużony umowy po raz kolejny (tym razem do 30 września 2016 r.). Zdaniem NIK, opóźnienia w realizacji umowy nie wynikają z przyczyn leżących po stronie wykonawcy robót.

W związku z ustaleniami kontroli Delegatura NIK w Poznaniu kieruje zawiadomienia do organów ścigania oraz do rzecznika finansów publicznych. Uzasadnieniem są nieprawidłowości przy udzielaniu przez Zarząd Dróg Miejskich zamówień uzupełniających oraz sposobu przygotowania przez ówczesną dyrekcję tego Zarządu, objętej kontrolą inwestycji.

W toku inwestycji niegospodarnie wydatkowano kwotę 0,5 mln zł. Było to związane między innymi ze zlecaniem przez Zarząd Dróg Miejskich przygotowania dokumentacji (m.in. przetargowej) podmiotom zewnętrznym.

Kontrola przebudowy Ronda Kaponiera w Poznaniu została przeprowadzona równolegle w trzech jednostkach miejskich, które w granicach swoich kompetencji i upoważnień odpowiadają za jej przygotowanie i przebieg. Kontrolą objęto Urząd Miasta Poznania, Zarząd Dróg Miejskich w Poznaniu oraz Zarząd Poznańskich Inwestycji Miejskich sp. z o.o.

Zadania Samorządu Prawo Budowlane